REPUBLIKA SRBIJA
OPŠTINA IVANJICA
OPŠTINSKO VEĆE
Broj: 001537273 2024 05158 004 001 060 107
Datum:29.04.2024. godine
Na osnovu člana 97. Statuta opštine Ivanjica („Sl. list opštine Ivanjica“ broj 1/19) Opštinsko veće opštine Ivanjica upućuje
JAVNI POZIV
ZA UČEŠĆE U JAVNOJ RASPRAVI
O
NACRTU LOKALNOG AKCIONOG PLANA ZA ZAPOŠLJAVANJE ZA 2024-2026. GODINU
Javna rasprava o nacrtu Lokalnog akcionog plana za zapošljavanje za 2024-2026. godinu trajaće od 29.04.2024. godine do 20.05.2024. godine.
Javna rasprava će se održati u prostorijama Skupštine opštine ( skupštinska sala) 20. maja 2024. godine sa početkom u 11:00 časova.
Primedbe, predloge i sugestije zaintresovani građani mogu dostaviti u pisanom obliku na adresu: Opštinska uprava opštine Ivanjica, Venijamina Marinkovića broj 1, 32250 Ivanjica ili na obrascu putem elektronske pošte na e-mail adresu: soivanjica@ivanjica.gov.rs.
Nacrt Lokalnog akcionog plana za zapošljavanje za 2024-2026. godinu može se preuzeti na zvaničnoj prezentaciji opštine www.ivanjica.gov.rs
PREDSEDNIK OPŠTINE
Momčilo Mitrović
NACRT
OPŠTINA IVANJICA
LOKALNI AKCIONI PLAN ZAPOŠLJAVANJA
2024 – 2026. godina
1. UVOD
Lokalni akcioni plan zapošljavanja opštine Ivanjica za period od 2024 – 2026. godine predstavlja dokument javne politike koji se donosi na lokalnom nivou radi ostvarivanja opštih i posebnih ciljeva predviđenih Strategijom zapošljavanja u Republici Srbiji za period od 2021-2026. godine.
Lokalnoj samoupravi data je uloga i odgovornost ne samo u sprovođenju nacionalne politike zapošljavanja, već i u kreiranju lokalne politike zapošljavanja koja treba da uvaži karakteristike i specifičnosti lokalnog okruženja, identifikuje najranjivije kategorije nezaposlenih i precizira ciljne grupe za koje će se kreirati posebne mere APZ.
U skladu sa Nacionalnom Strategijom zapošljavanja, Nacionalnim akcionim planom za zapošljavanje za period od 2024 do 2026. godine, Zakonom o zapošljavanju i osiguranju u slučaju nezaposlenosti, Zakonom o planskom sistemu Republike Srbije i lokalnim strateškim dokumentima, definisani su ciljevi i prioriteti politike zapošljavanja u opštini Ivanjica.
Realizacija postavljenih prioriteta će se finansirati:
– Sredstvima iz Budžeta Opštine Ivanjica ;
– Sredstvima iz budžeta Republike sufinansiranjem pojedinih mera koje će predvideti NAPZ 2024-2026.;
– Sredstvima iz Budžeta Republike kroz redovne javne pozive NSZ;
– dodatnim namenskim sredstvima iz Budžeta Opštine;
– Donacijama i dr.
U toku sprovođenja LAPZ-a vršiće se kontinuirano praćenje realizacije i prema potrebi preduzimati odgovarajuće mere da se LAPZ uspešno realizuje. Očekivani rezultati su: smanjenje nezaposlenosti, povećanje zaposlenosti i jačanje privatnog sektora.
1 3. Pravni osnov
Pravni osnov za izradu LAPZ-a opštine Ivanjice za period od 2024. do 2026. godine se nalazi u Zakonu o planskom sistemu Republike Srbije („Službeni glasnik RS”, broj 30/18), Zakon o zapošljavanju i osiguranju za slučaj nezaposlenosti („Službeni glasnik RS”, broj 36/09, 88/10, 38/15, 113/17, 113/2017 – dr zakon i 49/2021) kojim je definisana mogućnost izrade istog i njegova usklađenost sa Nacionalnim akcionim planom zapošljavanja za period od 2024. do 2026. godine (u daljem tekstu NAPZ). Nacionalni akcioni plan zapošljavanja predstavlja osnovni instrument za sprovođenje aktivne politike zapošljavanja za period 2024 do 2026. godine, kojim su definisani ciljevi i prioriteti politike zapošljavanja i utvrđeni programi i mere koji će se realizovati.
Nacionalni Akcioni plan za period od 2024. do 2026. godine za sprovođenje Strategije zapošljavanja u Republici Srbiji za period od 2021. do 2026. godine predstavlja dokument javne politike koji se donosi radi operacionalizacije i ostvarivanja opšteg i posebnih ciljeva predviđenih Strategijom zapošljavanja u Republici Srbiji za period od 2021. do 2026. godine („Službeni glasnik RS”, broj 18/21).
Opšti cilj Strategije zapošljavanja u Republici Srbiji za period od 2021. do 2026. godine je uspostavljen stabilan i održivi rast zaposlenosti zasnovan na znanju i dostojanstvenom radu, dok su kao posebni ciljevi utvrđeni:
1. Ostvaren rast kvalitetne zaposlenosti kroz međusektorske mere usmerene na unapređenje ponude rada i tražnje za radom;
2. Unapređen položaj nezaposlenih lica na tržištu rada;
3. Unapređen institucionalni okvir za politiku zapošljavanja.
Prema tome politika zapošljavanja, ciljevi, prioriteti, programi i mere iz Nacionalnog akcionog plana zapošljavanja predstavljali su smernice i okvir za izradu Lokalnog akcionog plana zapošljavanja za period od 2024. do 2026. godine, a da su pri tome ispoštovane specifičnosti lokalnog okruženja odnosno zahtevi lokalnog tržišta rada. Uvažavanjem lokalnih karakteristika doprineće se povećanju zapošljavanja na lokalnom, a samim tim i na nacionalnom nivou.
Lokalni savet za zapošljavanje opštine Ivanjica je formiran odlukom predsednika opštine 2024. godine i nadležan je za izradu i implementaciju mera aktivne politike zapošljavanja na lokalnom nivou. Opština Ivanjica, u partnerstvu sa nadležnim Ministarstvom, već deset godina primenjuje planski pristup podsticaju zapošljavanja lokalnog stanovništva. Prilikom planiranja i implementacije mera aktivne politike zapošljavanja, identifikovane je ciljna grupa, ne samo o specifičnim problemima nezaposlenosti u našoj opštini, već i o celokupnoj privredno-ekonomskoj situaciji i raspoloživim resursima na lokalnom i nacionalnom nivou, a u skladu sa raspoloživim – zvaničnim podacima.
- Zakon o zapošljavanju i osiguranju za slučaj nezaposlenosti („Službeni glasnik RS”, broj 36/09, 88/10, 38/15, 113/17, 113/2017 – dr zakon i 49/2021)
- Zakon o planskom sistemu Republike Srbije (Službeni glasnik RS, broj 30/18)
- Zakon o kontroli državne pomoći („Službeni glasnik RS“, broj 73 od 11.10.2019.)
- Uredba o pravilima za dodelu državne pomoći ( „Službeni glasnik RS“ broj 13/2010, 100/2011, 91/2012, 37/2013, 97/2013, 119/2014, 23/2021 – dr. uredbe, 62/2021 – dr. uredbe, 99/2021 – dr. uredbe, 20/2023 – dr. uredba, 43/2023 – dr. Uredba i 48/2023 – dr. uredba)
- Uredba o načinu i postupku prijavljivanja državne pomoći ( „Službeni glasnik RS“ broj 13/10 )
- Zakon o profesionalnoj rehabilitaciji i zapošljavanju osoba sa invaliditetom ( „Službeni glasnik RS“ broj 36/09, 32/13 i 14/2022 – dr. zakon)
- Zakon o lokalnoj samoupravi ( „Službeni glasnik RS“ broj 129/07 i 83/14-dr.zakon, 101/2016-dr.zakon i 47/2018 i 111/2021 – dr. zakon)
- Uredba o utvrđivanju jedinstvene liste razvijenosti regiona i jedinica lokalne samouprave za 2014. godinu ( „Službeni glasnik RS“ broj 104/14)
- Nacionalni akcioni plan za period od 2024. do 2026. godine za sprovođenje Strategije zapošljavanja u Republici Srbiji za period od 2021. do 2026. godine („Službeni glasnik RS“, broj 22/2024)
U poslednjih sedam godina u oblasti politike zapošljavanja, naše aktivnosti su bile usmerene ka najugroženijim ciljnim grupama (ukupno 294 korisnika) među nezaposlenima u Ivanjici i stoga smo prioritet dali programima samozapošljavanja (kojim su obuhvaćena 124 korisnika), javnih radova ( 300 korisnika) , stručna praksa ( 5 korisnika) . Deo sredstava opština je izdvajala iz sopstvenog budžeta a deo sredstava obezbeđen je putem sufinansiranja iz budžeta Republike Srbije.
| God. | Program | Ukupna sredstva | Broj korisnika | Izvor finansiranja | |||
| Opština | % | Ministarstvo | % | ||||
| 2017. | Javni radovi | 9.000.000,00 | 67 | 4.500.000,00 | 50 | 4.500.000,00 | 50 |
| Stručna praksa | 1.000.000,00 | 6 | 500.000,00 | 50 | 500.000,00 | 50 | |
| Javni radovi | 10..000.000,00 | 72 | 5.000.000,00 | 50 | 5.000.000,00 | 50 | |
| 2018. | Subvencije za samozapošljavanje | 6.000.000,00 | 32 | 3.000.00,00 | 50 | 3.000.000,00 | 50 |
| 2019. | Javni radovi | 7.700.000,00 | 71 | 3.850.000,00 | 50 | 3.850.000,00 | 50 |
| Subvencije za samozapošljavanje | 5.200.000,00 | 25 | 2.600.000,0 | 50 | 2.600.000,00 | 50 | |
| Stručna praksa | 1.080.000,00 | 5 | 540.000,00 | 50 | 540.000,00 | 50 | |
| 2020. | Javni radovi | 6.000.000,00 | 3.000.000,00 | 50 | 3.000.000,00 | 50 | |
| Subvencije za smozapošljavanje | 4.000.000,00 | 16 | 2.000.000,00 | 50 | 2.000.000,00 | 50 | |
| 2021. | Javni radovi | 4.500.000,00 | 30 | 2.250.000,00 | 50 | 2.250.000,00 | 50 |
| Subvencije za smozapošljavanje | 3.500.000,00 | 14 | 1.750.000,00 | 50 | 1.750.000,00 | 50 | |
| 2022. | Javni radovi | 4.600.000,00 | 30 | 2.300.000,00 | 50 | 2.250.000,00 | 50 |
| Subvencije za smozapošljavanje | 3.500.000,00 | 14 | 1.750.000,00 | 50 | 1.750.000,00 | 50 | |
| 2023 | Javni radovi | 4.500.000,00 | 30 | 2.250.000,00 | 50 | 2.250.000,00 | 50 |
| Subvencije za smozapošljavanje | 7.500.000,00 | 23 | 3.750.000,00 | 50 | 3.750.000,00 | 50 | |
| UKUPNO: | 60.080.000,00 | 294 | 30.040.000,00 | 30.040.000,00 | – | ||
Koliko je za opštinu Ivanjica značajno ulaganje u podsticajne mere zapošljavanja, jasno govori i činjenica da permanentno na godišnjem nivou povećavamo budžetska sredstva.U poslednje tri godine opštini Ivanjici su odobrena sredstva od nadležnog ministarstva za sufinasniranje mera aktivne politike zapošljavanja u visini od 50% ukupne vrednosti realizovanih programa, što jasno ukazuje na podršku i strateško opredeljenje Vlade RS da podstiče zapošljavanja i smanjenje stope nezaposlenosti.
