Nacrt Plana razvoja opštine Ivanjica od 2023-2030

PLAN RAZVOJA OPŠTINE IVANJICA ZA PERIOD OD 2023. DO 2030. GODINE

• NACRT –

Jun 2023. godine 
Sadržaj

1. UVOD 4
2. PROCES IZRADE PLANA RAZVOJA OPŠTINE IVANJICA 6
3. ANALIZA POSTOJEĆEG STANJA 11
   OSNOVNI GEOGRAFSKI I ISTORIJSKI PODACI 11
   GEOGRAFIJA I TOPOGRAFIJA 11
   ISTORIJSKI PODACI 12
   LOKALNA SAMOUPRAVA 14
   DEMOGRAFSKI POKAZATELJI 15
   OBRAZOVANJE 16
   ZDRAVSTVENA I SOCIJALNA ZAŠTITA 18
   KULTURA I SPORT 19
   Kulturno – istorijska baština 20
   Sport 22
   LOKALNI EKONOMSKI RAZVOJ I PRIVREDNI TOKOVI 24
   POLJOPRIVREDA 26
   TURIZAM 27
   INFRASTRUKTURA 28
   ŽIVOTNA SREDINA 29
4. SWOT ANALIZA 32
5. VIZIJA OPŠTINE IVANJICA 35
6. RAZVOJNI PRAVCI, PRIORITETNI CILJEVI I MERE 36
   Razvojni pravac 1 – LOKALNO EKONOMSKI RAZVOJ I RAZVOJ PRIVREDE 41
   Prioritetni cilj 1.1. Ojačana lokalna privreda kroz stvaranje preduslova za ubrzani rast i razvoj 41
   Prioritetni cilj 1.2. Razvoj poljoprivrede i održivi razvoj 43
   Prioritetni cilj 1.3. POVEĆAN OBIM TURISTIČKE PONUDE 47
   Razvojni pravac 2 – DRUŠTVENO- KULTURNI I SPORTSKI RAZVOJ I DOBRA UPRVA 50
   Prioritetni cilj 2.1. Lokalna samouprava i institucije su servis građana 50
   Prioritetni cilj 2.2 Unapređen kvalitet obrazovanja i vaspitanja 55
   Prioritetni cilj 2.3 Unapređen kulturni život i očuvano kulturno nasleđe 59
   Prioritetni cilj 2.4 Razvijeni profesionalni i školski sport 63
   Prioritetni cilj 2.5 Unapređene socijalna i zdravstvena zaštita 68
   Razvojni pravac 3 – URBANI RAZVOJ I RAZVOJ INFRASTRUKTURE 72
   Prioritetni cilj 3.1. Stvoreni preduslovi za urbani razvoj 72
   Prioritetni cilj 3.2. Unapređena saobraćajna infrastruktura 73
   Prioritetni cilj 3.3. Unapređena komunalna infrastruktura 77
   Razvojni pravac 4 – ZAŠTITA ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE, ENERGETSKA EFIKSANOST, OBNOVLJIVI IZVORI ENERGIJE I KLIMATSKE PROMENE 81
   Prioritetni cilj 4.1. Efikasno upravljanje otpadom 81
   Prioritetni cilj 4.2. Efikasno upravljanje otpadnim vodama 84
   Prioritetni cilj 4.3. Unapređen kvalitet pijaće vode 85
   Prioritetni cilj 4.4. Unapređen kvalitet vazduha 86
   Prioritetni cilj 4.5. Energetska efikasnost i obnovljivi izvori energije 88
   Prioritetni cilj 4.6 Povećana otpornost lokalne zajednice u situacijama vanrednih okolnosti 91
   Pokazatelji učinka 93
   Doprinos Ciljevima održivog razvoja (COR) 98
7. OKVIR ZA SPROVOĐENJE, PRAĆENJE SPROVOĐENJA, IZVEŠTAVANJE I VREDNOVANJE PLANA RAZVOJA OPŠTINE IVANJICA 101
   Praćenje sprovođenje Plana razvoja opštine Ivanjica 101
   Vrednovanje postignutih učinaka Plana razvoja 103
   Izveštavanje o sprovođenju i postignutim učincima Plana razvoja 104
   Revizija Plana razvoja 104
8. UVOD

Donošenjem Zakona o planskom sistemu Republike Srbije uspostavljen je novi pravni okvir koji obezbeđuje sinhronizovan pristup u planiranju razvoja od republičkog do lokalnog nivoa upravljanja, odnosno sistem koordinisanog, efikasnog i transparentnog planiranja, sa ciljem uvođenja sistema odgovornosti za rezultate i merenje efikasnosti rada javne uprave.
U skladu sa Zakonom o planskom sistemu Republike Srbije (RS), Plan razvoja lokalne samouprave je planski dokument najšireg obuhvata i najvišeg značaja za jedinice lokalne samouprave (JLS). Plan razvoja JLS je dugoročni dokument razvojnog planiranja koji za period od najmanje sedam godina usvaja Skupština JLS na predlog nadležnog izvršnog organa.
Metodologija koja je korišćena za izradu Plana razvoja opštine Ivanjica određena je postojećim strateško-planskim i pravnim okvirom u Republici Srbiji, sa posebnim osvrtom na Uredbu o obaveznim elementima plana razvoja autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave . U skladu sa ovom metodologijom, Plan razvoja treba da sadrži uvod, pregled i analizu postojećeg stanja, viziju odnosno željeno stanje razvoja JLS za planirani period, prioritetne ciljeve razvoja koji se žele postići, pregled i kratak opis odgovarajućih mera kojima će se postavljeni ciljevi realizovati, kao i način sprovođenja i način praćenja sprovođenja Plana razvoja JLS. Zakon o planskom sistemu RS definiše da se mere predložene Planom razvoja detaljnije razrađuju srednjoročnim planom JLS i dokumentima javnih politika.
U skladu sa Zakonom o planskom sistemu RS, a na osnovu Odluke o pristupanju izradi Plana razvoja opštine Ivanjica za period 2022 – 2029. godine, donete na sednici Skupštine opštine održanoj 14. juna 2022. godine, opština Ivanjica je započela proces izrade Plana razvoja. Rešenjem predsednika opštine formirana je Komisija za koordinaciju i izradu Plana razvoja kao glavnog tela odgovornog za izradu dokumenta sa konkretnim nadležnostima u upravljanju, koordinaciji i izradi planskog dokumenta.
Pored osnivanja Komisije, predsednik opštine Ivanjica je u skladu sa metodologijom izrade Plana razvoja, doneo Odluku i Rešenje o obrazovanju tematskih radnih grupa 14.07.2022. za sledeće oblasti:

1. LOKALNO EKONOMSKI RAZVOJ I RAZVOJ PRIVREDE;
2. DRUŠTVENO-KULTURNI I SPORTSKI RAZVOJ I DOBRA UPRAVA;
3. URBANI RAZVOJ I RAZVOJ INFRASTRUKTURE;
4. ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE, ENERGETSKA EFIKSANOST, OBNOVLJIVI IZVORI ENERGIJE i KLIMATSKE PROMENE.
   Tematske radne grupe su okupile veliki broj stručnih lica iz svih oblasti od interesa za lokalnu zajednicu, a participativni pristup na kojem se zasnivao čitav proces izrade Plana razvoja, podrazumevao je direktnu uključenost svih njenih članova u toku trajanja celokupnog procesa, obezbeđujući na taj način dugoročnije partnerstvo. U proces je bilo uključeno i konsultativno telo Partnerski forum, kao primer dobre prakse širokog uključivanja zainteresovanih strana u proces planiranja i dobar instrument za konsultacije i stvaranje partnerstava. Ovo telo je omogućilo okupljanje i uključivanje predstavnika šire lokalne zajednice, privatnog i civilnog sektora u rad Tematskih radnih grupa.
   Proces izrade Plana razvoja opštine Ivanjica obuhvatio je nekoliko faza, a sprovodio se kroz kontinuirane javne konsultacije sa građanima i celokupnom interesnom zajednicom sa teritorije opštine Ivanjica. Javne konsultacije su se sprovodile kroz organizovane sastanke tematskih radnih grupa, radionice, razmenu materijala elektronskim putem, kao i redovne objave svih koraka, dokumenata i informacija u toku procesa izrade Plana razvoja na zvaničnoj veb stranici opštine.
   Izrada Plana razvoja opštine Ivanjica realizovana je u okviru Projekta nemačko-srpske razvojne saradnje „Podrška reformi javne uprave u procesu pristupanja Evropskoj uniji“ (PAR2EU), koji sprovode Nemačka organizacija za međunarodnu saradnju (GIZ), Nacionalna alijansa za lokalni ekonomski razvoj (NALED) i Balkanski centar za regulatornu reformu (BCRR) u saradnji sa Republičkim sekreterijatom za javne politike (RSJP).
   Kao rezultat rada svih zainteresovanih strana, pripremljen je Plan razvoja opštine Ivanjica, koji se u ovom planskom ciklusu po prvi put donosi u skladu sa novim pravnim okvirom i predstavlja krovni planski dokument na osnovu koga će se donositi drugi planski dokumenti propisani zakonom, uključujući i dokumente javnih politika, srednjoročni plan opštine Ivanjica, te realizovati nadležnosti i aktivnosti lokalne samouprave.
    
5. PROCES IZRADE PLANA RAZVOJA OPŠTINE IVANJICA

Proces izrade Plana razvoja opštine Ivanjica za period od 2022. do 2029. godine (u daljem tekstu: Plan razvoja) je sproveden u drugom delu 2022. i prvom delu 2023. godine. Glavne faze izrade Plana bile su:

1. Pripremna faza i organizacija procesa;
2. Pregled i ocena postojećeg stanja;
3. Definisanje vizije, odnosno željenog stanja;
4. Definisanje prioritetnih ciljeva;
5. Definisanje mera;
6. Uspostavljanje institucionalnog okvira za sprovođenje Plana razvoja;
7. Usvajanje i objavljivanje plana razvoja JLS.

Slika 1. Faze izrade Plana razvoja opštine Ivanjica

Prva faza izrade Plana razvoja podrazumevala je organizaciju celokupnog procesa izrade dokumenta, uključujući uspostavljanje pravnog okvira na lokalnom nivou. U ovoj fazi, Skupština opštine donela je Odluku o pristupanju izradi Plana razvoja na sednici održanoj 14. juna 2022. godine. Rešenjem predsednika opštine imenovan je Koordinacioni tim za izradu Plana razvoja opštine Ivanjica sastavljen od predstavnika lokalne administracije.
Najvažniji zadaci Koordinacionog tima bili su organizovanje sprovođenja procesa, koordinacija svih aktivnosti u vezi sa izradom Plana razvoja, razmatranje predloga i nadgledanje rada tematskih radnih grupa i osiguranje poštovanja dinamike za izradu Plana razvoja.
U pripremnoj fazi procesa izrade Plana razvoja urađena je i analiza zainteresovanih strana, tj. identifikovani su najvažniji akteri iz šire zajednice za proces izrade Plana razvoja i analiziran je njihov uticaj i značaj za oblasti na koje se Plan razvoja odnosi u skladu sa nadležnostima JLS. Na osnovu pomenute analize, interesovanja koje su predstavnici privatnog i civilnog sektora iskazali za uključenje u proces, a u cilju sprovođenja širokog konsultativnog procesa doneto je rešenje o sastavu tematskih radnih grupa, kao operativnog radnog tela.
Tematske radne grupe su formirane Rešenjem predsednika opštine. Formirane su četiri radne grupe, kako bi pokrile četiri željena razvojna pravca u kojima Opština Ivanjica želi da se kreće u planskom periodu na koji se izrađuje ovaj Plan razvoja:

