Privreda

Ekonomiju opštine Ivanjica na osnovu dva kriterijuma i to narodnog dohodka po sektorima privređivanja i broja zaposlenih po privrednim sektorima, karakteriše pre svega prerađivačka industrija, prerada drveta i proizvodnja proizvoda od tekstila.
Narodni dohodak po stanovniku u opštini Ivanjica u 2005. godini iznosi 87.679 dinara što predstavlja 75% od nivoa ostvarenog dohotka u Moravičkom okrugu. Osim pada 2003. godine uslovljenog, pre svega političkim okolnostima u zemlji, koji su se reflektovali na celokupnu ekonomsku aktivnost, nominalno raste i 2005. godine dostiže 71% republičkog proseka. Privatna svojina 2005. godine učestvuje u ostvarenju narodnog dohodka sa 64% što je povećanje za 22% u odnosu na početak posmatranog perioda (2000. godina). Društvena i državna svojina učestvuju sa 27% u stvaranju narodnog dohodka u 2005. godini, što je posledica još uvek nezavršenog procesa privatizacije.

Sektor industrije i rudarstva je 2000. godine učestvovao sa 39% u stvaranju narodnog dohodka, dok to učešće 2005. godine iznosi 35%. Jasno se uviđa pad dohodka u industriji do 2005. godine kada kroz povećanje izvoza i započinjanjem procesa oporavka nekadašnjih velikih privrednih sistema dolazi do rasta narodnog dohodka. Poljoprivreda beleži konstantni rast i sa učešćem od 25% 2000. godine na 32% u 2005. godini. U sekottru građivinarstva beleži se porast o 1% godišnje, 2005. godine učešće ovog sektora iznosi 10%.

Na osnovu podataka Regionalne privredne komore Užice, spoljno-trgovinska razmena opštine Ivanjica pokazuje oscilacije tako da se 2005 beleži suficit od preko 3.5 miliona dolara da bi se u 2006. i 2007. godini iskazao deficit od 7.092.528,00 dolara i 3.015.298,00 dolara respektivno.
Pokrivenost uvoza izvozom u 2007. godini iznosi 92%. U odnosu na 2006. godinu izvoz je veći za 37% a uvoz za 15% što je i uslovilo pad deficita za nešto preko 4 miliona dolara 2007. u odnosu na 2006. godinu.

Strukturu izvoza u 2005. godini čine žitarice i proizvodi od žitarica i farmaceutski i hemijski proizvodi sa 29,8%. U 2006. i 2007. godini podsektor odeće i gotovih proizvoda od tekstila imaju najveće učešće u izvozu, 30.7% i 47,6%, a zatim sledi podsektor drvo, proizvodi od drveta i nameštaj sa 20.8% u 2006. godini i 33.3% u 2007. godini. Podesktori voće, povrće, proizvodi od voća i povrća, kafa i čaj učestvu sa približno istim procentom u obe godine (14,1% 2006 godina i 14,8% 2007. godina). Indikativno je da visok učešće izvoza farmaceutskih proizvoda koje iznosi 17,9% u 2006. godini, u 2007. godini čini ispod 1% ukupnog izvoza.
Kod uvoza, podsektor drvo, proizvodi od drveta i nameštaj ima najveće učešće i to 51,8%, 31,2% i 49,8% u posmatranom periodu (2005-2007). Na drugom mestu je uvoz pamuka, svile i ostalih tkanina koji učestvuje sa 23,9%, 20, 9% i 24,4% koga sledi uvoz farmaceutskih i hemijskih proizvoda sa prosečno 8% za period 2005-2007. godina.
Ako posmatramo izvoz po zemljama dominantni spoljnotrgovinski partneri opštine Ivanjica u 2005. godini su Španija, Sirija i Italija sa 27,3%, 23,1%. U 2007. godini situacija je nešto drugačija jer bivše jugoslovenske republike Crna Gora i BiH učestvuju sa 22,3%, Nemačka sa 26,5% dok Italija čini standardnu četvrtinu izvoza (24,7%). Uvoz po zemljama u 2005. godini čine Mađarska (25,2%), Austrija (16,6%) i Italija (13,7%) dok je ta struktura u 2006. Godini takva da je Mađarska i dalje prva zemlja uvoza sa 18,6% a slede je Austrija i Italija sa 17,4%. U 2007. godini 37,7% uvoza čini Italija a zatim slede Mađarska (14,8%) i Češka (10,1).
Analiza po delatnostima u 2007. godini pokazuje da u izvozu najviše učestvuju proizvodnja tekstila (50,6%), prerada drveta (20,3%), ostala prerađivačka industrija (8,8%) i proizvodnja prehrambenih proizvoda (4,7%). U uvozu je najveće učešće proizvodnje tekstila (32,2%), ostale prerađivačke industrije (32%), proizvodnje drveta (18,1%) i proizvodnje hemijskih proizvoda i vlakana (8,8%).
Na Evropsku Uniju i bivše jugoslovenske republike odnosi se 98,41% realizovanog izvoza i 94,8% uvoza opštine Ivanjica.