Ciljevi LAPZ-a opštine Ivanjica za 2024-2026. godinu su definisani na osnovu ciljeva definisanih NAPZ-om za 2024-2026. godinu sveobuhvatne analize problema nezaposlenosti u našoj zajednici i usmereni su ka unapređenju položaja najugroženiji ciljnih grupa: nezaposlena lica koji pripadaju kategoriji dugoročne nezaposlenosti ( najzastupljenija su lica koja čekaju na posao preko 10 godina), licima starijim od 50 godina – 47% od ukupno nezaposlenih lica i to su lica kojima je radni odnos uglavnom prestao po osnovu tehnološkog viška, lica koja imaju završenu ili delimično završenu osnovnu školu, lica starosti od30 do 50 godina ( 27% ukupnog broja nezaposlenih), lica do 30 godina starosti bez obzira na dužinu čekanja i kvalifikacije, osobama sa invaliditetom, samohranim roditeljima,pripadnicima romske nacionalnosti, oba nezaposlena supružnika ( 571 lica ) i korisnicima novčane socijalne pomoći.
Značajno je naglasiti da smo tokom implementacije mera aktivne politike zapošljavanja izgradili partnerske odnose na relaciji lokalna samouprava i NSZ, tako da su u donosioci odluka i raspoloživi stručni kadrovi NSZ i Opštinske uprave opštine Ivanjica (Odeljenje za finansije, Odeljenje za lokalni ekonomski razvoj, investicije i građevinske poslove ) potpuno posvećeni pripremi i implementaciji ovih mera.
Pored ovog konkretnog programa mera aktivne politike zapošljavanja, naša opština ulaže značajna sredstva i u unapređenje infrastrukture, kao i podsticaj razvoja poljoprivrede i turizma, kao prioritetnih oblasti lokalne ekonomije.
Opština Ivanjica se nalazi u jugozapadnom delu Srbije poznatom kao Starovlaško-Raška Visija. Teritorija opšttine ima površinu 1090 km2 i šesta je po veličini u Srbiji. Udaljena je od Beograda 224 km i graniči se sa opštinama Novi Pazar, Sjenica, Nova Varoš, Arilje, Lučani, Kraljevo i Raška. Sa opštinama Lučani, Čačak i Gornji Milanovac pripada Moravičkom okrugu.
Opština Ivanjica se nalazi u pretežno brdsko-planinskom području i oivičena je planinskim vencima Golije, Javora i Mučnja. Planina Golija je uredbom Vlade RS proglašena za Nacionalni park prirode, a odlukom UNESCO-a Područjem biosfere.
Ivanjica i ceo Moravički kraj su, putem preko Arilja u Požegi (42 km od Ivanjice), povezani sa magis- tralnim putem Beograd-Južni Jadran i sa prugom Beograd-Bar.
Putem preko Guče je povezana sa Čačkom, preko Kaone sa Kraljevom, a preko Javora, Sjenice i Novog Pazara izlazi na Ibarsku magistralu. Od Sjenice je povezana sa Novom Varoši i Prijepoljem.
Stanovništvo opštine je raspoređeno u 49 naseljenih mesta, 42 katastarske opštine i 19 mesnih zajednica. Pored Ivanjice, centri mesnih zajednica su: Bukovica, Prilike, Lisa, Luke, Osnonica, Međurečje, Devići, Ostatija, Pridvorica, Srednja Reka, Kušići, Brusnik, Brezova, Kovilje, Bratljevo, Močioci, Opaljenik, Erčege i Koritnik.
Po stepenu razvijenosti, opština Ivanjica pripada III kategoriji nerazvijenih opština.
Perspektive ivanjičke privrede su:
- Intenzivni i planski razvoj poljoprivrede u oblasti gajenja, otkupa i finalne prerade krompira, malina, šljiva, jabuka, pečuraka, lekovitog bilja i stočne hrane, a neophodno je pospešiti i uzgoj stoke, kao i proizvodnju mesnih i mlečnih prerađevina;
- Proizvodnja zdrave i ekološki ispravne hrane;
- Razvoj šumarstva, očuvanje i jačanje šumskog fonda, kome pripada 49,54 % ukupne
teritorije opštine;
- Drvna i tekstilna industrija – kvalifikovana radna snaga;
- Razvoj turizma jer je Ivanjica proglašena vazdušnom banjom, a područje planine Golije Parkom prirode i Područjem bisfere.
- Izvanredno uslovi za izgradnju minihidroelektara – preko 70 lokacija.
U skladu sa Uredbom utvrđivanja jedinstvene liste razvijenosti regiona i lokalnih samouprava za 2014. godinu ( „Službeni glasnik RS“ br.104/2014), opština Ivanjica je razvrstana u III grupu stepena razvijenosti.
2.3. Demografski pokazatelji
Prikupljeni podaci Popisa stanovništva 2002. i 2011. godine predstavljaju vredan izvor podataka koji se mora koristiti u planiranju društveno – ekonomskog razvoja. Na osnovu tih podataka iz 2002. i 2011. godine, za područje opštine Ivanjica, mogu se uočiti nepovoljne tendencije ka produbljivanju sledećih demografskih procesa: ukupne i prirodne depopulacije kao i proces ubrzanog demografskog starenja.
Po poslednjem Popisu iz 2022. godine na teritoriji opštine Ivanjica živi 27.870 stanovnika, što predstavlja umanjenje broja stanovnika za 13 % u odnosu na Popis sproveden 2011. godine, kada je u Ivanjici živelo 31.963 stanovnika. Imajući u vidu, da pad broja stanovnika od popisa do popisa eksponencijalno raste (2002. u odnosu na 1991. godine relativni pad broja stanovnika bio je 3,4 %) možemo konstatovati da je Ivanjicu zahvatio trend ubrzanog demografskog pražnjenja. Osnovne razloge ovakve tendencije opadanja brojnosti populacije opštine Ivanjica treba tražiti u naglom padu i smanjenju obima privrednih aktivnostima od 90-ih godina XX veka, što je dovelo do migratornih kretanja stanovništva ka jačim privrednim centrima, kao i u samom smanjenju stope nataliteta.
Tabela III-3. Broj stanovnika prema polu i starosti (2011. i 2022. godina)
| STAROST | POPIS 2011. godina | POPIS 2022. Godina | ||
| ukupno | muško | žensko | Ukupno muško žensko | |
| 31.963 | 16.081 | 15.882 | 27.870 14.085 13.785 | |
| 0-4 | 1.343 | 693 | 650 | |
| 5-9 | 1.544 | 762 | 782 | Broj predškolske dece u opštini Ivanjica je 1628 u osnovnoškolskog uzrasta ima 2037 dece, a u srednjoškolaca 1167. Punoletno stanovništvo broji 23.329 lica. |
| 10-14 | 1.511 | 813 | 698 | |
| 15-19 | 1.799 | 892 | 907 | |
| 20-24 | 2.026 | 1.032 | 994 | |
| 25-29 | 1.794 | 976 | 818 | |
| 30-34 | 1.809 | 954 | 855 | |
| 35-39 | 2.161 | 1.111 | 1.050 | |
| 40-44 | 2.193 | 1.126 | 1.067 | |
| 45-49 | 2.293 | 1.201 | 1.092 | |
| 50-54 | 2.485 | 1.298 | 1.187 | |
| 55-59 | 2.907 | 1.513 | 1.394 | |
| 60-64 | 2.254 | 1.135 | 1.119 | |
| 65-69 | 1.437 | 693 | 744 | |
| 70-74 | 1.672 | 781 | 891 | |
| 75-79 | 1.507 | 639 | 868 | |
| 80-84 | 816 | 306 | 510 | |
| 85 i više | 412 | 156 | 256 | |
Izvor: Republički zavod za statistiku
Starosna struktura stanovništva opštine Ivanjica formirana je, pre svega pod direktnim dejstvom fertiliteta, odnosno nataliteta, a proces starenja je u najvećoj meri uslovljen sekularnim padom nataliteta. Na strukturu stanovništva prema starosti uticali su i smrtnost i odnosno migracije, ali u manjoj meri.
Starosna struktura stanovništva opštine Ivanjica pokazuje da se, tokom posmatranog perioda, najbrojnije grupacije stanovništva pomeraju od omladine ka srednjim godinama.
Imajući u vidu ova poređenja, kao i negativan prirodni priraštaj opštine od -8,83 može se reći da opštinu Ivanjica karakteriše proces demografskog starenja.
U odnosu na nacionalnu pripadnost najveći broj stanovništva opštine Ivanjica jeste srpske nacionalnolnosti, čak 98,8%. Ovako visoko učešće ove grupacije znači i da je učešće ostalih grupacija zanemarljivo, a među tim grupacijama najviše je građana crnogorske nacionalnosti – 0,2%.
Kada je u pitanju odnos ruralnog i ubranog stanovništva, po popisu stanovništva iz 2002. godine, 65,2% stanovništva opštine Ivanjica pripada grupi ruralnog stanovništva. Već 2011. godine broj ruralnog stanovništva se smanjuje na 63,34%, jer i seoske sredine prati depopulacija zbog prestanka biloškog obnavljanja, ali i zbog migracija stanovništva prema urbanim i drugim područjima atraktivnijim za život i rad.
Podaci iz popisa 2011. godine u odnosu na obrazovnu strukturu – od ukupnog broja stanovnika starijih od 15 godina, 4,05% je bez školske spreme, 17,24% ima nepotpuno osnovno obrazovanje, 28,49% ima samo osnovno obrazovanje, 42,06 % stanovnika ima srednje obrazovanje, više obrazovanje ima 3,5 % a sa vioskim obrazovanjem je 4,2% stanovnika iz posmatrane grupacije.
Značajno je naglasiti prisutan rast broja stanovnika starijih od 15 godina sa srednjim, višim i visokim obrazovanjem u poslednjih deset godina.
U odnosu na period 2002 – 2011. godine, što se demografske situacije tiče, evidentni su sledeći trendovi:
- smanjenje ukupnog broja stanovnika za 13%; (Popis 2022. u odnosu na Popis 2011. godine)
- smanjenje broj stanovnika do 30 godina starosti za 20,08%
- povećanje broja stanovnika preko 49 godina starosti za 7,72%.
- smanjenje urbanog stanovništva za 4,43%;
- smanjenje ruralnog stanovništva za 1,86%;
- prisutan rast broja stanovnika starijih od 15 godina sa srednjim, višim i visokim obrazovanjem.
2.4. Analiza lokalne ekonomske situacije i trendovi
Kao i u većini opština u Srbiji, ekonomski razvoj opštine Ivanjica bio je vezan za osnivanje velikih privrednih sistema koji su bili pokretači celokupnog razvoja i zapošljavali najveći broj radnika. Poslednjih godina usled ekonomske krize ivanjička privreda doživela je ubrzano propadanje, a proces privatizacije koji još uvek traje pokazao je sve slabosti tranzicije kroz koje je prolazila nacionalna ekonomija.
Neadekvatnim vrednovanjem ponuda koje su u sebi morale sadržati razvojni efekat, nepostojanje mehanizama da se nakon privatizacije investitor prati u postupku vođenja i revitalizacije preduzeća, doveli su do toga da veliki privredni sistemi u opštini Ivanjica postanu velika briga kako za lokalnu samoupravu, tako i za državu.