1. LOKALNO EKONOMSKI RAZVOJ I RAZVOJ PRIVREDE;
2. DRUŠTVENO-KULTURNI I SPORTSKI RAZVOJ I DOBRA UPRAVA;
3. URABNI RAZVOJ I RAZVOJ INFRASTRUKTURE;
4. ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE, ENERGETSKA EFIKSANOST, OBNOVLJIVI IZVORI ENERGIJE i KLIMATSKE PROMENE.
   U cilju veće transparentnosti procesa i uključivanja svih zainteresovanih strana u proces pripreme Plana razvoja, opština Ivanjica je napravila poseban baner na svojoj zvaničnoj internet prezentaciji. U okviru postavljenog banera su, tokom celog procesa izrade ovo planskog dokumenta, bile postavljane najznačajnije informacije o sprovedenim koracima, kao i sva radna dokumenta koja su na taj način postala dostupna široj javnosti.
   Pored Tematskih radnih grupa, određeni su i članovi Partnerskog foruma kao šireg i neformalnog konsultativnog tela, čije je mišljenje na rad i predloge Tematskih radnih grupa i Koordinacionog tela traženo u tri različite faze izrade dokumenta.
   Pregled i ocena postojećeg stanja je faza koja je podrazumevala prikupljanje i obradu podataka iz zvaničnih, statističkih izvora, od predstavnika lokalne samouprave i partnera, kao i podataka iz primarnih izvora, bazirajući pritom analizu na pokazateljima koji su u vezi sa nadležnostima lokalne samouprave. Takođe, za analizu su korišćene baze podataka nadležnih relevantnih republičkih ustanova, kao i baze podataka sa kojima raspolaže lokalna samouprava, a koje su omogućile generisanje trendova i uporednih prikaza sa ilustrativnim grafikonima i tabelama. Pregled i ocena postojećeg stanja je ukazala na činjenice gde se opština Ivanjica trenutno nalazi kada je u pitanju stepen njenog razvoja i kakvi su njeni razvojni potencijali koje je potrebno stimulisati u narednom periodu.
   Nakon završenog analitičkog i istraživačkog rada na izradi analize stanja, ova faza je upotpunjena izradom tzv. SWOT matrice, kao jednog od najznačajnih alata strateškog planiranja koji omogućava uporedni prikaz unutrašnjih snaga i slabosti, i eksternih prilika i pretnji opštine Ivanjica. SWOT matrica je pripremljena na konsultacijama/sastancima održanim sa predstavnicima Koordinacionog tima i Tematskih radnih grupa, kojima su predstavljeni i zaključci analize stanja. Na osnovu ove faze definisani su razvojni izazovi i ključni problemi na koje je potrebno fokusirati Plan razvoja opštine Ivanjica, izvršena je identifikacija uzroka problema i urađena je prioritizacija problema.
   U okviru ove faze održan je prvi sastanak Partnerskog foruma 26. oktobra 2022. godine, na kome je predstavljen proces izrade Plana razvoja i započete su konsultacije sa širom javnosti u procesu izrade Plana. Takođe, predstavljeni su i svi elementi radne verzije Plana razvoja i pribavljeni su komentari i sugestije šire javnosti, koji su kasnije ugrađeni u Nacrt plana razvoja. Partnerski forum je medijski promovisan u cilju uključivanja što većeg broja zainteresovanih strana u sam proces.
   Sledeća faza izrade Plana razvoja podrazumevala je rad na pripremi okvira dokumenta putem definisanja vizije razvoja, određivanja ciljeva razvoja i definisanja mera koje će doprineti realizaciji ciljeva razvoja. Definisanje vizije, prioritetnih ciljeva i mera je korak koji je usledio odmah nakon izrade SWOT matrice.
   Vizija razvoja predstavlja željeno stanje, odnosno promenu kojom se postiže željeno stanje u sedmogodišnjem periodu sprovođenja Plana razvoja putem realizacije planiranih mera (i aktivnosti u okviru mera). Definisanje vizije je podrazumevalo identifikaciju promena koje se očekuju na kraju sprovođenja planskog dokumenta i to kroz zajednički konsultativni proces sa tematskim radnim grupama i unutar Koordinacionog tima. Prilikom formulisanja vizije obuhvaćeni su osnovni principi razvoja, odnosno vrednosti koje se žele negovati u periodu za koji se planira, postojeće prednosti opštine i lokalna tradicija.
   Prioritetni ciljevi Plana razvoja predstavljaju projekcije željenog stanja koje doprinose ostvarenju vizije, a postižu se sprovođenjem mera, odnosno grupe mera, pri čemu se svaka mera, odnosno grupa mera obavezno vezuje za konkretan poseban cilj. Definisani su na osnovu prethodno identifikovanih ključnih razvojnih pravaca, ali i analize stanja i SWOT matrice, u isto vreme rukovodeći se definisanim željenim stanjem koje se želi dostići na kraju planskog perioda. Takođe, ciljevi su konačno definisani i kroz proces konsultacija u kome su učestvovali predstavnici Tematskih radnih grupa i Koordinacionog tela i prihvaćeni su kao relevantni i značajni za dalji razvoj opštine Ivanjica. Uzimajući u obzir postojeći pravni okvir koji nalaže da se dalja i detaljnija razrada prioritetnih ciljeva vrši putem dokumenata javnih politika užeg obima (strategije, programi i njima pripadajući akcioni planovi), Planom razvoja opštine Ivanjica razmatrani su samo najznačajniji prioritetni ciljevi. Prioritetni ciljevi su strukturirani u četiri prethodno navedena razvojna pravca u kojima opština Ivanjica želi da se kreće u narednom periodu na koji glasi ovaj Plan razvoja.Definisanje prioritetnih ciljeva vodilo je to da budu dovoljno precizni i merljivi, te potpuno prihvatljivi, realni i vremenski određeni. Za svaki prioritetni cilj definisani su pokazatelji učinaka, i to početne vrednosti, vrednosti kojima se teži na kraju procesa sprovođenja Plana razvoja, kao i izvori provere iz kojih će se jasno videti da li su planirane ciljane vrednosti dostignute na kraju planiranog perioda, i ako nisu potpuno – u kojoj meri su ostvarene. Na ovaj način se omogućava merenje uspeha u ostvarenju željene promene između početnog stanja i stanja nakon sprovođenja mera u toku planskog perioda na koji glasi ovaj Plan razvoja. Konačno, napravljena je i veza između prioritetnih ciljeva Plana razvoja opštine Ivanjica sa Ciljevima održivog razvoja (Agenda 2030), odnosno urađena je lokalizacija ciljeva i pokazatelja ciljeva održivog razvoja .
   Mere predstavljaju skup ključnih i povezanih aktivnosti čije se preduzimanje planira radi ostvarenja prioritetnih ciljeva, odnosno dostizanja postavljene vizije na kraju perioda na koji se odnosi Plan razvoja. One mogu biti različite po svojoj vrsti i načinu delovanja, a za ostvarenje postavljenog cilja potrebna je realizacija jedne ili više mera, koje mogu biti međusobno uslovljene i povezane. Definisanje mera u ovom Planu razvoja je bilo praćeno identifikacijom nosilaca realizacije, vremenskim okvirom potrebnim za realizaciju mera, potencijalnim izvorima finansiranja, kao i pokazateljima postignuća, koji će u predstojećem periodu olakšati dalji rad na pripremi srednjoročnog plana opštine Ivanjica. Mere su utvrđene putem konsultacija sa Tematskim radnih grupama, ali i na osnovu uvida iz analize stanja i SWOT matrice, kako bi se u narednom periodu pažnja upravo usmerila na rešavanje postojećih problema, ali i ostvarili potencijali za razvoj opštine Ivanjica.
   Definisana vizija, razvojni pravci, prioritetni ciljevi i mere Plana razvoja su, nakon finalizacije u procesu konsultacija sa Tematskim radnim grupama i verifikovanja od strane Koordinacionog tima, predstavljeni i svim ostalim zainteresovanim stranama.
   Definisanje upravljačkog okvira za sprovođenje Plana razvoja je završni korak u izradi Plana razvoja opštine Ivanjica i podrazumeva uspostavljanje institucionalnih mehanizama za praćenje sprovođenja, izveštavanje i vrednovanje postignutih učinaka Plana razvoja. Tačnije, u ovoj fazi je utvrđena institucionalna struktura za praćenje sprovođenja Plana razvoja opštine Ivanjica, odnosno definisani su nosioci mera i mehanizmi praćenja realizacije mera unutar jedinice lokalne samouprave, kao i njihove nadležnosti i odgovornosti.
   Poslednju fazu pred početak sprovođenja Plana razvoja predstavlja faza usvajanja Plana, što podrazumeva i objavljivanje usvojenog dokumenta. Ovoj fazi je prethodilo sprovođenje javne rasprave o Nacrtu plana razvoja opštine Ivanjica, u skladu sa Zakonom o planskom sistemu RS. Cilj javne rasprave bio je upoznavanje najšire javnosti iz lokalne zajednice sa sadržajem Nacrta dokumenta. Javna rasprava održana je u periodu (navesti datum i objasniti na koji način je sprovedena javna rasprava). U periodu održavanja javne rasprave održan je i Drugi Partnerski forum, online, na način da je svim zainteresovanim stranama bio javno, ali i direktno upućen poziv da učestvuju u davanju predloga, komentara i sugestija na predloženi planski okvir opštine Ivanjica. Planski okvir opštine Ivanjica je postao javno dostupan putem internet prezentacije opštine, putem javnih glasila na lokalnom nivou i upućivanjem pripremljenih predloga na adrese članova neformalnog tela Partnerskog foruma.
   Nakon javne rasprave, pripremljena je konačna verzija Nacrta plana razvoja sa ugrađenim komentarima i sugestijama šire javnosti, i prosleđena na usvajanje Skupštini opštine Ivanjica. Skupština opštine je usvojila Plan razvoja na sednici održanoj _ (navesti datum). U sklopu ove faze pripremljen je i izveštaj o sprovedenim konsultacijama, koji je zajedno sa Nacrtom plana razvoja i pripadajućim aneksima postavljen na zvaničnu internet prezentaciju opštine.
5. ANALIZA POSTOJEĆEG STANJA

OSNOVNI GEOGRAFSKI I ISTORIJSKI PODACI

GEOGRAFIJA I TOPOGRAFIJA

Opština Ivanjica se nalazi u jugozapadnom delu Srbije poznatom kao Starovlaško-Raška Visija.

Teritorija opštine ima površinu 1.090 km2 i šesta je po veličini u Srbiji. Udaljena je od Beograda 224 km i graniči se sa teritorijom grada Novi Pazar, opštinama Sjenica, Nova Varoš, Arilje, Lučani, grada Kraljevo i opštine Raška.
Sa opštinama Lučani, Gornji Milanovac i gradom Čačak pripada Moravičkom okrugu.
Nalazi se u brdsko-planinskom području oivičena planinskim vencima Golije, Javora i Mučnja i ispresecana rečnim vodotokovima. Planina Golija je uredbom Vlade RS proglašena Nacionalnim parkom prirode, a odlukom UNESKO-a područjem biosfere.
Stanovništvo opštine raspoređeno je u 48 naseljenih mesta, 42 katastarske opštine i 19 mesnih zajednica. Pored Ivanjice, centri mesnih zajednica su: Bukovica, Prilike, Brusnik, Lisa, Luke, Osonica, Međurečje, Devići, Ostatija, Pridvorica, Srednja Reka, Kušići, Brezova, Kovilje, Bratljevo, Močioci, Opaljenik i Erčege.
Prosečna veličina naselja, po površini, iznosi 22,2 km2. Prosečna gustina naseljenosti je sa 32 sta/km2 u 2002. godini, opala na 26 st/km2 u 2021. godini, što je daleko ispod proseka Moravičkog okruga, koji je u 2011. godini imao 70,49 st/km2,

Klima
Ivanjica se nalazi između 43° 34′ 49″ Severne geografske širine i 20° 13′ 52″ Istočne geografske dužine. Ivanjica i njena okolina bi trebalo da imaju umereno-kontinetalnu klimu, ali su reljef i biljni pokrivač uticali da skoro ceo Moravički kraj ima planinsku klimu. Karakteristike klime svrstavaju ovaj kraj u ekskluzivne evropske klimatske banje. Zbog ovih odlika u Ivanjici je izgrađen Zavod za prevenciju, lečenje i rehabilitaciju bolesti krvi, današnja Specijalna bolnica za rehabilitaciju Ivanjica.