Prema podacima Narodne banke Srbije za na kraju 2005. godine u opštini Ivanjica bilo je aktivno 365 preduzeća. Mala preduzeća čine 94,2% od ukupnog broja preduzeća, a zatim slede srednja sa blizu 5%.
Prema obliku organizovanja, društva sa ograničenom odgovornošću čine 61,4% svih oblika a zatim slede ortačka i akcionarska društva sa 22,2%.
Ako posmatramo strukturu preduzeća po sektorima delatnosti 33,2% posluje u sektoru prerađivačke industrije a zatim sledi trgovina sa 28,8%. U sektoru poljoprivrede, šumarstva i vodoprivred posluje 39 preduzeća (10,7%).

U okviru prerađivačke industrije više o 1/3 preduzeća se bavi preradom drveta i proizvodnjom proizvoda od drveta dok u tekstilnoj i prehrambenoj industriji posluje 29,8% preduzeća. Prehrambena industrija učestvuje sa 12,4% preduzeća u opštini Ivanjica.
Ukupan broj radnji u opštini Ivanjica je 863. Najveći broj se bavi trgovinom 31,7%, a zatim slede saobraćaj, skladištenje i veze sa 15,4%, hoteli i restorani sa 13,7% i prerađivačka industrija sa 12,6%.
U okviru prerađivačke industrije najveći broj se bavi preradom drveta i proizvodnjom proizvoda od tekstila i to 35,8%. Treba pomenuti i podsektor proizvodnje metala i standardnih metalnih proizvoda koji čini 19 radnji ili 17,4% od ukupnog broja radnju u opštini Ivanjica.
Tekstilna industrija je vodeća industriska grana u opštini. Kompanija „Javor”-Ivanjica ” je privatizovana metodom javnog tendera, a pogoni u selima su ugašeni. Što
se tiče broja zaposlenih, u ovom preduzeću došlo je do drastičnog smanjenja broja radnika, što kroz organizovanje socijalnih programa, što kroz odpuštanje radne snage.
Drugi predstavnik ove grane je industrija tepiha, ITI Ivanjica, čiji su proizvodi našli primenu u zemlji i inostranstvu. Proces proizvodnje je na početku usmeravan ka proizvodnji tkanih tepiha, pa sve do štampanih tepiha i itison podova. Danas je ova fabrika je u procesu restruktuiranja i od 1700 zaposlenih pao na 230.
“ŠPIK” Ivanjica ima proizvodni program koji obuhvata proizvodnju rezane građe od smrče, jela, bukve, proizvodnju sirove i oplemeljene iverice, vodootpornih ploča iverice, proizvodnja elemenata za enterijere i plakare, proizvodnju montažnih objekata.
Firma “Fantoni”, jedna od najvećih u italijanskoj drvoprerađivačkoj industriji, kupila je ŠPIK u Ivanjici kojeg čine ŠPIK Iverica, Napredak i Morava. U tom momentu proizvodnja u ovom jedinom srpskom preduzeću koje se bavi proizvodnjom iverice bila je skoro potpuno zamrla. Međutim, nakon privatizacije, pokrenuta je od nule u sva tri preduzeća i svakog meseca je sve veća, tako da je već u novembru 2007. godine, dostigla preko 6.000 m3 sirovih ploča iverice. Ova proizvodnja je prevaziđena u decembru, januaru i februaru naredne godine. Danas ovo preduzeće broji 433 zaposlenih.

U opštini Ivanjica aktivno je 362 malih i srednjih preduzeća od kojih mala čine 95%. Najveći broj preduzeća posluje u sektoru prerađivačke industrije 32,6%, a zatim slede trgovina i saobraćaj, skladištenje i veze sa 29,0%.
Pored uspešne revitalizacije nekadašnjih privrednih sistema, jasno je da MSP sektor igra ključnu ulogu u ubrzanju ekonomskih aktivnosti na teritoriji opštine. Svakako je da su postojanje velikih privrednih sistema iz tekstilne industrije i industrije prerade drveta uticali na inicijaciju velikog broja malih i srednjih preduzeća da započnu aktivnosti u istom sektoru. Ovu činjenicu najbolje ilustruje podatak da sektor malih i srednjih preduzeća u okviru prerađivačke industrije čine pre svega preduzeća iz podsektora prerade drveta (39,0%) i proizvodnje tekstila i tekstilnih proizvoda (28,8%).