Restrukturiranjem uz velike troškove i rizikom od propasti (nakon neuspele privatizacije) društvenog preduzeća „Javor“, zatim restrukturiranjem preduzeća sa zaokruženim poslovno-proizvodnim procesima DP „Industrija tepiha Ivanjica“ i DP „ŠPIK“, uvelo je snažne privredne igrače sa preko 11.000 zaposlenih, razvijenom infrastrukturom tada urbanistički uređenih industrijskih zona nalik skupinama zapadnih kompanija, u tokove tržišnih turbulencija potpuno onemogućene i hendikepirane da kao sačuvani sistemi uz revitalizaciju postanu zamajci razvoja regije.
Proces tranzicije i privatizacije je izazvao velike poremećaje polne, starosne i obrazovne strukture nezaposlenih – na lokalnom tržištu rada dolazi do naglog porasta broja nezaposlenih lica kojima je radni odnos prestao usled stečaja, socijalnih programa i likvidacije predzeća u kojima su bili zaposleni, pri tome je naročito izraženo naglo povećanje nestručnih lica, lica starijih od 45-50 godina, zastarelih zanimanja i obrazovnih kvalifikacija.
Budući da proces privatizacije nije ispunio očekivanja, da je stvorio brojne probleme lokalnoj zajednici i broj zaposlenih u društvenim preduzećima sa preko 12.000 sveo na nešto više od 600 u istim tim privrednim subjektima, mogućnosti da se merama „loše tkivo“ odstrani i pomogne privredni razvoj u potpunosti prevazilazi okvire lokalne samouprave imajući u vidu relativni odnos komponente lokalnog budžeta i imovine tih preduzeća. Pored toga, veliki nedostatak industrijskih zona u kojima ova preduzeća posluju je nerazvijenost i nepostojanje istraživačko razvojnih kapaciteta u njima, kao i udaljenost od vitalnih putnih i železničkih koridora države, vazduhoplovnih i plovnih .
Nakon raspada nekada velih društvenih preduzeća krenulo se sa pokretanjem sopstvenog biznisa, naročoto u oblasti drvne i tekstilne industrije – finalizacija prerade drveta (imamo sirovinu i kvalifikovanu radnu snagu) i tekstila (kvalifikovana radna snaga ) u okviru malih i srednjih preduzeća
U poslednjih tri godine u skladu sa aktivnim merama zapošljavanja konstantno je zainteresovanost nezaposlenih lica za započinjanje sopstvenog biznisa. U 2020. godini je bilo veliko interesovanje za meru- samozapošljavanje, pa se prijavilo oko 150 nezaposlenih lica, a odobreno je 32 biznis planova za započinjanje biznisa. Na osnovu monitoringa novoosnovanih preduzetničkih radnji – korisnika subvencija za samozapošljavanje utvrđeno je da nakon isteka ugovorene obaveze, veliki broj prestane da se bavi registrovanom delatnošću i vrati se na evidenciju tražilaca zaposlenja, ali da je i dalje prisutna velika zainteresovanost nezaposlenih lica za meru subvencija za samozapošljavanje. U prilog ove konstatacije je i zvaničan podatak APR-a o 230 novootvorena privredna subjekta u 2022. godini.
Na kraju 2015. god na evidenciji nezaposlenih lica bilo je 4448 lica, od toga 2318 žena. Zaključno sa 31.12.2023. ukupan broj nezaposlenih lica je 2.663 , što je u poslednjih deset godina najmanji broj evidentiranih lica.
Formiranje privrednih zona na teritoriji opštine Ivanjica predviđeno je novim Planom generalne regulacije za naseljena mesta Ivanjica, Bukovica i delova naseljenih mesta Sveštica, Bedina Varoš, Šume, Dubrava, Prilike i Radaljevo. Tokom 2017. godine usvojena dva plana detaljne regulacije i to: PDR turističko-rekreativne zone Jakovića polje i PDR proizvodno-poslovna zone Senjak. Namena prostora u obuhvatu Plana, zasnovana na dugoročnoj projekciji demografskog i društveno-ekonomskograzvoja predviđa uređenje površina privrednih zona. Nasleđena industrijska zona Sađavac-Senjak, planski i urbanistički uređeni kompleksi nekada velikih industrijskih sistema i postojanje optimalnih prostornih mogućnosti za dalji razvoj velikih industrijskih kapaciteta, stvaraju uslove za održanje, razvijanje i formiranje novih radnih zona.
Broj privrednih društava u našoj opštini se poslednjih godina ne menja uz blago ubvećanje ili smanjenje, pa je ukupan broj aktivnih privrednih društva u 2019. godini bio 484, a u ukupan broj u 2022. godini je 463.
Što se preduzetnika tiče ukupan broj aktivnih preduzetnika u 2019. godini na teritoriji opštine Ivanjica je 1837, a u 2022. godini uvećan je broj preduzetnika za 126. Najviše preduzetnika ima u sledećim sektorima: trgovina na veliko imalo, prerađivačka delatnost, saobraćaj, skladištenje i veze, usluge smeštaja i hrane, poljoprivreda.
| INDIKATOR | 2012. | 2015. | 2016. | 2017. | 2018. | 2019. | 2022. |
| Ukupno zaposleni | 6972 | 7487 | 7688 | 7895 | – | 8707 | 8634 |
| Zaposleni u privrednim društvima | 1694 | 4972 | 4806 | – | 4013 | – | |
| Zaposleni – preduzetnici | 2495 | 1233 | 1600 | – | 416 | – | |
| Prosečna neto zarada | 30.373 | 30.227 | 31.613 | 33.678 | 32.582 | 40.027 | 54.640 |
Napomena: Podaci za 2022. godinu su preuzeti iz baze podataka analitičkog servisa – Republički sektretarijat za javne politike
Što se tiče zaposlenosti, podaci su dati u priloženoj tabeli, a značajno je naglasiti da je zaposlenost poslednjih godina u blagom porastu.
Od 109.000 hektara koliko zauzima opština Ivanjica struktura zemljišta je sledeća: poljoprivredno zemljište 47,06%, šume 49,54% i neplodno 3,40%.
Struktura poljoprivrednog zemljišta na području opštine Ivanjica: oranice i bašte obuhvataju 28,20%, voćnjaci 6,93%, livade 38,55% i pašnjaci 26,32 % U strukturi poljoprivrednih površina dominiraju livade i pašnjaci, što je jedan od uslova za razvoj stočarstva i proizvodnju stočne hrane. Inače, od 109.000 hektara, koliko zauzima opština Ivanjica struktura zemljišta je sledeća: poljoprivredno zemljište 47,06%, šume 49,54% i neplodno 3,40%.
Ivanjica je vazdušna banja sa srednjom nadmorskom visinom koja se smatra optimalnom, kako za zdrave osobe, tako i za većinu akutnih i hroničnih bolesnika. Obzirom na raznovrsne lepote, kulturne znamenitosti i klimatske pogodnosti, ovaj kraj ima uslove za sve vidove turizma – izletnički, lovni, ribolovni, manifestacioni, sportsko-rekreativni, zdravstveni. U Ivanjici je osnovana Turistička organizacija.
Inkubatori, agencije, komore, klasteri, poslovne asocijacije: Regionalna razvojna agencija Raškog i Moravičkog okruga Kraljevo, Privredna komora Užice.
Informisanje u opštini Ivanjica organizovano je kroz četiri elektronska medija ( prema podacima APR-a registrovane su dve radio stanice, Televizija, dva internet portala i jedan mediji forme dnevne i periodične novine) lokalnog i više medija nacionalnog i regionalnog karaktera.
Jedina televizija lokalnog karaktera u opštini Ivanjica je TV Golija. Osnovana je 2007. godine u privatnom vlasništvu i pokriva signalom teritoriju opštine Ivanjica. Medijska pokrivenost gradskog jezgra opštine nacionalnim medijima je potpuna, dok je u ruralnom području pokrivenost osrednja.
U Ivanjici postoji kablovska televizija SBB, s tim što je njom pokriven samo širi centar grada.
Aktivnosti lokalne samuprave na podsticaju razvoja opštine
Već godinama Opština Ivanjica ulaže napore u unapređenje rada opštinske uprave i razvoj usluga u zajednici namenjenih podsticaju razvoja:
- 2004. godine otvoren je Opštinski uslužni centar,
- Opština Ivanjica je članica Nacionalne alijanse za lokalni ekonomski razvoj – NALED
- Od 2002. godine, kroz nacionalne i međunarodne donatoske programe u našoj opštini je realizovano preko 300 projekata i to u oblasti izgradnje lokalnih puteva i ulica, komunalne opreme i infrastrukture, uređenja gradske pijace i javnih površina,izgradnja objekata predškolskih ustnova itd.
- Lokalna samouprava od 2008. godine veoma uspešno razvija usluge socijalne zaštite (pomoć u kući za stara lica, dnevni boraci za osobe sa invaliditetom i mentalno nedovonjno razvijene osobe, lični pratioci dece, personalnu asistenciju) kroz koje je zaposleno preko 200 lica, kako mladih sa visokom, višom i srednjom stručnom spremom, tako i lica starija od 35 godina koja su stekla sertifikat za pružaoce usluga.
- Razvoj opštine se zasniva na principa strateškog i akcionog planiranja (Plan razvoja opštine Ivanjica 2023-20230. godina, Strategija zaštite životne sredine 2012-2022. godina, Loklani akcioni plan za mlade, Akcioni planovi u oblasti podsticaja zapošljavanja).
- Opština Ivanjica ima izuzetno razvijene partnerske odnose sa NVO sektorom, naročito u oblasti razvoja usluga socijalne zaštite i unapređenja položaja socijalno-ugroženih kaktegorija stanovništva, sa akcentom na osobe sa invaliditetom i stara lica.
- Od 2010. godine obnovljen je festival Nušićijada čiji je snovni cilj unapređenje tirističke ponude opštine i regiona, sa akcentom na bogaćenje kulturnog života zajednice kao i aktiviranje mladih i talentovanih građana. Već u prvoj obnovljenoj godini Nušićijada je dobila priznanje za najbolju tradicionalnu manifestaciju, „Turističku slagalicu“. Naredne godine dobila je nagradu „Turistički cvet“ kao najbolji specijalni događaj u funkciji promocije turizma. U dve godine postojanja obnovljenog festivala Nušićijada je osvojila i brojne nagrade za promotivni materijal. Nušićijadu je 2010. godine za tri dana posetilo 10000 gostiju, a već 2022. godine 100.000.
- Lokalna sampuprava permanentno usavršava ljudske resurse tako da su zaposleni obučeni u oblasti strateškog i akcionog planiranja, razvoja usluga u lokalnoj zajednici, upravljanja projektnim ciklusom po standardima EU, institucijama i programima EU, programskog budžetiranja, unapređenju energetske efikasnosti, izgradnji javno-privatnog partnerstva na lokalnom nivou, rodne ravnopravnosti.
- Na projektnom i programskom nivou već godinama se unapređuje međuopštinska saradnja.