Struktura zemljišta
Poljoprivredno zemljište obuhvata 47,06%, šume i šumsko zemljište 49,54% (ukupna površina šuma i šumskog zemljišta je 57.098 ha, od toga je u državnom vlasništvu 32.957 ha, a u privatnom 24.802 ha), a neplodne površine 3,40%.
Struktura poljoprivrednog zemljišta na području opštine Ivanjica je sledeća: oranice i bašte obuhvataju 28,20%, voćnjaci 6,93%, livade 38,55% i pašnjaci 26,32%.

Rude
Opština Ivanjica ima nekoliko nalazišta ruda koja su u prošlosti bila eksploatisana. Jedan od njih je rudnik antimona na Gliječi, dok drugi nisu ispitani. Majdan kamenog krečnjaka u Raščićima je izuzetan materijal i koristi se za izgradnju puteva i gradnju objekata. Nalazište kamena filita u mestu Maće poznato je kao „maćanski kamen“ i koristi se kao krovni pokrivač. Postoji i nalazište ukrasnog kamena u Lukama.

ISTORIJSKI PODACI

Moravički kraj ne krase samo prirodne lepote, već i antropogeni turistički motivi, arheološki lokaliteti i etnografske vrednosti. U rimskim i vizantijskim zapisima iz tog vremana pominju se toponim Megiretus, što se tumači kao Međurečje i grad Destik (ispod Golije) nazvan tako po knezu Desti.
Iz doba Nemanjića su ostali mnogi tragovi, kao što je stari most u Kumanici koji se pogrešno naziva Rimski most. Dosta lokaliteta potiče iz vremena Kosovske bitke i neposredno posle nje. Prema predanjima Carica Milica je organizovala prihvatilište i bolnicu na području današnjeg sela Kosovice, koje je po tome i dobilo naziv. U ovom kraju se nalazi Palibrčki grob i danas živi predanje da su tu sahranjeni braća Jugović.
Moravički kraj je 1833. godine priključen Miloševoj Srbiji, a 1834. godine se, sa leve strane reke Moravice, pod Gliječkim brdom i Ravanom, postavljaju temelji nove varoši i osniva sreska kancelarija. Kako je dolina Moravice obrasla ivom, nova varoš dobija ime Ivanjica i u njoj živi oko 500 stanovnika.
Godine 1834. počinje da radi i prva škola, crkva je sagrađena 1836. godine, a postepeno se razvija privredni život čiju osnovu čine zanatstvo i sitna trgovina. U momentu kada se razvija građanski stalež, 1846. godine, veliki požar preseca privredni život varošice.
Obnova Ivanjice je završena sedamdesetih godina XIX veka po regulacionom planu koji je odobrilo nadležno ministarstvo. Ivanjica tada ima izuzetno razvijenu zanatsku radinost i trgovinu, naročito stokom, poljoprivrednim proizvodima i drvetom, a socijalna struktura stanovništva je sve izraženija.
Godine 1860. Ivanjica dobija prvu zanatsku školu, 1867. i prvu žensku školu, a 1869. prvog stalnog lekara, dok se na kraju veka osniva i prva banka. Zanimljivo je naglasiti da se pri školi u Milandži 1880. godine osniva i prvi internat za učenika iz udaljenih sela. Ivanjica tih godina postaje i značajno turističko mesto – Prilički Kiseljak 1873. godine postaje zvanično priznata banja koja privlači veliki broj turista. Dalji privredni razvoj Ivanjice je 1876. godine zaustavio Javorski rat. Tada varoš postaje sabirno mesto za vojsku koja je kretala ka granici sa Turskom carevinom. Za potrebe rata osnovana je i vojna bolnica na Mrkočevcu, koja 1905. godine prerasta u bolnicu opšte namene.

                                                             Stara čaršija u Ivanjici

Radnička škola, radnička biblioteka i čitaonica osnovane su u Ivanjici još 1903. godine, a četvororazredna gimnazija 1923. godine. Ubrzo nakon toga je osnovan i Fond za siromašne učenike, koji je, pored novčanih pomoći, pružao i pomoć u odevanju učenika i nabavci školskih udžbenika. Prvo zabavište u Ivanjici osnovano je 1935. godine.
Nagla industrijalizacija šezdesetih godina XX veka izazvala je veliki priliv seoskog stanovništva u grad, o čemu svedoče statistički podaci – 1961. godine Ivanjica je imala oko 3.000 stanovnika, dvadeset godina kasnije 5.419, a početkom XXI veka 15.903.
U oblasti zdravstva u posleratnom periodu, od 60-ih godina XX veka pa dalje, Ivanjica postaje ne samo jugoslovenski nego i svetski primer preventivne zaštite. Ivanjički Dom Zdravlja dobija UNICEF-ovu nagradu za najmanju smrtnost odojčadi u Evropi. Takođe, pri svakoj seoskoj školi izgrađene su đačke kuhinje i desetine kilometara školskih vodovoda.
Od 60-ih godina XX veka počinje razvoj ivanjičke privrede, naročito u oblasti drvne, tekstilne industrije i građevinarstva – osnivaju se preduzeća ITI Ivanjica, Javor, ŠPIK, Metalac, Graditelj, Proleter, koji će krajem veka zapošljavati preko 8.000 radnika. Ivanjička preduzeća su, sve do devedesetih godina XX veka, uspešno radila, nakon čega počinju da rade sa gubicima, bez sredstava za ulaganje u obnovu mašinskog parka i nabavku sirovina, a proces transformacije i privatizacije dočekuju bez pripremljenih konkurentnih programa. Nagla industrijalizacija izazvala je veliki priliv seoskog stanovništva u gradska i prigradska naselja, dok su proces tranzicije i privatizacije uzrokovali gubitak posla za preko 3.000 radnika kroz socijalne programe.

LOKALNA SAMOUPRAVA

Struktura lokalne samouprave
Organizacija lokalne samouprave opštine Ivanjica uspostavljena je u skladu sa Zakonom o lokalnoj samoupravi , Statutom opštine Ivanjica i drugim zakonskim aktima i odlukama Skupštine opštine Ivanjica. U skladu sa navedenim, organi lokalne samouprave opštine Ivanjica su Skupština opštine, Predsednik opštine, Opštinsko veće i Opštinska uprava. Izvršni organi opštine su predsednik opštine i opštinsko veće. Opštinska uprava je poseban organ opštine sa Zakonom utvrđenim nadležnostima.
Osnovne organizacione jedinice koje obavljaju poslove Opštinske uprave opštine Ivanjica predstavljene su ispod.
Grafikon 1: Osnovne organizacione jdinice Opštinske uprave opština Ivanjica

Na teritoriji opštine Ivanjica funkcioniše jedno javno preduzeće čije je osnivač opština Ivanjica. Javno komunalno preduzeće ,,Ivanjica“ Ivanjica, pravni je sledbenik Komunalne radne organizacije ,,13.septembar“ Ivanjica . Preduzeće je osnovano i posluje na neodređeno vreme, radi obezbeđivanja trajnog obavljanja delatnosti od opšteg interesa i urednog zadovoljavanja potreba korisnika komunalnih usluga, razvoja i unapređenja obavljanja delatnosti od opšteg interesa, ostvarivanja drugog zakonom utvrđenog interesa.
Za sagledavanje stepena razvoja JLS, bitno je sagledati i stepen samofinansiranja JLS, kao pokazatelj koji ukazuje na sposobnost lokalne samouprave da se finansira iz izvornih i ustupljenih prihoda. Visoka vrednost ovog pokazatelja ukazuje na visoku finansijsku samostalnost i održivost. Opština Ivanjica u 2021. godini ima stepen samofinansiranja (62.1). To ukazuje na i dalje relavtivno visoku zavisnost opštine od centralnih vlasti.

Tabela 1: Stepen samofinansiranja i finansijska autonomija JLS (%) opštine Ivanjica u periodu 2018 – 2021. godina
Opština
Naziv indikatora
Jedinica mere
Vrednost indikatora po godinama
2018 2019 2020 2021
Lučani Stepen samofinansiranja JLS % 61.2 68.5 51.9 68.3
Finansijska autonomija JLS % 61.4 68.7 61.3 69.9
Ivanjica Stepen samofinansiranja JLS % 52.3 51.6 56.4 62.1
Finansijska autonomija JLS % 52.3 62.8 56.4 62.1
Gornji Milanovac Stepen samofinansiranja JLS % 75.6 68.7 71.2 81.7
Finansijska autonomija JLS % 76.4 76.9 80.4 82.2
Izvor: RSJP

DEMOGRAFSKI POKAZATELJI

Na području opštine Ivanjica mogu se uočiti nepovoljne tendencije ka produbljivanju demografskih procesa ukupne i prirodne depopulacije, kao i procesa izrazitog ubrzanog demografskog starenja.
Starosna struktura stanovništva opštine Ivanjica pokazuje da se najbrojnije grupacije stanovništva pomeraju od omladine ka srednjim godinama. Naime, kontigent stanovništva mlađeg od 20 godina u značajnom je opadanju. U periodu od 1991. broj stanovnika od 60 godina i više sa 6.520 porastao je na broj od 8.098 u 2011. godini.
Prema 1000 stanovnika posmatrani prirodni priraštaj u 2021. godini je -13. Poredeći podatke za poslednjih 15 godina, u 2021. godini je bio najveći broj umrlih i najmanji broj živorođenih. Razloge za nagli pad prirodnog priraštaja možemo tražiti u trendu smanjenja prirodnog priraštaja u celoj Republici Srbiji, mada je i pandemija KOVID 19 uticala na povećanu smrtnost, dok je usled ograničenog kretanja i okupljanja u 2020. godini – takođe smanjen broj sklopljenih brakova, što je pak uticalo i na broj živorođenih u 2021. godini.
Po poslednjem zvaničnom popisu stanovništva 2011 godine, 63,35% stanovništva opštine Ivanjica pripada grupi ruralnog stanovništva. Seoske sredine prati depopulacija zbog prestanka biloškog obnavljanja, ali i zbog migracija stanovništva prema urbanim i drugim područjima atraktivnijim za život i rad.

Osnovni kontigenti stanovništva
Maloletno stanovništvo, koje pripada kategoriji izdržavanog stanovništva do 15 godina, pokazuje tendenciju opadanja u periodu 2011-2021. godine, i to za 16,18%. Apsolutni i relativni udeo radno sposobnog stanovništva opštine su se u posmatranom periodu neznatno umanjili. Po poslednjim zvaničnim podacima,( Popis 2011. godina) radno sposobno stanovništvo učestvuje u ukupnoj populaciji opštine sa 56,2%. Radno sposobno žensko stanovništvo je u posmatranom periodu 2002-2011 u neznatnom opadanju – nivoa 9,8% i čini 48% celokupnog radno sposobnog stanovništva. Ako se posmatra obrazovna struktura stanovništva starijeg od 15 godina može se reći da je najveći broj stanovništva sa srednjim obrazovanjem 42,06%, dok je sa osnovnim obrazovanjem 28,49% posmatrane populacije.
U grupaciji stanovništva bez ikakve školske spreme, 86,66% čini ženska populacija.
U periodu 2002 – 2011. godine evidentni su sledeći demografski trendovi:
• smanjenje ukupnog broja stanovnika za 10,25%;
• smanjenje broj stanovnika do 30 godina starosti za 18,8%;
• smanjenje urbanog stanovništva za 5,14%;
• smanjenje ruralnog stanovništva za 12,33%;
• prisutan relativan rast broja stanovnika starijih od 15 godina sa srednjim, višim i visokim obrazovanjem.

OBRAZOVANJE

Predškolsko, osnovno i srednje obrazovanje
Na teritoriji opštine Ivanjica postoji Ustanova za predškolsko vaspitanje i obrazovanje Dečji vrtić Ivanjica koja u svom sastavu ima četiri objekta za celodnevni boravak dece. Ukupan broj dece obuhvaćenim predškolskim programom je 769.
Na području opštine Ivanjica radi devet osnovnih škola koje pohađa ukupno 2.079 učenika. Negativan trend smanjenja broja učenika u seoskim i prigradskim naseljima javlja se i u opštini Ivanjica. Upoređujući podatke o broju učenika za školske 1964/65 i 2007/08 i 2021/22 godine vidimo da je to smanjenje drastično.

Tabela 2: Broj učenika u osnovnim školama u opštini Ivanjica
Naziv osnovne škole Broj učenika
1964/65 Broj učenika
2007/08 Broj učenika 2021/22
„Milinko Kušić“ Ivanjica 1729 1046 930
„Kirilo Savić“ Ivanjica 809 624
„Sreten Lazarević“ Prilike 565 296 250
„Vučić Veličković“ Međurečje 435 82 42
„Dr Nedeljko Košanin“ Devići 645 157 82
„Major Ilić“ Kušići 449 85 53
„Mićo Matović“ Brezova 615 123 80
„Svetozar Marković“ Kovilje 567 19 11
„M. Vučićević – Zverac“ Bratljevo 366 20 16
UKUPNO: 5.371 2.637 2079
Izvor: stručna služba Opštinske uprave

U opštini Ivanjica rade dve srednje škole i to Tehnička škola i Gimnazija, koje pohađa ukupno 977 učenika. Od navedenog ukupnog broja učenika srednjih škola, Tehničku školu pohađa 530 redovnih i vanrednih učenika, a Gimnaziju 447 učenika. Od ukupnog aktivnog stanovništva opštine 87,7% čini stanovništvo koje obavlja neko od zanimanja. Sa druge strane, izdržavano stanovništvo čini 30,7% ukupnog stanovništva opštine Ivanjica. Ako se posmatra obrazovna struktura stanovništva starijeg od 15 godina, može se reći da je najveći broj stanovništva sa srednjim obrazovanjem – 32,8%, dok je sa osnovnim obrazovanjem 30,6% posmatrane populacije.
Pored srednjih škola, u okviru ustanova srednjeg obrazovanja funkcioniše i Dom učenika srednjih škola. Osnovan je 1949. godine kao vaspitno-obrazovna ustanova u kojoj se obezbeđuju smeštaj, ishrana, uslovi za učenje, vaspitni rad, kulturni, zabavni i sportski život učenika koji pohađaju školu van mesta njihovog stalnog boravka.
Sublimacija činjeničnog stanja predškolskog, osnovnog i srednjeg obrazovanja jasno ukazuju da celokupno obrazovanje ivanjičke opštine zahteva značajnija ulaganja, pre svega u infrastrukturu objekata, ali i racionalizaciju mreže osnovnih škola u delovima ruralnog područja gde je broj đaka sveden na minimum. Renoviranjem postojećih kapaciteta i izgradnjom novih, stanje obrazovnih institucija u ivanjičkoj opštini bilo bi dovedeno na nivo koji je odgovarajući stepenu vaznosti obrazovanja. Opravdanost ulaganja u razvoj obrazovanja nesumnjivo će se iskazati kroz kvantitativan i kvalitativan razvoj opštine Ivanjica u narednim godinama.

ZDRAVSTVENA I SOCIJALNA ZAŠTITA

Zdravstvena zaštita
Nosioci zdravstvene zaštite opštine Ivanjica jesu Dom zdravlja Ivanjica i Specijalna bolnica za rehabilitaciju.
Dom zdravlja Ivanjica od 2014. godine funkcioniše kao samostalna zdravstvena ustanova. U okviru ove institucije zaposleno je 193 radnika (169 na neodređeno vreme, i 24 na određeno vreme).

Tabela 3: Struktura medicinskih radnika Doma zdravlja Ivanjica
Specijalista 26 Diplomirani hemičar 1
Na specijalizaciji 10 Viša medicinska škola 13
Doktor medicine 5 Medicinski tehničar 80
Doktor stomatologije 4
Izvor: Dom zdravlja Ivanjica

Dom zdravlja pruža zdravstvenu zaštitu na primarnom nivou zaštite korisnicima sa područja opštine Ivanjica. U okviru ove institucije je i 9 zdravstvenih ambulanti u naseljima Bele Vode, Međurečje, Prilike, Močioci, Kovilje, Bratljevo, Katići, Kušići i Devići.
Dom zdravlja u svom sastavu koristi oko 6.000 m2 korisne površine, a sami objekti se nalaze na površini od preko 3 hektara u gradskom naselju Ivanjica, kao i teritoriji već pomenutih naselja.
Poslednjih godina realizovan je niz projekata sa ciljem obezbeđivanja medicinske opreme i vozila, kao i rekonstrukcija i izgradnja objekata i edukacije zdravstvenih radnika. Posebno treba pomenuti sledeće projekte: Nabavka ultrazvučnih aparata, Sanitetskih vozila, rekonstrukcija zgrade Medicine rada finansirana sredstvima Kancelarije za javna ulaganja, zamena krovnog prekrivača na zgradi Hitne pomoći i stomatologije, kao i Izgradnja i opremanje dijaliznog centra uz finansijsku podršku Ministarstva zdravlja i opštine Ivanjica.

Socijalna zaštita
Kroz različite vidove pomoći i podrške, opština Ivanjica izdvaja značajna sredstva za socijalnu zaštitu (oko 7-8% ukupnog budžeta).
Odlukom o ostvarivanju usluga i materijalne podrške u socijalnoj zaštiti iz nadležnosti opštine Ivanjica uređeni su obim, uslovi i način ostvarivanja usluga socijalne zaštite i prava na materijalnu podršku i druge oblike pomoći, tj. usluga, koje u skladu sa Zakonom o socijalnoj zaštiti obezbeđuju JLS. Između ostalog, ovom Odlukom definisane su i usluge socijalne zaštite uspostavljene u opštini Ivanjica (pomoć u kući za stara i invalidna lica, dnevni boravak za decu i mlade sa intelektualnim smetnjama u razvoju i telesnim oštećenjima, lični pratilac deteta, i dr.).
Odlukom o posebnim oblicima podrške u oblasti socijalne politike opštine Ivanjica utvrđuju se oblici podrške pojedincima ili porodicama u cilju unapređenja položaja socijalno osetljivih kategorija kao doprinosa u razvoju socijalne politike opštine Ivanjica. Posebne oblike podrške ostvaruju pojedinci ili porodice kojima je neophodna društvena pomoć, a koju zbog hitnosti nisu u mogućnosti da ostvare preko sistema socijalne ili zdravstvene zaštite. Pomenutom odlukom su detaljno definisane kategorije stanovništva, odnosno pojedinaca i porodica sa prebivalištem ili boravištem na teritoriji opštine Ivanjica, koje mogu koristiti posebnne oblike podrške. Podrška pojedincima ili porodicama se pruža u novčanom iznosu ili naturi, preko Centra za socijalni rad.

KULTURA I SPORT

Nosioci kulturnog razvoja u Opštini Ivanjica su brojne institucije i organizacije, od kojih vodeću ulogu imaju Dom kulture „Ivanjica“ i Biblioteka „Svetislav Vulović“ sa bogatom tradicijom od 155 godina. Uloga ovih institucija ogleda se, pre svega, u održavanju i podizanju nivoa kulture u opštini Ivanjica.
Ustanova Dom kulture „Ivanjica“ osnovana je 1961. godine kao Kulturni centar, da bi ovaj naziv dobio 1982. godine. Pre 1961. godine postojao je kao „Narodni univerzitet“ koji je upravljao i oblastima kulture. Nova zgrada Doma kulture useljena je 1984. godine (rađena od 1979-1984. godine). U sklopu novosagrađene zgrade iz 1984. godine nalaze se Biblioteka „Svetislav Vulović“, Matica srpska, Folklorni ansambl, Kancelarija i klub za mlade.
Prostorni kapaciteti Doma kulture „Ivanjica“ sastoje se od prostorije biblioteke i čitaonice, galerija, 3 sale (mala, plava-150 sedišta, velika-550 sedišta, koristi se i kao kino dvorana), nekoliko učionica /radionica za razne sadržaje, likovni klub i Atelje i ostalih pratećih prostorija.
Biblioteka „Svetislav Vulović“ jedna je od najstarijih biblioteka ne samo u čačanskom regionu, već i šire. Biblioteka prikuplja, obrađuje, štiti, čuva, predstavlja i daje na korišćenje bibliotečko-informacionu građu i izvore, vodi zavičajne zbirke, učestvuje u izradi zajedničkih kataloga i baza podataka, izrađuje biltene, kataloge, bibliografije i druge informacione izvore, vodi dokumentaciju i statistiku o bibliotečko-informativnoj građi, izvorima i korisnicima, pomaže korisnicima pri izboru i korišćenju bibliotečko-informacione građe, informacionih instrumenata i izvora, sprovodi kulturno-obrazovne programe. U svom posedu biblioteka ima 61.000 knjiga. Raznovrsnim oblicima delovanja populariše knjigu, podstiče interes za knjigu i pokreće inicijativu za preduzimanje odgovarajućih mera u cilju unapređivanja bibliotečke delatnosti.
Pored Doma kulture i biblioteke na teritoriji opštine Ivanjica su registrovana i udruženja i kulturno-umetnička društva koja imaju za cilj bogaćenje kulturnog života, promocije i očuvanje kulturne baštine opštine Ivanjica, te narodne tradicije i kulturološkog identiteta čitave Srbije.