Što se budućeg razvoja opštine tiče smatramo da Republika Srbija kroz nacionalne i međunarodne programe treba lokalnim samoupravama da pruži podršku u sledećim oblastima:
- Unapređenju rada opštinske uprave kroz modernizaciju rada i razvoj ljudskih resursa koji odgovaraju potrebama u lokalnim zajednicama – važno na nivou regiona jačati programski resurse lokalnih samouprava, počev od uvođenja e-uprave, pa do planskog unapređivanja ljudskih resursa u skladu sa potrebama lokalnih zajednica;
- Izgradnji infrastrukture na lokalnom i regionalnom nivou – Strategijom razvoja Regiona Raškog i Moravičkog okruga su planirani projekti od značaja za razvoj i naše opštine, kao što su Izgradnja Panoramskog – turističkog puta na području Parka prirode Golija, Završetak radova na Regionalnom putu Luke – Donji Dunav – Kaona, izgradnja puteva Kumanica – Međurečje – Duga Poljana, Požega – Ivanjica – Brzina, Braduljica – Devići – Koritnik – Raška, kao i projekti podsticaja razvoja ruralnog poput Regionalnog ekokaravana i permanentnog unapređenja lake turističke infrastrukture – pešačkih i biciklističkih staza, uređenje izletišta, unapređenje turističke signalizacije ;
- Podsticaju međuopštinskog i regionalnog interesnog udruživanja, počev od klastresgog uduživanja MSP-a, pa do udruživanja javnog i NVO sektora u oblasti razvoja usluga, partnersko učestvovanje javnog i civilnog sektora na međunarodnim konkusrima, izgradnja partnerskih odnosa sa zemljama članica Evropske unije kroz prekograničnu saradnju.
- Stvaranju uslova i podsticaj regionalnom razvoju kroz aktivno i interesno uključivanje susednih opština na razvoju i implementaciji infrastrukturnih projekata koji će doprineti razvoju turizma na planini Golija.
2.5 Stanje na tržištu rada u Moravičkom okrugu
Na kraju meseca decembra 2022. godine na evidenciji NSZ-filijale Čačak nalazilo se ukupno 9.093 nezaposlena lica, od čega je 58 % ili 5.235 žena. Nezaposlenost je u odnosu na 2019. godinu manja za 2716 lica.
Kada se posmatraju nezaposlena lica prema trajanju nezaposlenosti, najveće učešće u registrovanoj nezaposlenosti imaju lica koja na posao čekaju preko 10 godina( 1.347lica ), nezaposleni koji na posao čekaju do 3 meseca (1317 lica) zatim lica sa dužinom čekanja na zaposlenje od 1-2 godine (1184 lica ).
| Broj nezaposlenih lica | Okrug: 17 – Moravički | ||||||
| 70483 | 70564 | 70742 | 71242 | Ukupno za okrug: Moravički | |||
| Gornji Milanovac | Ivanjica | Lučani | Čačak | ||||
| Dužina čekanja na posao | do 3 meseca | Ukupno | 210 | 311 | 126 | 670 | 1.317 |
| Žene | 135 | 169 | 72 | 380 | 756 | ||
| 3 do 6 meseci | Ukupno | 114 | 176 | 54 | 353 | 697 | |
| Žene | 62 | 96 | 36 | 198 | 392 | ||
| 6 do 9 meseci | Ukupno | 91 | 142 | 38 | 222 | 493 | |
| Žene | 61 | 89 | 22 | 136 | 308 | ||
| 9 do 12 meseci | Ukupno | 83 | 137 | 44 | 219 | 483 | |
| Žene | 52 | 56 | 18 | 116 | 242 | ||
| 1 do 2 godine | Ukupno | 179 | 354 | 113 | 538 | 1.184 | |
| Žene | 121 | 185 | 72 | 305 | 683 | ||
| 2 do 3 godine | Ukupno | 53 | 261 | 79 | 323 | 716 | |
| Žene | 40 | 144 | 47 | 194 | 425 | ||
| 3 do 5 godina | Ukupno | 65 | 258 | 95 | 279 | 697 | |
| Žene | 43 | 133 | 63 | 167 | 406 | ||
| 5 do 8 godina | Ukupno | 58 | 244 | 51 | 198 | 551 | |
| Žene | 36 | 124 | 30 | 127 | 317 | ||
| 8 do 10 godina | Ukupno | 15 | 121 | 21 | 130 | 287 | |
| Žene | 12 | 69 | 8 | 85 | 174 | ||
| preko 10 godina | Ukupno | 61 | 659 | 139 | 488 | 1.347 | |
| Žene | 37 | 325 | 77 | 297 | 736 | ||
| Ukupno | 929 | 2.663 | 760 | 3.420 | 7.772 | ||
| Žene | 599 | 1.390 | 445 | 2.005 | 4.439 | ||
Izvor podataka: NSZ
Što se tiče ženske radne snage, u odnosu na dužinu čekanja na posao, podaci su najnepovoljniji za žene koje čekaju na posao do 3 meseca (756), zatim žene koje čekaju preko 10 godina (736), zatim od 1 do 2 godina (683).
Nezaposlena lica sa teritorije opštine Ivanjica prema trajanju nezaposlenosti, najveće učešće u registrovanoj nezaposlenosti imaju lica koja na posao čekaju preko 10 godina (659 lica), zatim lica sa dužinom čekanja na zaposlenje od 2-3 godina ( 261 lice) i lica koja čekaju na posao od 5-8 godina (244).
Što se tiče ženske radne snage, u odnosu na dužinu čekanja na posao, podaci su najnepovoljniji za žene koje čekaju na zaposlenje preko 10 godina (325), zatim do 1 do 2 godine (185) i žene koje čekaju na posao od 3do 6 meseci (176).
Kada se registrovana nezaposlenost posmatra prema godinama starosti nezaposlenih lica, zabrinjavaju podaci što najveće učešće u nezaposlenosti imaju lica starosti između 60-64 godine (1267), zatim lica starosti od 55-59 godine (1161) i lica starosti od 50-54 godina (1027).
Što se tiče ženske radne snage, u odnosu na učešće u starosnoj dobi nezaposlenih podaci su najnepovoljniji za žene između 55-59 godina starosti (649), statitički podaci jasno pokazuju da je nezaposlenost žena podjednako raspoređena svih starosnih dobi i čine oko 57% ukupne nezaposlenosti po starosti.
| Broj nezaposlenih lica | Okrug: 17 – Moravički | ||||||
| 70483 | 70564 | 70742 | 71242 | Ukupno za okrug: Moravički | |||
| Gornji Milanovac | Ivanjica | Lučani | Čačak | ||||
| Godine starosti | 15 – 19 godina | Ukupno | 31 | 38 | 34 | 95 | 198 |
| Žene | 14 | 20 | 18 | 41 | 93 | ||
| 20 – 24 godine | Ukupno | 51 | 138 | 52 | 204 | 445 | |
| Žene | 30 | 64 | 35 | 123 | 252 | ||
| 25 – 29 godina | Ukupno | 86 | 174 | 66 | 276 | 602 | |
| Žene | 51 | 100 | 42 | 175 | 368 | ||
| 30 – 34 godine | Ukupno | 70 | 209 | 77 | 271 | 627 | |
| Žene | 57 | 124 | 50 | 181 | 412 | ||
| 35 – 39 godina | Ukupno | 104 | 243 | 65 | 362 | 774 | |
| Žene | 74 | 131 | 44 | 227 | 476 | ||
| 40 – 44 godine | Ukupno | 95 | 265 | 62 | 324 | 746 | |
| Žene | 66 | 159 | 41 | 204 | 470 | ||
| 45 – 49 godina | Ukupno | 108 | 356 | 75 | 386 | 925 | |
| Žene | 74 | 174 | 48 | 246 | 542 | ||
| 50 – 54 godine | Ukupno | 107 | 406 | 106 | 408 | 1.027 | |
| Žene | 75 | 223 | 62 | 249 | 609 | ||
| 55 – 59 godina | Ukupno | 143 | 421 | 100 | 497 | 1.161 | |
| Žene | 86 | 234 | 46 | 283 | 649 | ||
| 60 – 64 godine | Ukupno | 134 | 413 | 123 | 597 | 1.267 | |
| Žene | 72 | 161 | 59 | 276 | 568 | ||
| 65 i više godina | Ukupno | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Žene | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ||
| Ukupno | 929 | 2.663 | 760 | 3.420 | 7.772 | ||
| Žene | 599 | 1.390 | 445 | 2.005 | 4.439 | ||
Izvor podataka: NSZ
Nezaposlenost na teritoriji opštine Ivanjica prema godinama starosti nezaposlenih lica, zabrinjavaju podaci što najveće učešće u nezaposlenosti imaju lica starosti između 50-59 godina ( 421), nije neznatan i broj lica starosti od 15-19 godina koji su na evidenciji i iznosi 38 lica i jasno ukazuje da lica ili nisu obuhvaćena srednjoškolskim obrazovanjem ili imaju III stepen stručne spreme.
U odnosu na stepen stručne spreme nezaposlenih lici, u ukupnom broju podaci su sledeći: najviše nezaposlenih ima sa IV i III stepen stručne spreme (4.277), zatim sa I stepenom stručne spreme (1.950) i sa VII stepenom (713).
Najveće učešće žena u kategorijama nezaposlenih po stepenu stručne spreme je u kategoriji sa IV stepenom stručne spreme (1.547), zatim I stepenom stručne spreme (994) i na kraju sa III stepenom stručne spreme (861).
| Broj nezaposlenih lica | Okrug: 17 – Moravički | ||||||
| 70483 | 70564 | 70742 | 71242 | Ukupno za okrug: Moravički | |||
| Gornji Milanovac | Ivanjica | Lučani | Čačak | ||||
| Stepen stručne spreme | I | Ukupno | 144 | 948 | 206 | 652 | 1.950 |
| Žene | 84 | 487 | 105 | 318 | 994 | ||
| II | Ukupno | 56 | 138 | 24 | 122 | 340 | |
| Žene | 40 | 70 | 19 | 78 | 207 | ||
| III | Ukupno | 212 | 669 | 202 | 817 | 1.900 | |
| Žene | 115 | 265 | 104 | 377 | 861 | ||
| IV | Ukupno | 303 | 679 | 261 | 1.134 | 2.377 | |
| Žene | 209 | 416 | 171 | 751 | 1.547 | ||
| V | Ukupno | 4 | 17 | 2 | 15 | 38 | |
| Žene | 4 | 2 | 1 | 6 | 13 | ||
| VI-1 | Ukupno | 35 | 32 | 8 | 98 | 173 | |
| Žene | 25 | 27 | 3 | 66 | 121 | ||
| VI-2 | Ukupno | 45 | 53 | 13 | 155 | 266 | |
| Žene | 34 | 38 | 11 | 118 | 201 | ||
| VII-1 | Ukupno | 128 | 125 | 43 | 417 | 713 | |
| Žene | 87 | 84 | 31 | 285 | 487 | ||
| VII-2 | Ukupno | 1 | 2 | 1 | 10 | 14 | |
| Žene | 0 | 1 | 0 | 6 | 7 | ||
| VIII | Ukupno | 1 | 0 | 0 | 0 | 1 | |
| Žene | 1 | 0 | 0 | 0 | 1 | ||
| UKUPNO | Ukupno | 929 | 2.663 | 760 | 3.420 | 7.772 | |
| Žene | 599 | 1.390 | 445 | 2.005 | 4.439 | ||
Izvor podataka: NSZ
Nezaposlenost na teritoriji opštine Ivanjica po stepenu stručne spreme je najzastupljenija u kategoriji sa I stepenom stručne spreme (948), zatim IV stepenom stručne spreme (679) i na kraju sa III stepenom stručne spreme (669) lica. Nije ni zanemarujući podatak da sa VII-1 stepenom stručne spreme ima 125 nezaposlenih lica, a od toga su 84 lica ženskog pola.