Kulturno – istorijska baština
Bogata kulturno – istorijska prošlost ivanjičkog kraja ostavila je za sobom veliki broj spomenika kulture neprocenjive vrednosti.
Manastir Kovilje nalazi se na 30 km od Ivanjice. Potiče iz prve polovine XIII veka, o čemu svedoče delimično sačuvane freske. Danas se tu nalaze dve crkve pod istim krovom, skrivene ispod stena, na desnoj obali reke Nošnice. Prva je posvećena Svetim Arhanđelima, znatno je manja i starija i spada u pećinske crkve isposničkog tipa. Najočuvanija freska u ovoj crkvi je Isus Pantokrator. Druga crkva sagrađena 1644. godine, posvećena je Svetom Nikoli. Ovaj manastir obnovio je raški mitropolit Gavrilo 1644. godine, koji je i darivao jedno četvorojevenđelje hramu Sv. Nikole. Manastir je stavljen pod zaštitu države kao spomenik kulture od velikog istorijskog značaja.
Crkva Sv. Kuzmana i Damnjana u Ostatiji, na 46 km od Ivanjice, podignuta je u doba Nemanjića kao skromna jednobrodna građevina. Obnovljena je u XVII veku, nema očuvan živopis, ali ima zanimljiv mermerni nadvratnik sa uklesanim tekstom na staroslovenskom jeziku.
Crkva Sv. Preobraženja u Pridvorici nalazi se na 28 km od Ivanjice. Prvi put se pominje u jednoj povelji Stefana Nemanje o manastiru Studenici i to kao ženski manastir. Crkva pripada Raškoj školi i predstavlja jednobrodno jednokupolnu građevinu sa polukružnom apsidom na istoku. Spoljna fasada je ukrašena frizom slepih arkada. Crkva predstavlja nepokretno kulturno dobro i spomenik kulture od velikog značaja.
Crkvu Sv. Nikole (Bela Crkva) u Brezovi podigao je Despot Stefan Lazarević, a spominje se i u jednoj povelji Cara Dušana. Crkva je jednobrodna građevina sa poligonalnim kubetom i rozetom na zapadnoj strani. Ikonostas je dobro očuvan. U živopisu se izdvajaju scene iz života Sv. Nikole, likovi Cara Lazara, Carice Milice i Despota Stefana Lazarevića. Crkva je udaljena 26 km od Ivanjice i stavljena je pod zaštitu države kao spomenik kulture od velikog značaja.
Crkva u Kosovici nalazi se na 12 km od Ivanjice. Podignuta je sredinom XIX veka na temeljima srednjovekovna crkve. Predanje kaže da je prethodna crkva podignuta neposredno posle Kosovskog boja u čast kosovskih junaka koji su se ovuda povlačili posle poraza 1389. godine.
Crkva u Milandži, na 37 km od Ivanjice, posvećena je arhiepiskopu Savi, podignuta od strane vladika Joanikije 1853. godine, skromnih dimenzija i pokrivena kamenim pločama.
Crkva u Kumanici novijeg je datuma i posvećena je Svetom Iliji. Zvono je crkvi poklonio Kralj Aleksandar I Karađorđević za dan njenog osveštanja 1929. godine. Nalazi se na 17 km od Ivanjice i stavljena je pod zaštitu države kao prostorno-kulturno istorijska celina od velikog značaja.
Crkva Sv. Cara Konstantina i Carice Jelene nalazi se u Ivanjici. Podignuta je tri godine posle nastanka Ivanjice, od 1836-1838. godine prilozima naroda. Živopisana je 1862. godine, a autor živopisa je poznati slikar tog doba Dimitrije Posniković. O njenom napretku starao se lično knez Miloš Obrenović. Živopis i ikonostas su u celini sačuvani, a nedavno je izvršena i njihova restauracija.
Školu u Milandži osnovao je vladika Joanikije Nešković, u narodu poznatiji kao Vladika Janja. Škola se nalazi na 5 km od Ivanjice. Počela je sa radom 6. decembra 1833. godine, a prvi učitelj bio je Grk kir Dionisije. Vladika Janja je 1872. godine podigao novu školsku zgradu, a stara je od tada služila đacima kao internat.
Rimski most u Kumanici nalazi se na 18 km od Ivanjice. To je kameni jednolučni most, dužine 14, a širine 2,4 metra. Građen je za vreme Uroša Nemanjića. U tradiciji ovog kraja most postoji pod nazivom „Rimski most“, premda u njemu nema ničeg rimskog. S obzirom na stari put, koji je najkraća spona Sandžaka i Srbije, moguće je da u narodu živi pamćenje na ostatke nekog puta iz rimskog vremena, pa je pretpostavka da je na ovom istom mestu postojao most. Most je renoviran, zaštićen i danas je u upotrebi. Restauraciju je izvršio Zavod za zaštitu spomenika kulture iz Kraljeva osamdesetih godina prošlog veka.
Kameni most u Ivanjici građen je od 1904 do 1906. godine po projektu prof. Beogradskog univerziteta Milenka Trudića. Najveći je jednolučni most na Balkanu, a izgradili su ga italijanski majstori od tesanog kamena, na principu „klinova“, bez vezivnog materijala. Predstavlja nepokretno kulturno dobro – prostorno kulturno istorijsku celinu od velikog značaja.
Kušića han nalazi se u Ivanjici i jedan od najstarijih spomenika seoskog neimarstva u Moravičkom kraju. Nekada je služio kao konačište kiridžijama koji su dolazili sa Zlatibora i iz Sandžaka. Sada je smešten u samom centru varošice pored spomenika Draži Mihailoviću. Stavljen je pod zaštitu države kao nepokretno kulturno dobro od velikog istorijskog značaja.
Hidroelektrana „Moravica“ je 1911. godine puštena u rad kao peta hidrocentrala u Srbiji. Imala je 260 KS i osvetljavala je samo varošicu. Godine 1936. izgrađena je kameno-betonska brana visine 9, a širine 16 metara. Ovaj vodopad je turistička atrakcija i zaštitni znak Ivanjice. Nedavno rekonstruisana Hidrocentrala i dalje proizvodi struju, ali predstavlja i svojevrsni muzej, nepokretno kulturno dobro – prostorno kulturno istorijsku celinu od velikog značaja.
Jeremića kuća je najstarija sačuvana zgrada u Ivanjici i jedna je od dvanaest zgrada koje nisu izgorele u velikom požaru 1846. godine. Smeštena je na kraju gradskog šetališta i jedan je od vizuelnih simbola Ivanjice. Rekonstruisana je prema projektu Zavoda za zaštitu spomenika kulture iz Kraljeva i stavljena je pod zaštitu države kao nepokretno kulturno dobro od velikog istorijskog značaja.
Spomenik revolucije je otkriven 1957. godine, a delo je poznatog likovnog stvaraoca Đorđa Andrejevića Kuna. Mozaik je veličine 5×2.4 m, predstavlja izuzetno umetničko delo i najveći je mozaik na otvorenom prostoru kod nas. Spomenik revolucije je proglašen za prostorno kulturno istorijsku celinu od velikog značaja.
Spomen-obeležje Dragoljubu – Draži Mihailoviću nalazi se u centru grada. Podignuto je aprila 2003. godine u znak pažnje legendarnom vođi Ravnogorskog pokreta u II svetskom ratu (Đeneralu i komandantu jugoslovenske Kraljevske vojske u otadžbini). Pored spomenika je dom (Čičin dom) koji prerasta u Ravnogorsku biblioteku i muzej Ravnogorskog pokreta.
Na teritoriji opštine Ivanjica se nalazi i veliki broj spomenika krajputaša – simbola časnog ratnika koje su radili poznati kamenoresci ovog kraja.

Sport
U opštini Ivanjica postoji 36 sportskih organizacija i 2 sportska saveza. Dominantni sportovi (po broju članova) su fudbal, košarka, odbojka i skijanje.
Najuspešniji sportski klubovi prema ostvarenim rezultatima su: FK „Javor Matis“, KMF Ivanjica koji su članovi Prvih liga. ŽOK „Ivanjica“ i OKK Ivanjica takmiče se u Trećem rangu takmičenja. Od individualnih sportova uspešno se takmiče u nacionalnim prvenstvima Karate klub Javor, SD Boško Petrović, Atletski klub Javor.

Tabela 4: Pregled sportskih saveza i udruženja u opštini Ivanjica, 2022 godina
Naziv saveza ili udruženja Broj članova
Sportski savez Ivanjica 96
Fudbalski savez opštine Ivanjica 9
U K U P N O: 105
Izvor: Sportski savezi

Tabela 5: Pregled aktivnih sportskih klubova, 2022 godina
Ime kluba Sport Muško/ženski Broj
članova Lokacija-naselje
FK „Javor Matis“ Fudbal Muški 220 Ivanjica
FK „Prilike“ Fudbal Muški 85 Prilike
FK „Brezova“ Fudbal Muški 18 Brezova
KMF „Ivanjica Fudbal Muški 16 Ivanjica
KMF „Putevi“ Mali fudbal Muški 12 Ivanjica
KMF „Golija“ Mali fudbal Muški 12 Ivanjica
KMF „92“ Mali fudbal Muški 13 Ivanjica
KMF „Šljivići“ Mali fudbal Muški 12 Ivanjica
KMF „Osonica“ Mali fudbal Muški 15 Osonica
OKK „Ivanjica“ Košarka Muški/Ženski 170 Ivanjica
OKK „Javor“ Košarka Muški/Ženski 25 Ivanjica
ŽOK „Ivanjica“ Odbojka Ženski 92 Ivanjica
AK „Javor“ Atletika Muško/Ženski 40 Ivanjica
STK „Javor“ Stoni tenis Muško/Ženski 25 Ivanjica
Karate klub „Javor“ Karate Muško/Ženski 70 Ivanjica
LIN KUEI Džiu-džicu Muško/Ženski 54 Ivanjica
ŠK „Javor“ Šah Muški 45 Ivanjica
SD „B.Petrović“ Streljaštvo Muško/Ženski 14 Ivanjica
SK „Golija“ Smučanje Muško/Ženski 210 Ivanjica
KRF „MY GYM“ Klub za rekreaciju i fitnes Muško/Ženski 65 Ivanjica
Izvor: Sportski klubovi u opštini

Sportsko – rekreativni objekti
Na teritoriji opštine Ivanjica nalazi se 6 fudbalskih terena, 3 sportske sale, 2 zatvorena bazena, 6 teretane, 1 streljana za vazdušno oružje, 29 otvorenih terena za male sportove, jedna trim staza i jedna šahovska sala.
U ivanjičkoj opštini organizuje se i nekoliko tradicionalnih sportsko-rekreativnih manifestacija, kao što su:
• Memorijalna ulična trka „Cica Kalušević“;
• Memorijalni odbojkaški turnir „Stevan Davidović“;
• Turniri u malom fudbalu na Bukovici, Belim vodama i Ivanjici;
• Majski turnir u stonom tenisu;
• Kup Golije;
• Majski brzopotezni turnir u šahu;
• Turnir u uličnom basketu;
• Sportska Olimpijada osnovnih škola;
• Olimpijada predškolaca;
• Smotra motorista „Moto susreti“;
• Izložba pasa;
• Hajka na vuka.
Uočena je potreba za izgradnjom novih sportsko-rekreativnih objekata kako bi se stvorili povoljniji uslovi za razvoj sporta i ostvarenje boljih rezultata na takmičenjima.

LOKALNI EKONOMSKI RAZVOJ I PRIVREDNI TOKOVI

Poslednjih godina usled ekonomske krize ivanjička privreda doživela je ubrzano propadanje, a proces privatizacije koji još uvek traje pokazao je sve slabosti tranzicije kroz koje je prolazila nacionalna ekonomija.
Proces tranzicije i privatizacije je izazvao velike poremećaje polne, starosne i obrazovne strukture nezaposlenih – na lokalnom tržištu rada dolazi do naglog porasta broja nezaposlenih lica kojima je radni odnos prestao usled stečaja, socijalnih programa i likvidacije preduzeća u kojima su bili zaposleni, pri tome je naročito izraženo naglo povećanje nestručnih lica, lica starijih od 45-50 godina, zastarelih zanimanja i obrazovnih kvalifikacija.
Nakon raspada nekada velih društvenih preduzeća krenulo se sa pokretanjem sopstvenog biznisa, posebno u oblasti drvne i tekstilne industrije – finalizacija prerade drveta (u Ivanjici suraspoložive potrebne sirovine i kvalifikovana radna snaga) i tekstila (postoji kvalifikovana radna snaga) u okviru malih i srednjih preduzeća.
U poslednje tri godine u skladu sa aktivnim merama zapošljavanja došlo je do povećanja broja zainteresovanih nezaposlenih lica za započinjanje sopstvenog biznisa. Prema podacima Nacionalne službe za zapošljavanje u 2020. i 2021. godini i dalje je bilo veliko interesovanje za meru- samozapošljavanje. U tom periodu prijavilo oko 250 nezaposlenih lica, a odobreno je 48 biznis planova za započinjanje biznisa. Na osnovu praćenja novoosnovanih preduzetničkih radnji – korisnika subvencija za samozapošljavanje, međutim, utvrđeno je da, nakon isteka ugovorene obaveze, veliki broj prestane da se bavi registrovanom delatnošću i vrati se na evidenciju tražilaca zaposlenja.
Formiranje privrednih zona na teritoriji opštine Ivanjica predviđeno je novim Planom generalne regulacije za naseljena mesta Ivanjica, Bukovica i delova naseljenih mesta Sveštica, Bedina Varoš, Šume, Dubrava, Prilike i Radaljevo. Tokom 2017. godine usvojena su dva plana detaljne regulacije i to: PDR turističko-rekreativne zone Jakovića polje i PDR proizvodno-poslovna zone Senjak. Namena prostora u obuhvatu Plana, zasnovana na dugoročnoj projekciji demografskog i društveno-ekonomskog razvoja predviđa uređenje površina privrednih zona. Nasleđena industrijska zona Sađavac-Senjak, planski i urbanistički uređeni kompleksi nekada velikih industrijskih sistema i postojanje optimalnih prostornih mogućnosti za dalji razvoj velikih industrijskih kapaciteta, stvaraju uslove za održanje, razvijanje i formiranje novih radnih zona.
Broj privrednih društava se u poslednjih godina kretao u smeru blagog uvećanja pa je ukupan broj aktivnih privrednih društava u 2021. godini iznosio 485.
Ukupan broj aktivnih preduzetnika na teritoriji opštine Ivanjica je 1.905. Najviše preduzetnika ima u sledećim sektorima: trgovina na veliko imalo, prerađivačka delatnost, saobraćaj, skladištenje i veze, usluge smeštaja i hrane, poljoprivreda.
Kada je u pitanju zaposlenost, značajno je naglasiti da broj zaposlenih iz godine u godinu beleži porast, ali i da je prosečna neto zarada ispod republičkog proseka.

Tabela 6: Podaci o zaposlenima u opštini Ivanjica, po godinama
INDIKATOR 2015 2016 2017 2018 2019 2021
Ukupno zaposleni 7487 7688 7895 – 8707 8943
Zaposleni u privrednim društvima 4972 4806 – 4013 – –
Zaposleni – preduzetnici 1233 1600 – 416 – –
Prosečna neto zarada 30.227 31.613 33.678 32.582 40.027 47.905

Izvor: Devinfo baze podataka republike Srbije i pregled stanjai razvoja opština

Prema podacima NZS, podaci o nezaposlenosti u opštini Ivanjica u periodu 2012-2021. godina su sledeći:
• Najveća stopa nezaposlenosti je bila 2014. godine;
• U 2021. godini nezaposlenost je smanjena za 42 lica, odnosno za 1,4% u odnosu na 2020. godinu;
• Najviše zabrinjava to što se u posmatranom periodu broj lica bez kvalifikacije vrlo malo smanjio (2012. godine je iznosio 45,9%, a 2020. godine 41%);
• Više od polovine nezaposlenih lica (52,2%) na evidenciji nezaposlenih su žene.

Tabela 7: Podaci o kretanju broja nezaposlenih lica u Ivanjici u periodu 2012-2022. godina
Godina Ukupno Bez kvalifikacija Žene
Ukupno % Ukupno %

2012. 4782 2194 45,9 2205 46,1
2013. 4828 2156 44,6 2197 45,5
2014. 4418 1950 44,1 1992 45,0
2015. 4432 1903 42,9 2099 47,4
2016. 4186 1804 43,0 2032 48,5
2017. 3745 1591 42,5 1868 49,9
2018. 3449 1465 42,5 1741 50,5
2019. 3269 1330 40,6 1711 52,3
2020. 2967 1230 41,4 1524 51,3
2021. 2686 984 36,63 1391 51,7
      Izvor podataka: NSZ

Inkubatori, agencije, komore, klasteri, poslovne asocijacije
Opština Ivanjica jedan je od osnivača Regionalne razvojne agencije Raškog i Moravičkog okruga Kraljevo i aktivno sarađuje sa Privrednom komorom Užice.
Informisanje u opštini Ivanjica organizovano je kroz četiri elektronska medija. Naime, prema podacima Agencije za privredne registre, registrovane su dve radio stanice, Televizija, dva internet portala i jedan medij forme dnevne i periodične novine, lokalnog i više medija nacionalnog i regionalnog karaktera.

POLJOPRIVREDA

Opština Ivanjica zauzima ukupnu površinu od 109.000 hektara. Struktura zemljišta predstavljena je u uvodnom delu Plana razvoja.
Poljoprivreda opštine Ivanjica pripada ekstenzivnom tipu poljoprivrede i uslovljena je specifičnim reljefom (planinski kraj) i specifičnom mikroklimom (gaje se sorte kraćeg vegetacijskog perioda). Poljoprivredna površina čini 47,1% ukupne površine opštine, a dominantna grana poljoprivrede je stočarstvo. Ono što je važno naglasiti jeste da je u poljopriprivrednoj proizvodnji sve manje korišćenje pesticidnih sredstava. Poslednjih godina je primetna tendencija ka organskoj proizvodnji svih poljoprivrednih vrsta na čitavoj teritoriji opštine, a posebno na prostoru Parka prirode „Golija” gde je i zabranjena upotreba pesticida. Iz tog razloga je moguće govoriti da je proizvodnja zdrave hrane jedna od mogućnosti kojom raspolaže opština Ivanjica.

Struktura poljoprivrednog zemljišta
S obzirom na dominantan planinski karakter prostora, kao što je navedeno u uvodnom delu, u ukupnim poljoprivrednim površinama preovlađuju prirodni travnjaci sa oko 64,3%, od kojih livade čine 36,8% ili 18.899 ha, a pašnjaci 27,5% ili 14.111 ha. Oranice čine relativno visokih 28,9% ili 14.823 ha, a voćnjaci 6,8%, odnosno 3.483 ha. Činjenica da u strukturi poljoprivrednih površina dominiraju livade i pašnjaci, predstavlja jedan od uslova za razvoj stočarstva i proizvodnju stočne hrane.
Najveći deo poljoprivrednih površina nalazi se u privatnom posedu – 94,1% od ukupnog poljoprivrednog prostora. Prosečna veličina poseda (KPZ) po gazdinstvu iznosi 3,62 ha. Najveće površine poljoprivrednog zemljišta nalaze se na planinskom i brdskoplaninskom području na velikim nagibima, a veoma mali u dolinama oko reka i rečica. Pedogeneza zemljišta, zbog karakteristika reljefa, na ovom području najčešće se zadržava na stadijumu formiranja, zbog čega ova zemljišta vrlo retko dostignu punu zrelost.

TURIZAM

Početak razvoja turizma u opštini Ivanjica se vezuje za 30-te godine XX veka, kada je Ivanjica, zajedno sa Dubrovnikom, Cetinjem i Kotorom, proglašena za banjsko i klimatsko mesto. Nakon Drugog svetskog rata, tokom 60-ih godina XX veka, Ivanjica se ponovo pozicionira kao značajna turistička destinacija u regiji, da bi tokom 70-ih godina, u selima ivanjičkog kraja, počeo da se razvija i seoski turizam. Danas je Ivanjica vazdušna banja sa srednjom nadmorskom visinom koja se smatra optimalnom, kako za zdrave osobe, tako i za većinu akutnih i hroničnih bolesnika. S obzirom na raznovrsne lepote, kulturne znamenitosti i klimatske pogodnosti, ovaj kraj ima uslove za sve vidove turizma – izletnički, lovni, ribolovni, manifestacioni, sportsko-rekreativni, zdravstveni.
U Ivanjici je osnovana Turistička organizacija.
Opština ima izvanredne uslove za razvoj svih vidova turizma (zdravstvenog, seoskog, sportskog, lovno-ribolovnog, izletničkog, kongresnog, manifestacionog, itd.). U Ivanjici zaštićena područja zauzimaju oko 40 % ukupne teritorije opštine. Park prirode Golija (75.184 ha) obuhvata područje opštine Ivanjica (41.755 ha ili 55,5%), Kraljevo (12.049 ha ili 16.1%), Raška (12.623 ha ili 16,8%), Novi Pazar (5,891 ha ili 7,8%) i Sjenica (2.865 ha ili 3,8%). Park prirode stavljen je pod zaštitu radi očuvanja vrednosti i poboljšanja stanja: šuma, ekosistema, obeležja predela, kulturnih dobara i njihove okoline od izuzetnog nacionalnog i međunarodnog značaja i trajnosti kvaliteta osnovnih prirodnih resursa (vode, zemljišta i biljnog pokrivača), uključujući i prostor kao urbanistički resurs. Svojim prirodnim i stvorenim vrednostima deo Parka prirode (53.804 ha) zadovoljio je u potpunosti kriterijume za nominovanje Aktom internacionalnog koordinacionog saveta MAB programa UNESCO-a 2001. godine u Rezervat biosfere Golija – Studenica, jedini u Republici Srbiji.
Opština raspolaže sa oko 1.000 ležaja u kategorisanim objektima i oko 200 ležaja koji se nalaze u seoskim domaćinstvima, gradu ili prigradskim naseljima. Problemi sa kojima se opština suočava u oblasti razvoja turizma su nedovoljno razvijena infrastruktura (naročito putna mreža), neuređenost određenih turističkih lokaliteta, nedovoljni smeštajni kapaciteti, nerazvijene uslužne delatnosti, nedostatak obrazovanih kadrova u oblasti ugostiteljstva i turizma, neizgrađeni propratni sadržaji i ponude.
Unapređenjem postojećeg stanja, kao i razvijanjem svih oblika turizma, a posebno zimskog, opština Ivanjica kao turistička destinacija može biti mnogo bolje pozicionirana i valorizovana na turističkom tržištu Srbije i Jugoistočne Evrope, i to je ono čemu će se težiti tokom primene Plana razvoja opštine Ivanjica.

INFRASTRUKTURA

Putna mreža
Saobraćajno čvorište na teritoriji opštine Ivanjica čine državni put IB reda, broj 21 (Novi Sad – Ruma – Šabac – Valjevo – Požega – Ivanjica – Sjenica), državni put IB, broj 30 Ivanjica – Ušće i državni put IIA reda, broj 180, 194, 197 i 198. Deonice državnih i opštinskih puteva (regionalnog značaja) na pravcu pružanja kroz teritoriju opštine Ivanjica prekrivene su kvalitetnim asfaltnim zastorom. Pravac pružanja ostalih puteva lokalnog karaktera, predstavlja vezu urbanog i administrativnog centra opštine Ivanjica sa velikim brojem sela i zaseoka.
Imajući u vidu da naseljenost prostora karakteriše 49 naseljenih mesta sa 19 mesnih zajednica na prostoru od 1.090 km², kvalitet lokalnih saobraćajnica determiniše nizak stepen izgrađenosti, nedovoljna razvijenost i prilična zapuštenost uslovljena dugogodišnjom unutrašnjom krizom. Optimizacija razvoja saobraćaja na teritoriji opštine Ivanjica, prema potrebama lokalne zajednice kao i programima razvoja Repubike Srbije podrazumeva visoka ulaganja koja značajnim delom ulaze u opredeljenja države da se saobraćajna mreža u ovoj regiji učini efikasnom i mestom prelamanja trasporta pogodnim za razvoj i lokaciju industrijskih i turističkih kapaciteta. Radovi na planiranju državne buduće putne mreže Srbije i Crne Gore kao i povezivanje Beograda sa Južnim Jadranom, budućim autoputem E-763 (veza Jadransko-Jonskog basena sa Panevropskim koridorima X i VII) svojom trasom prolaziće kroz centralni deo teritorije opštine Ivanjica. To će ujedno biti i najkraća veza Mađarske i Rumunije preko Srbije i Crne Gore sa južnom Italijom i Albanijom i zahvataće široko gravitaciono područje sa oko 4,7 miliona stanovnika.