Najveći broj nezaposlenih žena je sa I stepenom stručne spreme ili samo sa osnovnim obrazovanjem i to 487 žena. 681 nezaposlena žena ima III i IV stepen srednjeg obrazovanja.
2.6 Stanje na tržištu rada u opštini Ivanjica – Moravički okrug
OPŠTINA IVANJICA
Prilog. Tabela 1.1.
Podaci o kretanju broja nezaposlenih lica u Ivanjiciu periodu 2015-2023. godina:
| Godina | Ukupno | Bez kvalifikacija | Žene | ||
| Ukupno | % | Ukupno | % | ||
| 2015. | 4432 | 1903 | 42,9 | 2099 | 47,4 |
| 2016. | 4186 | 1804 | 43,0 | 2032 | 48,5 |
| 2017. | 3745 | 1591 | 42,5 | 1868 | 49,9 |
| 2018. | 3449 | 1465 | 42,5 | 1741 | 50,5 |
| 2019. | 3269 | 1330 | 40,6 | 1711 | 52,3 |
| 2020. | 2967 | 1230 | 41,4 | 1524 | 51,3 |
| 2021. | 2925 | 1073 | 36,6 | 1524 | 52 |
| 2022. | 2686 | 984 | 36 | 1391 | 52 |
| 2023. | 2663 | 948 | 35,5 | 1390 | 52 |
.
Izvor podataka: NSZ
Podaci o nezaposlenosti u opštini Ivanjica u periodu 2015-2023. godina su sledeći:
- Najveći broj nezaposlenih bio je 2015. godine – ukupno 4.432 nezaposlena lica
- U 2023. godini smanjena nezaposlenost za 304 lica, odnosno za 11% u odnosu na 2020. godinu.
- Više od polovine nezaposlenih lica (52%) na evidenciji su žene.
- Najveći broj nezapsolenih je starosti od 50 do 64 godina i to 1240 lica, odnosno 46,5% od ukupno nezaposlenih.
Prema podacima iz decemra 2023. godine, na evidenciji NSZ-filijale Čačak u opštini Ivanjica je bilo ukupno 2.663 nezaposlenih, od toga 1.390 ili 52 % žena. U odnosu na 2019. godinu broj evidentiranih nezaposlenih lica se smanjio za 11%. Razlozi za smanjenje nezaposlenosti su brojni: prirodni odliv – tj. stvoreni uslovi za odlazak u penziju, podsticajna sredstva za započinjanje sopstvenog biznisa, poreske olakšice za otvaranje novih radnih mesta, potreba za radnom snagom u tekstilnoj industriji, niska stopa nataliteta, veliki broj odjavljenih lica sa teritorije opštine itd.
Kada se posmatraju nezaposlena lica prema trajanju nezaposlenosti, najveće učešće u registrovanoj nezaposlenosti imaju lica koja na posao čekaju preko 10 godina (659 lica ili 24,7%), zatim lica sa dužinom čekanja na zaposlenje od 2-3 godina ( 261 lice ili 10%) i lica koja čekaju na posao od 5-8godina (346 lica ili 12%).
Što se tiče ženske radne snage, u odnosu na dužinu čekanja na posao, podaci su najnepovoljniji za žene koje čekaju na zaposlenje preko 10 godina (325), zatim od 1 do 2 godine (185) i žene koje čekaju na posao do 3 meseca (169).
Što se tiče nezaposlenosti ženske populacije u opštini Ivanjica, najveća zastupljenost je žena starosti od 55-59 godine i to 234 žena. Prema gorenavedenim podacima potrebno je planirati mere zapošljavanja upravo za najzastupljeniju ciljnu grupu, a to su žene određene starosti , određene dužine čekanja na zaposlenje i određene stručne spreme.
Nezaposlenost na teritoriji opštine Ivanjica prema godinama starosti nezaposlenih lica, zabrinjavaju podaci što najveće učešće u nezaposlenosti imaju lica starosti između 50-64 godina ( 1240), ali zabrinjava i podatak da je 416 lica nezaposlen starosti od 45-49 godina. Čak 55% od ukupno nezaposlenih lica (457) čine lica između 50 i 59 godina starosti. Od ukupnog broja nezaposlenih lica, mladi do 30 godina starosti čine 350 lice ili 13% ukupne nezaposlenosti.
Što se tiče ženske radne snage, u odnosu na procentualno učešće u starosnoj dobi nezaposlenih podaci su najnepovoljniji za žene između 40 i 44 godina (60% od ukupno nezaposlenih u toj starosnoj grupi), zatim žene 30-34 godina starosti (59%), i nezaposlene žene starosne dobi između 25 i 29 godine starosti (57%).
U odnosu na stepen stručne spreme nezaposlenih lici, u ukopnom broju su podaci sledeći: u kategoriji sa IV stepenom stručne spreme (679 ili 62%) zatim I i II stepenom stručne spreme (1.086 ili 51%), i na kraju sa III stepenom stručne spreme (669 ili 39% ) lica. Nije ni zanemarujući podatak da sa VII-1 stepenom stručne spreme ima 125 nezaposlenih lica ili 4% ukupno nezaposlenih, a od toga su 84 lica ženskog pola.
Najveće učešće žena u kategorijama nezaposlenih po stepenu stručne spreme je u kategoriji sa IV stepenom (61% od ukupnog broja nezaposlenih u toj kategoriji), zatim I i II stepen ( 51% od ukupnog broja nezaposlenih u toj kategoriji . U ukupnoj nezaposlenosti žena po stepenu stručne spreme i dalje je procenat visok ( 40%) žena sa I i II stepenom stručne spreme.
- ZAJEDNIČKA ANALIZA LOKALNE SITUACIJE I TRENDOVI
| 3.1. Objektivna procena stanja nezaposlenosti u opštini Ivanjica – SWOT analiza | |
| Unutrašnje snage | Unutrašnje slabosti |
| Prirodni resursi za razvoj poljoprivrede i turizma;Republički katastar MHE iz 1987. godine, predviđa 64 potencijalne lokacije za izgradnju malih (mini) hidroelektrana;Dominantna radno resursno intezivna grupa proizvoda, razvijena drvna i tekstilna industrija, posebno MSP;Ostvarena instuticionalna saradnja Opštinske uprave i NZZ – Osnovan lokalni savet za zapošljavanje;Stečena iskustva u izradi i implementaciji Lokalnog akcionog plana opštine Ivanjica od 2010. godine;Edukovani kadrovi u NZZ i opštinskoj upravi (Kancelarija za LER) u oblasti planiranja razvoja i pripreme predloga projekata i njihove implementacije;Usvojena lokalna razvojna dokumenta –Strategija održivog razvoja 2009-2014, Lokalni akcioni plan za mlade, Strategija za privlačenje direktnih stranih investicija 2014-2017 i dr;Sa ciljem podsticaja lokalnog razvoja u opštinskoj upravi ostvareni sledeći rezultati: osnovani Opštinski uslužni centar , uspostavljena objedinjena procedura, programsko budžetiranje, uvođenje e –uprave.U toku je sprovođenje projekta gasifikacija opštinePrivučeni strani investitori ( koning Nemačka i privatizacija od strane ljudi iz dijaspore)Stagnacija nezaposlenosti; | Negativni demografski trendovi u opštini – negativan prirodni priraštaj, proces demografskog starenja, veliki priliv stanovništva iz ruralnih u urbana područja, odliv stanovništva iz Ivanjice u veće centre;Nedovoljno izgrađena bazna infrastruktura neophodna za razvoj privrede i poljoprivrede – putna infrastruktura, vodosnabdevanje i navodnjavanje, energetska mreža;Opština Ivanjica jeste jedinica lokalne samuprave svrstana u III grupu prema stepenu razvijenosti, s napomenom da je koeficijent ekonomske razvijenosti opštine je 60,6 % republičkog proseka;Od ukupnog broj društvenih preduzeća (15), privatizacija je loše sprovedena u 10 preduzeća;Nedovoljan broj edukovanih radnika opštinske uprave u oblasti planiranja;Veliki udeo nestručne radne snage na tržištu rada;Visok procenat nezaposlenih bez završene osnovne škole ili delimično završene Nedovoljna zainteresovanost nezaposlenih za radno angažovanje ( odbijanje ponuđenih poslova)Nepovoljna starosna i polna struktura nezaposlenih lica Čak 25% nezaposlenih lica je dugoročno ( preko 10 godina) nezaposlen |
| Spoljašnje mogućnosti | Spoljašnje pretnje |
| Projektovani rast BDP-a;Rast izvoza, proizvoda industrije i poljoprivrednih proizvoda;Ubrzavanje procesa evropskih integracija, s tim u vezi dostupnost sredstava pomoći iz fondova Evropske unije;Očekivani nastavak saradnje sa MMF ima za posledicu obuzdavanja javne potrošnje koja garantuje makroekonomsku stabilnost i kredilibitet za domaće i strane investitore;Nacionalni i međunarodni razvojni programi; Pomoć i podrška nadležnih ministarstava putem mera i programa podsticaja preduzetništva;Izdvajanje većih sredstava za mere aktivne politike zapošljavanja;Smanjenje stope poreza i doprinosa na zarade i subvencije poslodavcima za novootvoreno radno mesto;Poresko oslobođenje početnika u poslovanjuStabilan kurs nacionalne valuteIzgradnja autoputa Preljina-Pojate | Rat u UkkrajiniPolitička napetost i nestabilnost u regionuRelativno niska projektovana stopa rasta BDP-a, budžetski spoljnotrgovinski deficit, nepovoljan platni bilans zemlje kao i drugi makroekonomski pokazatelji;Udaljenost opštine Ivanjica od svih važnih infrastrukturnih koridora u zemlji, plovnih i vazdušnih luka; Prema oceni izvozno orjentisanih preduzeća i privrednika precenjena domaća valuta,destimulativni uslovi za izvoz proizvoda;Racionalizacija javnog sektora,zabrana zapošljavanja u javnom sektoru, mere kojima se ograničava rast zarada u javnom sektoru, kao i smanjenje broja zaposlenih u javnom sektoru; Odlazak kvalifikovanih i mladih kadrova iz zemlje. |
3.2 Najugroženije ciljne grupe nezaposlenih u opštini Ivanjica
Poslednjih godina naročito je izraženo naglo povećanje nestručnih lica, lica starijih od 55-59 godina, zastarelih zanimanja i obrazovnih kvalifikacija. Svi oni prijavom na evidenciju NSZZ ostavruju prava po osnovu nezaposlenosti.
Od ukupnog broja nezaposlenih opštine Ivanjica, najugroženije ciljne grupe su:
- Nezaposleni starosti od 50 do 64 godina na evidenciji Nacionalne službe za zapošljavanje iznosi 1240 lica, ili 47% od ukupnog broja nezaposlenih.
- Nezaposlena lica preko 50 godina života (uglavnom tehnološki viškovi – usled procesa restruktuiranja privrede ostali bez posla od kojih je najveći broj sa osnovnom školom.), kojih na evidenciji NSZ ima 1.240 odnosno 46,5% od ukupno nezaposlenih lica.
- dugoročno nezaposlena lica, tj. lica koja su na evidenciji tražilaca zaposlenja duže od godinu dana, kojih u našoj opštini ima 1.897 ili 71% od ukupnog broja nezaposlenih; najizraženija je grupa nezaposlenih lica koja na zaposlenje čekaju preko 10 godina i to 659 lica ili 25% od dugoročnih nezaposlenih lica.