Tabela 8: Putna infrastruktura (izraženo u km)
Ukupno Savremeni kolovoz Državni putevi IB reda Državni putevi IIA reda Opštinski
ukupno savremeni kolovoz ukupno savremeni kolovoz ukupno savremeni kolovoz
188,817 102,617 8,294 8,294 5,523 5,523 170 88,8
Izvor: Republički zavod za statistiku

Snabdevanje vodom za piće
Snabdevanje vodom područja Ivanjice i prigradskih naselja vrši se iz sistema “Kumanica-Ivanjica“, zahvatanjem vode iz živog toka reke Moravice, na lokalitetu ,,Kumanica“, odakle se liveno-gvozdenim cevovodom Ø 500 mm, ukupne dužine oko 12,5 km, voda gravitaciono doprema do postrojenja za prečišćavanje ,,Lučka Reka“, u zoni naselja Bedina Varoš, kao i zahvatanjem voda Rzinjske reke i Drvničkog potoka, koje se takođe gravitaciono, cevovodima Ø 200 mm, ukupne dužine oko 2,7 km i Ø 250 mm ukupne dužine oko 2,2 km, dopremaju do postrojenja za prečišćavanje. Sva izvorišta sa kojih se vodom snabdeva područje Ivanjice po tipu pripadaju lokalnim izvorištima.
U pogledu kapaciteta postojećih izvorišta, raspoložive količine vode iznose oko 240 l/s sa lokaliteta ,,Kumanica“, 25 l/s sa vodozahvata na Rzinjskoj reci i 15 l/s na Drvničkom potoku, što, prema proračunima sprovedenim u okviru postojeće verifikovane tehničke dokumentacije, zadovoljava buduće potrebe za vodom ovog područja (između 240 l/s i 250 l/s).
Dalje se tretirane vode, preko rezervoara ,,Lučka Reka“, a putem postojećih cevovoda Ø 250 mm, i delimično izgrađenih glavnih cevovoda Ø 300 i Ø 400 mm, šalju ka potrošačima.
Kvalitet vode za piće prerađene na postrojenju za prečišćavanje vode za piće ,,Lučka Reka“ i isporučene u sistem za snabdevanje vodom Ivanjice i pratećih naselja, zadovoljava sve propisane uslove, a dosadašnji rezultati analiza koje vrši Zavod za javno zdravlje Čačak pokazali su da je voda za piće potpuno ispravna.

ŽIVOTNA SREDINA

Komunalni otpad
Opština Ivanjica je u sastavu Regionalnog centra za upravljanje otpadom Duboko iz Užica. Sakupljanje, odvoženje i odlaganje otpada u regonalnu deponiju započeto je decembra 2012. godine. Sakuljanje i pretovar smeća sa teritorije opštine Ivanjica a na lukalnoj pretovarnoj stanici vrši JKP ”Ivanjica” Ivanjica, dok transport i deponovanje smeća na deponiji Regionalnog centra za upravljanje otpadom obavlja JKP „Duboko” Užice vrši JKP ”Duboko” Užice. Projektovana mesečana količina otpada na teritoriji opštine Ivanjica iz 2007. godine je 698 t mesečno, tj. 8.376 t godišnje. Međutim, kako su projektovane količine zasnovane na obuhvatu korisnika sa čitavog područja opštine i potencijalnih korisnika u neizgrađenim turističkim centrima na Goliji, sadašnja mesečna količina znatno odstupa od projektovane. Pokriveno je oko 90% gradskih i prigradskih naselja pa mesečna količina prikupljenog otpada iznosi u proseku 600t što je na godišnjem nivou oko 6000-7000t.
Industrijski otpad, uglavnom strugotina iz drvne industrije, iskorišćava se skoro do “nulte emisije” ove vrste otpada u industrijskim postrojenjima koja se bave preradom drveta. Otpad koji se može reciklirati, kao i kabasti otpad odlaže se u posebne kontejnere koji se nalaze u garaži JKP ”Ivanjica” Ivanjica a koji se na dalji tretman šalju u Regionalni centar za upravljanje otpadom JKP ”Duboko” Užice, nakon čega odlazi na dalje tretmane reciklaže.
Što se tiče primarne separacije otpada, 2014. godine je preko EU ECHANGE4 programa opština Ivanjica dobila sredstva u vidu vozila trotočkaša za prevoz selektovanog otpada i kese za isti, čime je omogućena i uvedena primarna separacija otpada za privredne subjekte u centru grada koja se kasnije širila na sve male privredne subjekte. Trenutno se vrše pripreme oko sprovođenja ovog projekta koji ima za cilj da se primarna separacija otpada uvede u domaćinstva, ali i u privredne subjekte od mesta nastanka – pod čime se smatra da će gradska zona i deo prigradske zone biti pokriveni ovim projektom, te da će se istim unaprediti sistem separacije a samim tim i reciklaže.
Deponija „Grbavčica“ nalazi se na 6,5 km od grada na putu ka selu Devići. Od zadnje kuće u naselju, kao i od reke Moravica i Budoželjske reke, deponija je udaljena oko 300 m. Deponija „Grbavčevica“ zauzima površinu od 1,3 ha. Otpad na deponiji odlagan je u periodu od 1986. godine do februara 2013. godine. Nakon nekoliko slučajeva paljenja deponije, u februaru 2013. godine deponija je zatvorena za deponovanje i odlaganje otpada, a sav otpad prikupljen na teritoriji opštine Ivanjica je od momenta zatvaranja ove deponije transportovan na dalji tretman u Regionalni centar za upravljanje otpadom JKP “Duboko“ Užice čiji je opštine Ivanjica – jedan od osnivača.

Otpadne vode
Kada su u pitanju otpadne vode u opštini Ivanjica, odnosno zbir ispuštenih otpadnih voda u sisteme za odvođenje otpadnih voda i proračunate ispuštene otpadne vode u druge recipijente, situacija u opštini Ivanjica nije na zadovoljavajućem nivou. Naime, u opštini Ivanjici još uvek ne postoji kolektor za prečišćavanje otpadnih voda ali je isti u planu.

Tabela 9: Vodosnabdevanje i ispuštanje otpadnih voda u opštini Ivanjica, 2018. godine
Pokazatelj Količina
Ukupne zahvaćene vode, hilj. m³ 2207
Isporučene vode za piće, hilj.m³ 1021
Ukupne ispuštene otpadne vode1), hilj.m³ 980
Ispuštene otpadne vode u sisteme za odvođenje otpadnih voda, hilj.m³ 610
Prečišćene otpadne vode, hilj.m³ –
Broj domaćinstava priključenih na vodovodnu mrežu 4940
Broj domaćinstava priključenih na kanalizacionu mrežu 3130
Izvor: JKP Ivanjica

Stanje vazduha
Opština Ivanjica od 1998. godine, preko Zavoda za javno zdravlje Čačak, vrši kontrolu kvaliteta vazduha za područje opštine pri čemu se mere koncentracije SO2, čađi i ukupne taložne materije. Na osnovu izveštaja Zavoda za javno zdravlje Čačak, može se zaključiti da je kvalitet vazduha u letnjem periodu u odnosu na merene parametre uglavnom u granicama dozvoljenih vrednosti, dok u zimskom periodu (grejna sezona) koncentracije čađi i ponekad SO2 prelaze dozvoljene vrednosti, a ukupne taložne materije na svim mernim mestima su tokom cele godine uglavnom (99% merenja) u okviru dozvoljenih vrednosti. Problem aerozagađanja u opštini Ivanjica je prvenstveno vezan za neadekvatnu lokaciju izvora zagađivača. Najveći broj ovih izvora zagađenja smešten je u naseljenom delu grada, pa štetne materije koje ovi izvori emituju ugrožavaju stanovništvo u njihovoj neposrednoj blizini. Zagađenje vazduha uglavnom je uzrokovano individualnim ložištima i saobraćajem. Na teritoriji opštine Ivanjica ne vrše se merenja emisija gasova sa efektom staklene bašte.
Zagađenju u velikoj meri doprinosi i saobraćaj u opštini Ivanjica. Naime, prema podacima MUP-a, za poslednjih deset godina, ukupan broj registrovanih vozila gotovo se udvostručio. U 2021. godini, na svakog trećeg stanovnika opštine, dolazi jedno registrovano vozilo. Kada je u pitanju korišćenje goriva, najveći broj registrovanih vozila koristi gas kao energent.

Tabela 10: Kretanje broja registrovanih vozila u opštini Ivanjica, po godinama
Godina 2011 2016 2021
Broj registrovanih vozila 6858 8005 9717
Izvor: Izvor: RSJP

4. SWOT ANALIZA

Na osnovu SWOT analize, identifikovane su snage i slabosti, prepoznate su šanse i mapirani su problemi koji sputavaju održivi razvoj opštine Ivanjica.
SWOT analiza opštine Ivanjica sprovedena je na sesijama u kojima su učestvovali predstavnici Tematskih radnih grupa i članovi Koordinacionog tela. Analiza je obuhvatila sve oblasti koje su obuhvaćene utvrđenim razvojnim pravcima Plana razvoja opštine Ivanjica.

Tabela H. SWOT ANALIZA
SNAGE SLABOSTI
• Prirodni potencijali pogodni za razvoj turizma (Park prirode „Golija”, Rezervat biosfere „Golija-Studenica”, planine Javor i Mučanj, kulturno-istorijsko nasleđe, prirodni predeli i lokaliteti, spomenici od velikog i izuzetnog značaja, tradicija u razvoju seoskog turizma)
• Područje pogodno za razvoj poljoprivrede (velike površine obradive zemlje, tradicija i iskustvo stanovništva, bonitet zemljišnjih kategorija, potencijali za integralnu i organsku proizvodnju, postojanje proizvoda i sorti pogodnih za brendiranje)
• Očuvana životna sredina (vazdušna banja, velike površine pod šumom, veliki broj nezagađenih izvora)
• Regionalnoa deponija „Duboko“
• Razvijen preduzetnički duh
• Razvijena drvno-prerađivačka i tekstilna industrija, i postojanje kvalifikovane radne snage u ovim industrijama
• Privatizovana društvena preduzeća
• Iskustvo u realizaciji donatorskih projekata (UNDP, GIZ, USAID, SWISS)
• Sportska tradicija • Nedovoljna iskorišćenost potencijala koje opština poseduje
• Nizak prirodni priraštaj koji dovodi do depopulacije i starenje stanovništva
• Neusklađenost razvoja poljoprivrede i stvarnih potencijala razvoja opštine (zbog preteranog oslanjanja na tradiciju, zastarele tehnologije i zastarele mehanizacije, needukovanog stanovništva, neprilagođenosti zahtevima tržišta, nedovoljno razvijenih poljoprivrednih zadruga)
• Nedovoljna briga za očuvanje životne sredine (prekomerna ekspolatacija šuma, nepostojanje tretmana otpadnih voda, nedovoljno razvijena primarna selekcija otpada, zagađenje voda i zemljišta, zagađenje vazduha u zimskom periodu)
• Slaba međuopštinska sardnja
• Slaba promocija opštine
• Nedostatak planske i projektno tehničke dokumentacije u gradskom i ruralnom području
• Loše stanje putne, saobraćajne i komunalne infrastrukture
• Nepostojanje partnerstva između javnog, privatnog i civilnog sektora
• Neusklađenost obrazovnih profila sa potrebama tržišta i privrede lokalne zjednice
• Nedovoljna radna snaga
• Poremećen sistem vrednosti i nedostatak društvene odgovornosti
ŠANSE PRETNJE
• Usklađivanje sa nacionalna planskim i dokumentima javnih politika (uključujući strategije reforme javne uprave, informacionog društva i bezbednosti, održivog urbanog razvoja)
• Programska, tehnička, edukativna i finansijska podrška domaćih i stranih donatora (SKGO, NALED, resorna ministartsva, međunarodne organizacije, IPA fondovi)
• Privlačenje domaćih i stranih investicija
• Izgradnja auto-puta
• Podrška razvoju planine Golija sa nacionalnog nivoa
• Udruživanje privrednika u udruženja i klastere
• Brendiranje turističkih i poljoprivrednih proizvoda
• Korišćenje jeftinih i alternativnih izvora energije
• Uvođenje novih tehnologija i standarda kvaliteta radi konkuretnosti na tržištu
• Razmena iskustava i primera dobre prakse u svim sektorima razvoja
• Institucionalna i vaninstitucionalna edukacija stanovništva svih uzrasta i profila
• Ravnomerniji regionalni razvoj
• Decentralizacija
• Članstvo Srbije u EU • Nestabilna politička situacija u zemlji (loša politička atmosfera, vanredni izbori, pad Vlade i sl.)
• Nedovoljni transferi sa nacionalnog nivoa
• Problemi sa pravnim okvirom (neefikasna procedura usvajanja zakona, neusklađenost propisa, nedovoljna primena propisa, itd)
• Svetska ekonomska kriza (povlačenje investitora, donatorskih programa, itd.)
• Rat u Ukrajini
• Pandemija
• Gubitak tržišta i mesta u globalnim lancima vrednosti
• Brža prilagodljivost drugih regiona
 

5. VIZIJA OPŠTINE IVANJICA

Vizija razvoja opštine Ivanjica do 2030. godine nastala je kroz proces konsultacija sa zainteresovanim stranama i predstavlja željeno stanje koje opština želi da dostigne u budućnosti, promenu koju treba ostvariti u planskom periodu na koji glasi ovaj Plan razvoja opštine Ivanjica, kroz sprovođenje predloženih mera, a samim tim i dostizanje definisanih prioritetnih ciljeva. Opština Ivanjica definisala je sledeću viziju

VIZIJA
Opština Ivanjica je mesto poverenja, šanse i gostoprimstva. Zdrava i bezbedna zajednica sa očuvanom životnom sredinom i uređenom održivom cirkularnom ekonomijom. Energetski nezavisna zajednica, atraktivna za porodični život i razvoj preduzetničkog duha. Mesto gde mladi biraju da žive, rade i stvaraju. Ivanjica je grad gde se turisti rado vraćaju.