- nezaposleni mladi do 30 godina starosti kojih u našoj opštini na evidenciji NSZ ima 350 lica, ili 13 % od ukupnog broja nezaposlenih. U odnosu na 2020. godinu za 123 lica je manje na evidenciji, usled dugogodišnjeg negativnog prirodnog priraštaja, što usled veće zainteresovanosti mladih ljudi za pokretanje sopstvenog biznisa, što usled potrebe privatnih lica za angažovanje mlade radne snage, ali i veliki broj mladih nakon školovanja se ne vraća u svoj rodni kraj ili odlaze u inostranstvo.
- nekvalifikovana radna snaga, to jest lica sa I stepenom stručne spreme, kojih u našoj opštini ima 948, to jest 35% od ukupnog broja nezaposlenih.
- Romi, na evidenciji se nalazi 18 nezaposlenih lica romske nacionalnosti;
- osobe sa invaliditetom na evidenciji Nacionalne službe nalazi se 104 nezaposlena lica.
- Oba nezaposlena supružnika 571 lica ili 21% ukupno nezaposlenih.
2 KATEGORIJE TEŽE ZAPOŠLJIVIH LICA
Teže zapošljivi nezaposleni jeste nezaposleni koji zbog zdravstvenog stanja, nedovoljnog ili neodgovarajućeg obrazovanja, sociodemografskih karakteristika, regionalne ili profesionalne neusklađenosti ponude i tražnje na tržištu rada, ili drugih objektivnih okolnosti teže nalazi zaposlenje.
U skladu sa Zakonom o zapošljavanju i osiguranju za slučaj nezaposlenostiAkcioni plan sadrži kategorije teže zapošljivih lica koje imaju prioritet u uključivanju u mere aktivne politike zapošljavanja.
Kategorije teže zapošljivih nezaposlenih lica su ekstenzivno postavljene i obuhvataju veliki broj lica koja se međusobno razlikuju prema nivou zapošljivosti koji poseduju, tako da je neophodno obezbediti da se u mere aktivne politike zapošljavanja uključuju samo oni pripadnici ovih kategorija kojima je takva podrška potrebna u cilju integracije na tržište rada. Takođe je veoma važno opredeliti vrstu potrebne podrške u svakom pojedinačnom slučaju. Zbog toga se uključivanje u mere aktivne politike zapošljavanja vrši u skladu sa procenom zapošljivosti i individualnim planom zapošljavanja. Na osnovu procene zapošljivosti određuje se nivo potrebne podrške, a u individualnom planu zapošljavanja utvrđuju se konkretne aktivnosti i mere koje lice koje traži posao i Nacionalna služba za zapošljavanje treba da preduzmu u cilju povećanja zapošljivosti i zapošljavanja lica.
U okviru pojedinih mera aktivne politike zapošljavanja definisane su kategorije teže zapošljivih lica koja se uključuju u meru, a u merama u okviru kojih nisu definisane kategorije, prioritet za uključivanje imaju nezaposlena lica iz sledećih kategorija
- lica bez osnovnog obrazovanja i završene srednje škole;
- mladi do 30 godina starosti bez radnog iskustva;
- žene, a posebno žene iz manje razvijenih i devastiranih područja;
- osobe sa invaliditetom;
- Romi i Romkinje;
- korisnici novčane socijalne pomoći i drugih usluga socijalne zaštite[1];
- lica starosti 50 i više godina;
- dugoročno nezaposlena lica koja posao traže duže od 12 meseci, a posebno nezaposlena lica koja posao traže duže od 18 meseci;
- samohrani roditelji;
- supružnici iz porodice u kojoj su oba supružnika nezaposlena,
- tehnološki viškovi.
Poseban prioritet za uključivanje u mere aktivne politike zapošljavanja imaju lica koja se suočavaju sa više faktora otežane zapošljivosti, odnosno, koja pripadaju u dve ili više prethodno navedenih kategorija teže zapošljivih lica.
3 6. NACIONALNE MERE AKTIVNE POLITIKE ZAPOŠLJAVANJA u 2024, 2025. i 2026. godini
Mere aktivne politike zapošljavanja sprovodi Nacionalna služba za zapošljavanje u skladu sa Zakonom o zapošljavanju i osiguranju za slučaj nezaposlenosti, Zakonom o profesionalnoj rehabilitaciji i zapošljavanju osoba sa invaliditetom i propisima o državnoj pomoći, a kriterijumi, način i druga pitanja od značaja za sprovođenje mera aktivne politike zapošljavanja uređuju se opštim aktima Ministarstva za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja i Nacionalne službe za zapošljavanje.
- Posredovanje u zapošljavanju i pružanje podrške za zapošljavanje
Posredovanjem u zapošljavanju smatraju se poslovi povezivanja lica koja traže zaposlenje sa poslodavcima koji iskazuju potrebu za posredovanjem u zapošljavanju, radi zasnivanja radnog odnosa ili druge vrste radnog angažovanja. U cilju njihovog uspešnog povezivanja, sprovodi se niz aktivnosti usmerenih ka tražiocima zaposlenja, odnosno poslodavcima.
Savetovanje za zapošljavanje je aktivnost tokom koje savetnik za zapošljavanje pruža stručnu podršku tražiocu zaposlenja na individualnom nivou, kroz informisanje o pravima i obavezama tražilaca zaposlenja, uslugama koje pruža Nacionalna služba za zapošljavanje, kao i o mogućnostima za zapošljavanje i traženim zanimanjima. Tokom savetovanja za zapošljavanje vrši se procena zapošljivosti lica koje traži posao, odnosno, procena njegovih profesionalnih mogućnosti i afiniteta, sa ciljem utvrđivanja stepena podrške koja mu je potrebna. Vrste podrške oko kojih se tražilac zaposlenja i savetnik za zapošljavanje usaglase, kao i zanimanja u kojima će lice tražiti posao, utvrđuju se u individualnom planu zapošljavanja.
Usluge za poslodavce podrazumevaju informisanje poslodavaca o stanju na tržištu rada i strukturi tražilaca zaposlenja na evidenciji Nacionalne službe za zapošljavanje i savetovanje o mogućnostima i načinima zadovoljavanja potreba poslodavaca za izvršiocima, uključujući i informisanje o merama aktivne politike zapošljavanja, ispitivanje budućih potreba poslodavaca radi planiranja obuka i drugih mera aktivne politike zapošljavanja, selekciju tražilaca zaposlenja prema uslovima definisanim u prijavi potrebe za zapošljavanjem – posredovanje po zahtevu poslodavca i internet posredovanje na internet stranici Nacionalne službe za zapošljavanje. Nacionalna služba za zapošljavanje poslodavcu usluge pruža besplatno. Unapređenjem kvaliteta usluge posredovanja u zapošljavanju, Nacionalna služba za zapošljavanje će povećati svoju vidljivost kod onih poslodavaca kojima nije isključivi cilj da dobiju sredstva, nego kvalitetne kandidate, dok će nezaposlena lica dobiti dodatne mogućnosti za kvalitetno zapošljavanje.
- Profesionalna orijentacija i savetovanje o planiranju karijere
Profesionalna orijentacija i savetovanje o planiranju karijere sprovodi se kroz aktivnosti informisanja i savetovanja o mogućnostima za razvoj karijere, a radi prevencije pogrešnog izbora pravca obrazovanja ili izbora zanimanja, kao i radi jačanja kompetentnosti korisnika u donošenju delotvornih odluka tokom profesionalne karijere. Ove usluge pružaju se neposredno u filijalama Nacionalne službe za zapošljavanje i centrima za informisanje i profesionalno savetovanje (CIPS), kao i preko internet stranice Nacionalne službe za zapošljavanje.
- Mere aktivnog traženja posla
Mere aktivnog traženja posla sprovode se pružanjem usluga tražiocima zaposlenja u procesu aktivnog traženja posla, podsticanjem njihove zapošljivosti i jačanjem motivacije, samopouzdanja i samoefikasnosti kroz razvoj veština aktivnog traženja posla. Mere aktivnog traženja posla kao što su obuke za aktivno traženje posla, obuke u klubovima za traženje posla, trening samoefikasnosti i dr, oblici su grupnog rada sa licima koja traže posao, sa ciljem da se tražioci zaposlenja informišu o situaciji na lokalnom tržištu rada i da se osposobe za kvalitetno predstavljanje poslodavcu.
Pružanje podrške tražiocima zaposlenja i poslodavcima sprovodi se i kroz organizovanje sajmova zapošljavanja. Sajam zapošljavanja je mera posredovanja, jer omogućava neposredni kontakt većeg broja poslodavaca koji su iskazali potrebu za zapošljavanjem sa tražiocima zaposlenja, koji u najvećoj meri odgovaraju zahtevima poslodavaca za zapošljavanje na konkretnim radnim mestima, ali je istovremeno i mera aktivacije, jer se tražilac zaposlenja susreće sa konkretnim slobodnim radnim mestima, što pozitivno deluje na njegovu motivaciju za aktivno traženje posla. Sajmovi zapošljavanja se realizuju i u virtuelnom ambijentu.
- Dodatno obrazovanje i obuka
Dodatno obrazovanje i obuka su mere kojima lica stiču nova znanja, veštine i radno iskustvo. Zasniva se na analizi potreba tržišta rada, odnosno potreba poslodavaca u pogledu potrebnih znanja i veština neophodnih za obavljanje konkretnih poslova, utvrđenih u kontaktima sa poslodavcima. U skladu sa tim, dodatno obrazovanje i obuke se realizuju za ona područja rada u kojima postoji deficit znanja i veština.
Dodatno obrazovanje i obuka podrazumeva sprovođenje sledećih mera:
4.1. Stručna praksa – podrazumeva stručno osposobljavanje za samostalan rad u struci, za koje je stečeno odgovarajuće obrazovanje, radi obavljanja pripravničkog staža, odnosno sticanja uslova za polaganje stručnog ispita kad je to zakonom, odnosno pravilnikom predviđeno kao poseban uslov za samostalan rad u struci. Namenjena je nezaposlenim licima bez radnog iskustva u struci, sa najmanje srednjim obrazovanjem i realizuje se bez zasnivanja radnog odnosa.
Prioritet za uključivanje imaju nezaposlene osobe sa invaliditetom i Romi i Romkinje.
Stručna praksa se realizuje kod poslodavca koji pripada privatnom sektoru, dok se najviše do 40% ukupno planiranih učesnika može angažovati u javnom sektoru, po sledećim prioritetima:
- na poslovima zdravstvenih radnika;
- na poslovima socijalne zaštite;
- na poslovima obrazovanja i vaspitanja;
- na poslovima pravosuđa.
Trajanje stručne prakse utvrđeno je zakonom, odnosno pravilnikom, a Nacionalna služba za zapošljavanje istu finansira najduže do 12 meseci.
4.2. Pripravništvo za mlade – podrazumeva stručno osposobljavanje za samostalan rad u zanimanju, za koje je stečeno najmanje srednje obrazovanje, radi obavljanja pripravničkog staža, odnosno sticanja uslova za polaganje stručnog ispita ako je to kao uslov za rad na određenim poslovima utvrđeno zakonom ili pravilnikom, uz zasnivanje radnog odnosa.
Namenjeno je nezaposlenim licima do 30 godina starosti, bez radnog iskustva u zanimanju za koje je stečeno obrazovanje, koji se nalaze na evidenciji nezaposlenih najmanje tri meseca.
Osobe sa invaliditetom, Romi i Romkinje i mladi u domskom smeštaju, hraniteljskim porodicama i starateljskim porodicama, uključuju se u meru, bez obzira na godine starosti i dužinu trajanja evidencije o nezaposlenosti.
Pripravništvo za mlade se realizuje kod poslodavca koji pripada privatnom sektoru.
Nacionalna služba za zapošljavanje isplaćuje poslodavcu naknadu troškova mesečne zarade za pripravnika sa srednjim obrazovanjem u visini minimalne zarade sa pripadajućim porezom i doprinosima, a za pripravnika sa visokim obrazovanjem u visini minimalne zarade uvećane za 20% sa pripadajućim porezom i doprinosima. Poslodavac je u obavezi da pripravniku isplaćuje zaradu u skladu sa zakonom.
Trajanje pripravništva za mlade utvrđeno je zakonom odnosno pravilnikom, a Nacionalna služba za zapošljavanje isto finansira do šest meseci za mlade sa srednjim obrazovanjem, odnosno do 12 meseci za mlade sa visokim obrazovanjem.
4.3. Sticanje praktičnih znanja – podrazumeva sticanje praktičnih znanja i veština kroz obavljanje konkretnih poslova zasnivanjem radnog odnosa kod poslodavca koji pripada privatnom sektoru i namenjeno je za:
- nezaposlena lica bez završenog srednjeg obrazovanja i lica koja su završila funkcionalno osnovno obrazovanje odraslih, koji u ukupnom broju planiranih polaznika učestvuju sa najmanje 40%;
- nezaposlena lica sa srednjim obrazovanjem koja se nalaze na evidenciji nezaposlenih duže od 12 meseci, bez obzira na vrstu stečenog obrazovanja i radno iskustvo, a koja nemaju adekvatna i primenljiva znanja, veštine i kompetencije za obavljanje konkretnih poslova.
- nezaposlene osobe sa invaliditetom, Rome i Romkinje i korisnike novčane socijalne pomoći sa najviše stečenim srednjim obrazovanjem, bez obzira na dužinu trajanja evidencije o nezaposlenosti.
Poslodavac zasniva radni odnos na određeno vreme sa nezaposlenim licem i ostvaruje pravo na naknadu troškova zarade za uključena lica u visini minimalne zarade sa pripadajućim porezom i doprinosima u trajanju od tri meseca. Poslodavac ima obavezu da zadrži lice u radnom odnosu još tri meseca nakon završetka mere. U slučaju da poslodavac zasnuje radni odnos na neodređeno vreme sa nezaposlenim licem na početku mere ili do isteka trećeg meseca, odnosno završetka mere, ima pravo na naknadu troškova zarade za još tri meseca, odnosno u ukupnom trajanju od šest meseci. Poslodavac ima obavezu da zadrži lice u radnom odnosu još najmanje šest meseci nakon isteka finansiranja.
4.4. Obuke na zahtev poslodavca – za nezaposlene – sticanje dodatnih znanja i veština potrebnih za obavljanje poslova na konkretnom radnom mestu, na zahtev poslodavca koji pripada privatnom sektoru, kao i preduzeća za profesionalnu rehabilitaciju i zapošljavanje osoba sa invaliditetom koja posluju sa većinskim državnim kapitalom, ukoliko na evidenciji nezaposlenih Nacionalne službe za zapošljavanje nema lica sa potrebnim znanjima i veštinama za obavljanje poslova na konkretnom radnom mestu, odnosno postojeća znanja i veštine ne odgovaraju potrebama konkretnog radnog mesta. Poslodavac ima obavezu da sa najmanje 50% lica koja su uspešno završila obuku, zasnuje radni odnos, u trajanju od najmanje šest meseci od datuma zasnivanja.
Nacionalna služba za zapošljavanje učestvuje u finansiranju troškova obuke i utvrđuje visinu mesečne novčane pomoći i troškova prevoza za polaznike obuka, u zavisnosti od raspoloživih sredstava i u skladu sa propisima iz oblasti zapošljavanja i profesionalne rehabilitacije. Za uključivanje nezaposlenih osoba sa invaliditetom, sredstva za finansiranje troškova obuke se mogu uvećati do 20%.
Nacionalna služba za zapošljavanje može da omogući poslodavcima dodatnu uslugu obuke mentora.
- Subvencionisano zapošljavanje i samozapošljavanje
5.1 Subvencije za zapošljavanje nezaposlenih lica iz kategorije teže zapošljivih
Subvencija za zapošljavanje nezaposlenih lica iz kategorije teže zapošljivih podrazumeva finansijski podsticaj, u jednokratnom iznosu, poslodavcima iz privatnog sektora, za zapošljavanje nezaposlenih lica i to:
- mladi u domskom smeštaju, hraniteljskim porodicama i starateljskim porodicama;
- lica bez završenog srednjeg obrazovanja i lica koja su završila funkcionalno osnovno obrazovanje odraslih;
- stariji od 50 godina;
- Romi i Romkinje;
- osobe sa invaliditetom;
- korisnici novčane socijalne pomoći;
- lica koja se nalaze na evidenciji nezaposlenih duže od 12 meseci, a posebno lica na evidenciji duže od 24 meseca;
- žrtve porodičnog nasilja.
Prednost za uključivanje u meru imaju žene.
Visina subvencije za zapošljavanje nezaposlenih lica iz kategorije teže zapošljivih, u periodu od 2024. do 2026. godine, prema stepenu razvijenosti jedinica lokalne samouprave utvrđenim u skladu sa posebnim propisom Vlade, iznosi:
za treću grupu (u rasponu od 60% do 80% republičkog proseka) – 255.000,00 dinara po korisniku.
Navedeni iznosi subvencije za zapošljavanje za osobe sa invaliditetom i lica koja su na evidenciji nezaposlenih duže od 24 meseca, uvećavaju se za 20% tako da iznose
za treću grupu (u rasponu od 60% do 80% republičkog proseka) – 306.000,00 dinara po korisniku.
Nacionalna služba za zapošljavanje može obezbediti dodatnu uslugu individualizovane podrške licima koja su uključena u meru.
Realizacija se prati 12 meseci.
5.2 Podrška samozapošljavanju
Podrška samozapošljavanju obuhvata stručnu pomoć i sredstva u vidu subvencije za samozapošljavanje.
Stručna pomoć koju može da ostvari nezaposleni koji se samozapošljava sastoji se od informativnih i savetodavnih usluga, obuke za razvoj preduzetništva, kao i podrške u prvoj godini poslovanja koja se realizuje kroz mentoring program i specijalističke obuke u NSZ, regionalnim razvojnim agencijama i dr.
Sredstva za samozapošljavanje u 2024. godini odobravaju se nezaposlenom licu u vidu subvencije, u jednokratnom iznosu od 300.000,00 dinara po korisniku radi osnivanja radnje, zadruge, ili drugog oblika preduzetništva, kao i za osnivanje privrednog društva ukoliko osnivač zasniva u njemu radni odnos.
Odobravanje subvencije za samozapošljavanje određuje se na osnovu ocene biznis plana i pripadnosti kategoriji teže zapošljivih lica.
Prednost za uključivanje u meru imaju žene.
U slučaju samozapošljavanja osoba sa invaliditetom subvencija se u 2024. godini odobrava u jednokratnom iznosu od 330.000,00 dinara po korisniku, radi osnivanja radnje, zadruge, ili drugog oblika preduzetništva, kao i za osnivanje privrednog društva ukoliko osnivač u njemu zasniva radni odnos.
Nacionalna služba za zapošljavanje može obezbediti i eksternu mentoring podršku za korisnike subvencije za samozapošljavanje.
U 2025. i 2026. godini sredstva za samozapošljavanje iznose 380.000,00 dinara odnosno 420.000,00 dinara za osobe sa invaliditetom
Realizacija se prati 12 meseci.
- Javni radovi za osobe sa invaliditetom
Javni radovi na kojima se angažuju osobe sa invaliditetom se mogu organizovati u svim jedinicama lokalne samouprave, nezavisno od stepena razvijenosti, u oblasti socijalne zaštite i humanitarnog rada, održavanja i obnavljanja javne infrastrukture, održavanja i zaštite životne sredine i prirode i kulture, kroz zajedničko učešće u finansiranju iz budžeta Republike Srbije i budžeta jedinica lokalnih samouprava u skladu sa poglavljem H. Akcionog plana.
Javni radovi u koje se uključuju osobe sa invaliditetom, mogu biti odobreni za radno angažovanje najmanje tri nezaposlene osobe sa invaliditetom.
Poslodavac koji sprovodi javne radove zaključuje sa nezaposlenim ugovor o radnom angažovanju u skladu sa propisima o radu i javnim konkursom. Sredstva se namenjena za organizovanje javnih radova koriste se za:
1) isplatu naknade za obavljen posao licima angažovanim na javnim radovima (po osnovu ugovora o privremenim i povremenim poslovima u visini do 30.000,00 dinara na mesečnom nivou za pun fond radnih časova, odnosno srazmerno vremenu radnog angažovanja na mesečnom nivou, koja se uvećava za pripadajući porez i doprinose za obavezno socijalno osiguranje i koja obuhvata i troškove dolaska i odlaska sa rada);
2) naknadu troškova sprovođenja javnih radova poslodavcu (najviše do 2.000,00 dinara po licu, jednokratno, u zavisnosti od trajanja javnog rada);
3) naknadu troškova obuke (u jednokratnom iznosu od 1.000,00 dinara po angažovanom licu koje je završilo obuku), koja se u zavisnosti od vrste i složenosti poslova može organizovati po internom programu poslodavca izvođača javnog rada ili programu obrazovne ustanove. Po završetku obuke licu se izdaje interna potvrda o stečenim kompetencijama ili javno priznata isprava ukoliko je obuku realizovao javno priznati organizator aktivnosti obrazovanja odraslih.
Prioritet za uključivanje u meru imaju lica iz navedene kategorije koja se prvi put angažuju na javnim radovima.
Pravo učestvovanja u postupku organizovanja javnih radova imaju organi autonomne pokrajine i organi jedinica lokalne samouprave, javne ustanove i javna preduzeća, privredna društva, preduzetnici, zadruge i udruženja.
X. REALIZACIJA LOKALNIH PLANSKIH DOKUMENATA U OBLASTI ZAPOŠLJAVANJA UZ UČEŠĆE U FINANSIRANJU MERA AKTIVNE POLITIKE ZAPOŠLJAVANJA IZ BUDŽETA REPUBLIKE I UZ SARADNJU SA NACIONALNOM SLUŽBOM ZA ZAPOŠLJAVANJE
U skladu sa Zakonom o zapošljavanju i osiguranju za slučaj nezaposlenosti u periodu od 2024. do 2026. godine nastaviće se sa odobravanjem učešća u finansiranju mera aktivne politike zapošljavanja iz sredstava opredeljenih za realizaciju Akcionog plana , i to sledećih mera:
- Stručna praksa;
- Pripravništvo za mlade;
- Sticanje praktičnih znanja;
- Obuka na zahtev poslodavca za nezaposlene;
- Javni radovi na kojima se angažuju osobe sa invaliditetom;
- Subvencija za zapošljavanje nezaposlenih lica iz kategorije teže zapošljivih – može se dodeliti za zapošljavanje nezaposlenih lica iz jedne ili više kategorija teže zapošljivih, a koje su utvrđene u skladu sa stanjem i potrebama lokalnog tržišta i navedene u lokalnom planskom dokumentu u oblasti zapošljavanja;
- Subvencija za samozapošljavanje – odobrava se nezaposlenom licu radi osnivanjaradnje, zadruge ili drugog oblika preduzetništva kao i za osnivanje privrednog društva ukoliko osnivač zasniva u njemu radni odnos, u delatnostima definisanim u skladu sa potrebama lokalnog ekonomskog razvoja u lokalnom planskom dokumentu u oblasti zapošljavanja.
Mere od 1. do 5. sprovode se prema uslovima utvrđenim u Akcionim planom, dok se mere 6. i 7. sprovode prema uslovima utvrđenim u lokalnom planskom dokumentu u oblasti zapošljavanja.
Uslov za podnošenje zahteva za finansiranje mera aktivne politike zapošljavanja iz sredstava opredeljenih za realizaciju Akcionog plana je da jedinica lokalne samouprave ima:
1) formiran lokalni savet za zapošljavanje;
2) usvojen lokalni planski dokument u oblasti zapošljavanja;
3) usaglašen lokalni planski dokument u oblasti zapošljavanja sa Akcionim planom planom za zapošljavanje;
4) obezbeđeno više od polovine potrebnih sredstava za finansiranje određene mere.
Kriterijumi na osnovu kojih se odobrava visina iznosa sredstava po zahtevu jedinice lokalne samouprave za učešće u finansiranju mera su:
– stepen razvijenosti jedinice lokalne samouprave
Jedinica lokalne samouprave može do 30. aprila 2024. godine, odnosno poslednjeg dana meseca februara 2025. i 2026. godine, preko Nacionalne službe za zapošljavanje, podneti ministarstvu nadležnom za poslove zapošljavanja zahtev za učešće u finansiranju mera aktivne politike zapošljavanja predviđenih lokalnim planskim dokumentom u oblasti zapošljavanja.
Po isteku roka za podnošenje zahteva, Nacionalna služba za zapošljavanje proverava ispunjenost uslova za finansiranje mera aktivne politike zapošljavanja, priprema mišljenje o svakom pojedinačnom lokalnom planskom dokumentu u oblasti zapošljavanja (usklađenost sa ciljevima lokalnog ekonomskog razvoja i pokazateljima na lokalnom tržištu rada) i daje predlog za učešće u finansiranju mera aktivne politike zapošljavanja na osnovu kriterijuma i raspoloživih sredstava.
Nacionalna služba za zapošljavanje dostavlja ministarstvu nadležnom za poslove zapošljavanja predlog za učešće u finansiranju mera aktivne politike zapošljavanja u roku od 30 dana od dana isteka roka za podnošenje zahteva, na osnovu koga ministar nadležan za poslove zapošljavanja donosi odluku.
Nacionalna služba za zapošljavanje i jedinice lokalne samouprave obuhvaćene odlukom zaključuju sporazum o načinu i postupku realizacije mera aktivne politike zapošljavanja, kao i drugim pitanjima od značaja za sprovođenje ove odluke
4 7. PODRŠKA REALIZACIJI LOKALNIH PLANSKIH DOKUMENATA U OBLASTI ZAPOŠLJAVANJA
U skladu sa Zakonom o zapošljavanju i osiguranju za slučaj nezaposlenosti u periodu od 2021. do 2023. godine nastaviće se sa odobravanjem učešća u finansiranju mera aktivne politike zapošljavanja iz sredstava opredeljenih za realizaciju Akcionog plana, i to sledećih mera:
- Stručna praksa;
- Pripravništvo za mlade sa visokim obrazovanjem;
- Pripravništvo za nezaposlene sa srednjim obrazovanjem;
- Sticanje praktičnih znanja;
- Obuka na zahtev poslodavca za nezaposlene;
- Javni radovi;
- Subvencija za zapošljavanje nezaposlenih lica iz kategorije teže zapošljivih – može se dodeliti za zapošljavanje nezaposlenih lica iz jedne ili više kategorija teže zapošljivih, a koje su utvrđene u skladu sa stanjem i potrebama lokalnog tržišta i navedene u lokalnom planskom dokumentu u oblasti zapošljavanja;
- Subvencija za samozapošljavanje – odobrava se nezaposlenom licu radi osnivanjaradnje, zadruge ili drugog oblika preduzetništva kao i za osnivanje privrednog društva ukoliko osnivač zasniva u njemu radni odnos, u delatnostima definisanim u skladu sa potrebama lokalnog ekonomskog razvoja u lokalnom planskom dokumentu u oblasti zapošljavanja.
Mere od 1. do 6. sprovode se prema uslovima utvrđenim u Nacionalnom akcionom planu, dok se mere 7. i 8. sprovode prema uslovima utvrđenim u lokalnom planskom dokumentu u oblasti zapošljavanja.
AKCIONI PLAN ZA PERIOD OD 2024. DO 2026. GODINE
| Dokument JP | Strategija zapošljavanja u Republici Srbiji za period od 2021. do 2026. godine | |||||
| Akcioni plan : | Akcioni plan za zapošljavanje opštine Ivanjica za period od 2024 do 2026. godine | |||||
| Koordinacija i izveštavanje: | Opština Ivanjica, Lokalni Savet za zapošljavanje | |||||
| Opšti cilj: Smanjenje nezaposlenosti na teritoriji opštine Ivanjica | ||||||
| Institucija odgovorna z apraćenje i kontrolu realizacije: Opština Ivanjica | ||||||
| Pokazatelji na nivou opšteg cilja | Jedinica mere | Izvor provere | Početna vrednost | Bazna godina | Ciljna vrednost u 2023 2026 | Poslednja godina važenja LAPa |
| Broj nezaposlenih lica na evidenciji NSZ | Broj lica / % | Izveštaj NSZ | 2.663 | 2023 | Smanjenje za 3% | 2026 |
| Poseban cilj 1 : Unapređenje položaja nezaposlenih lica na tržištu rada | ||||||||
| Institucija odgovorna za praćenje i kontrolu realizacije: Opština Ivanjica, Lokalni Savet za zapošljavanje | ||||||||
| Period sprovođenja – 2024-2026 | ||||||||
| Pokazatelji na nivou posebnog cilja | Jedinica mere | Izvor provere | Početna vrednost | Bazna godina | Ciljana vrednost u 2024 | Ciljana vrednost u 2025 | Ciljana vrednost u 2026 | Poslednja godina važenja LAPa |
| Obuhvat teže zaposlivih kategorija nezaposlenih lica u program javnih radova | Broj lica | Izveštaj NSZ | 23 | 2023 | 9 | 9 | 9 | 2026 |
| Naziv aktivnosti | Organ koji sprovodi aktivnost | Organi partneri na projektu | Rok za završetak aktivnosti | Izvor finansiranja | Veza sa programskim budžetom | Ukupna procenjena finansijska sredstva u din. | ||
| 2024 | 2025 | 2026 | ||||||
| 1.4. Sprovođenje programa javnih radova | Opština Ivanjica | NSZ | 2026. | Budžet Opštine ivanjica Finansijski plan NSZ | 1.774.065,60 | 1.774.065,60 | 1.774.065,60 | |
| Poseban cilj 2 : Povećanje zaposlenosti kroz Program mera podrške zapošljavanja i otvaranja novih radnih mesta | ||||||||
| Institucija odgovorna za praćenje i kontrolu realizacije: Opština Ivanjica | ||||||||
| Period sprovođenja – 2024-2026 | ||||||||
| Pokazatelji na nivou posebnog cilja | Jedinica mere | Izvor provere | Početna vrednost | Bazna godina | Ciljana vrednost u 2024 | Ciljana vrednost u 2025 | Ciljana vrednost u 2026 | Poslednja godina važenja LAPa |
| Broj novootvorenih radnih mesta kroz program podsticaja | Broj, godišnje | RZS | / | 2023 | 5 | 2026 | ||
| Obuhvat nezaposlenih lica obuhvaćen programom podrške samozapošljavanja | Broj, godišnje | Izveštaj NSZ | 15 | 2023 | 12 | 24 | 24 | 2026 |
| Naziv aktivnosti | Organ koji sprovodi aktivnost | Organi partneri na projektu | Rok za završetak aktivnosti | Izvor finansiranja | Veza sa programskim budžetom | Ukupna procenjena finansijska sredstva u din. | ||
| 2024 | 2025 | 2026 | ||||||
| 2.1 .1. Sprovođenje programa podrške za samozapošljavanje | Opština ivanjica | NSZ | 2026. | Budžet opštine Ivanjica i NSZ | Program 3 Lokalni ekonomski razvoj | 4.225.934,4 | 9.120.000,00 | 9.120.000,00 |
5 Potrebni resursi, finansijska sredstva i izvori finansiranja
Lokalna samouprava za realizaciju Lokalnog akcionog plana zapošljavanja opštine Ivanjica sredstva planira godišnjom Odlukom o budžetu.Takođe, očekujemo da se sredstva za realizaciju Lokalnog akcionog plana obezbede iz različitih izvora: donatorskih sredstava, nadležnih ministarstava, pomoću projekata koji će se realizovati na osnovu Lokalnog plana, kao i drugih dostupnih izvora i fondova za čija će sredstva Opština konkurisati po javnim pozivima koji budu raspisani u 2024., 2025. i 2026. godini.
6 11. Praćenje i ocena efekata
Cilj praćenja i ocene uspešnosti (monitoring i evaluacija) Lokalnog akcionog plana je da se sistematično prikupljaju podaci, prati i nadgleda proces primene i primenjuje uspeh LAPZ radi predlaganja eventualnih izmena u aktivnostima na osnovu nalaza i ocena.
Vremenski okvir – monitoring (kao sistematski proces prikupljanja podataka) sprovodi se kontinuirano u 2024., 2025. i 2026. godini. Evaulacija (kao analiza podataka i donošenje ocene o uspešnosti) vršiće se periodično – dostavljanjem izveštaja Savetu za zapošljavanje. Finalna evaluacija obaviće se na kraju svake godine.
Deo predloženih ciljeva i programa predstavljaju dugoročne programe i za postizanje njihovih efekata je neophodno da se kontinuirano planiraju i sprovode, tokom narednih akcionih planova.
Predmet monitoringa i evaluacije – monitoring i evaluacija uključuju celovito sagledavanje ispunjenja aktivnosti – zadataka i specifičnih ciljeva.
Ključni indikatori uticaja za praćenje i ocenjivanje uspešnosti primene Lokalnog plana biće sledeći:
- Broj novih usluga – lokalnih mera u cilju podsticanja zapošljavanja;
- Broj i struktura korisnika/ca usluga i mera/programa;
- Nivo uključenosti različitih akterau cilju doprinosa rešavanju problema u oblasti zapošljavanja na teritoriji opštine Ivanjica;
- Obim finansijskih sredstava izdvojenih za povećanje zaposlenosti;
- Struktura izdvojenih finasijskih sredstava (budžet lokalne samouprave, Republički budžet, donatorska sredstva, drugi izvori)
Procesni indikatori su definisani u sklopu tabele Lokalnog akcionog plana.
Metode i tehnike monitoringa i evaluacije – Za uspešno obavljanje monitoringa i evaluacije koristiće se standardni set alata među kojima su: evidentiranje korisnika, intervjui sa korisnicima, upitnici, razgovori, ankete, izveštavanje i dr.
Lokalni savet za zapošljavanje biće odgovoran za praćenje i ocenjivanje uspešnosti rada na primeni Lokalnog akcionog plana – vršiće monitoring i evaluaciju.
Lokalni savet za zapošljavanje će svojim planom rada definisati način organizovanja monitoringa i evaluacije lokalnog akcionog plana. Nakon trogodišnje realizacije programa izveštaj će se dostaviti Skupštini grada na us
[1] Žrtve porodičnog nasilja, žrtve trgovine ljudima, mladi u domskom smeštaju, hraniteljskim i starateljskim porodicama, roditelji dece sa smetnjama u razvoju; bivši izvršioci krivičnih dela i dr.