6. RAZVOJNI PRAVCI, PRIORITETNI CILJEVI I MERE

Razvoj opštine Ivanjica u periodu 2023–2030. godine realizovaće se kroz četiri razvojna pravca:

1. Razvojni pravac 1 – LOKALNO EKONOMSKI RAZVOJ I RAZVOJ PRIVREDE
2. Razvojni pravac 2 – DRUŠTVENO-KULTURNI I SPORTSKI RAZVOJ I DOBRA UPRAVA;
3. Razvojni pravac 3 – URBANI RAZVOJ I RAZVOJ INFRASTRUKTURE;
4. Razvojni pravac 4 – ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE, ENERGETSKA EFIKSANOST, OBNOVLJIVI IZVORI ENERGIJE I KLIMATSKE PROMENE.

Realizacija prioriteta u okviru razvojnih pravaca opštine Ivanjica nameće potrebu preduzimanja niza aktivnosti sa značajnim investicionim ulaganjima u fizičke resurse, socijalne mreže, fizičku infrastrukturu, rast konkurentnosti, javne servise, životnu sredinu, itd., sa ciljem da svi vidovi podrške u prioritetnim oblastima moraju rasti u odnosu na početni nivo radi ostvarenja planiranih ciljeva.
U nastavku je tabelarni prikaz strukture prioriteta opštine Ivanjica definisanih kroz razvojne pravce, prioritetne ciljeve i mere koje će dovesti do ostvarenja prioritetnih ciljeva u okviru svakog pojedinačni razvojni pravac.

Razvojni pravac 1 – LOKALNO EKONOMSKI RAZVOJ I RAZVOJ PRIVREDE
Prioritetni cilj Mere za ostvarenje prioritetnog cilja
1.1 Ojačana lokalna privreda kroz stvaranje preduslova za ubrzani rast i razvoj Mera 1.1.1: Osnivanje udruženja privrednika u partnerstvu sa lokalnom samoupravom
Mera 1.1.2: Stvaranje preduslova za razvoj infarastrukture u industrijskim zonama
Mera 1.1.3: Jačanje preduzetništva kroz mere budućeg Programa lokalno-ekonomskog razvoja
Mera 1.1.4: Promovisanje energetski nezavisnog modela za privrednike;
Mera 1.1.5: Razvoj novih „greenfield” i „brownfiled“ lokacija – kupovina kompleksa ŠPIK
1.2 Razvoj poljoprivrede i održivi razvoj
Mera 1.2.1: Podrška svim vidovima poljoprivredne proizvodnje (stočarstvo, ratarstvo i voćarstvo)
Mera 1.2.2: Standardizacija i brendiranje poljoprivrednih proizvoda
Mera 1.2.3: Podrška udruživanju poljoprivrednih subjekata
Mera 1.2.4: Podrška poljoprivrednim proizvođačima u sprovođenju IPARD programa
Mera 1.2.5: Promovisanje i razvoj „zelenih„ organskih lokacija za prodaju poljoprivrednih proizvoda
Mera 1.2.6: Promovisanje energetski nezavisnog modela za domaćinstva
Mera 1.2.7: Promocija primene novih tehnologija u poljoprivrednoj proizvodnji
1.3 Povećan obim turističke ponunde
Mera 1.3.1: Kontinuirana promocija turističke ponude opštine Ivanjica;
Mera 1.3.2: Razvoj seoskog turizma i očuvanje tradicionalnih vrednosti;
Mera 1.3.3: Stvaranje preduslova za razvoj parka prirode Golija kao posebne turističke destinacije u Srbiji – zaštićeno područje od strane UNESKO;
Mera 1.3.4: Institucionalno jačanje Turističke organizacije opštine Ivanjica

Razvojni pravac 2 – DRUŠTVENO-KULTURNI I SPORTSKI RAZVOJ I DOBRA UPRAVA I SPORTSKI RAZVOJ I DOBRA UPRAVA
Prioritetni cilj Mere za ostvarenje prioritetnog cilja
2.1 Lokalna samouprava i institucije su servis građana Mera 2.1.1: Reforma lokalnog političkog sistema;
Mera 2.1.2: Razvoj i unapređenje E-uprave;
Mera 2.1.3: Uvođenje novih tehnologija u rad opštinske uprave – Geografsko informacionog sistema;
Mera 2.1.4: Utvrđivanje standarda, pravila i procedura pružanja usluga u cilju dobru uprave;
Mera 2.1.5: Podizanje kapaciteta zaposlenih u JLS kroz stručno usavršavanje i sticanje kompetencija;
Mera 2.1.6: Poboljšanje produktivnosti, efikasnosti i kvaliteta pružanja javnih usluga;
Mera 2.1.7: Unapređenje upravljanja i sprovođenja kapitalnih projekata;
Mera 2.1.8: Unapređenje međuopštinske saradnje;
Mera 2.1.9: Unapređenje ambijenta u lokalnoj zajednici kroz bolju saradnju opštinskih organa sa organizacijama civilnog društva i medijima;
Mera 2.1.10: Uspostavljanje veza sa dijasporom
2.2 Unapređen kvalitet obrazovanja i vaspitanja
Mera 2.2.1: Unapređenje prostornih kapaciteta obrazovnih i vaspitnih ustanova;
Mera 2.2.2: Unapređenje rada aktiva direktora uz uključivanje u rad školskih odbora;
Mera 2.2.3: Osnivanje Saveta za obrazovanje opštine Ivanjica;
Mera 2.2.4: Kontinuirano stručno usavršavanje zaposlenih u obrazovnim i vaspitnim ustanovama;
Mera 2.2.5: Stimulisanje vraćanja u rodno mesto
2.3 Unapređen kulturni život i očuvano kulturno nasleđe2.3 Unapređen kulturni život i očuvano kulturno nasleđe Mera 2.3.1: Kontinuirani razvoj i promocija festivala Nušićijada
Mera 2.3.2: Povećanje broja kulturnih manifestacija;
Mera 2.3.3: Obnova kulturno – istorijskih objekata;
Mera 2.3.4: Osnivanje zavičajnog muzeja;
Mera 2.3.5: Unapređenje rada ustanove kulture i promocija svih vrsta umetnosti
2.4 Razvijeni profesionalni i školski sport Mera 2.4.1: Uspostavljanje javnog preduzeća za upravljanje sportskim terenima i njihovo održavanje;
Mera 2.4.2: Obnova sportske infrastrukture;
Mera 2.4.3: Izgradnja gradskog stadiona i sportske hale;
Mera 2.4.4: Završetak izgradnje sportsko rekreativnog centra Jakovića Polje;
Mera 2.4.5: Promovisanje zdravih navika i značaja fizičke aktivnosti građana;
Mera 2.4.6: Podsticanje razvoja sporta kroz podršku svim klubovima – ekipnim i individualnim;
Mera 2.4.7: Organizacija međuopštinskih omladinskih igara (MOSI)
2.5 Unapređena socijalna i zdravstvena zaštita Mera 2.5.1: Unapređenje preventivnog i zdravstveno-vaspitnog rada Doma zdravlja;
Mera 2.5.2: Rekonstrukcija i obnova objekata zdravstvene i socijalne zaštite;
Mera 2.5.3: Unapređenje partnerskih odnosa između JLS i nevladinog sektora u oblasti pružanja usluga socijalne i zdravstvene zaštite;
Mera 2.5.4: Unapređenje položaja osetljivih grupa;
Mera 2.5.5: Jačanje kadra koji pruža zdravstvenu i socijalnu zaštitu

Razvojni pravac 3 – URBANI RAZVOJ I RAZVOJ INFRASTRUKTURE
Prioritetni cilj Mere za ostvarenje prioritetnog cilja
3.1 Stvoreni preduslovi za urbani razvoj Mera 3.1.1: Izrada, usvajanje i sprovođenje planskih dokumenata za urbani razvoj;
Mera 3.1.2: Promocija zelene gradnje i korišćenja OIE i EE u urbanom razvoju
3.2 Unapređena saobraćajna infrastruktura
Mera 3.2.1: Kategorizacija ulica i opštinskih puteva;
Mera 3.2.2: Izgradnja biciklističkih i unapređenje kvaliteta pešačkih staza;
Mera 3.2.3: Rekonstrukcija infrastrukture u gradskim naseljima;
Mera 3.2.4: Rekonstrukcija prioritetnih putnih pravaca u ruralnom području sa pripadajućim instalacijama;
Mera 3.2.5: Unapređenje stacionarnog saobraćaja i povećanje broja javnih parkirališta u užem gradskom jezgru;
Mera 3.2.6: Unapređenje saobraćajnih kapaciteta;
Mera 3.2.7: Povećanje bezbednosti učesnika u saobraćaju
3.3 Unapređena komunalna infrastruktura
Mera 3.3.1: Unapređenje uslova rada JKP „Ivanjica”;
Mera 3.3.2: Proširenje usluga JKP na šire područje opštine;
Mera 3.3.3: Unapređenje vodosnabdevanja u gradskom području;
Mera 3.3.4: Unapređenje vodosnabdevanja u ruralnom području;
Mera 3.3.5: Unapređenje tretmana sirove vode;
Mera 3.3.6: Unapređenje odvođenja otpadnih voda u gradskom i ruralnom području.

Razvojni pravac 4 – ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE, ENERGETSKA EFIKSANOST, OBNOVLJIVI IZVORI ENERGIJE I KLIMATSKE PROMENE
Prioritetni cilj Mere za ostvarenje prioritetnog cilja
4.1 Efikasno upravljanje otpadom Mera 4.1.1: Mapiranje i čišćenje divljih deponija i smanjenje njihovog broja;
Mera 4.1.2: Promovisanje smanjenja otpada na izvoru nastanka – podsticaj razvoju primarne selekcije otpada;
Mera 4.1.3: Sanacija i rekultivacija bivše deponije Grbavčevica sa promenom namene prostora;
Mera 4.1.4: Targetiranje količina otpada iz industrije i njegov tretman;
Mera 4.1.5: Sistemsko upravljanje tokovima animalanog otpada;
Mera 4.1.6: Edukacija i obrazovanje stanovništva o vrstama otpada i njegovom tretiranju.
4.2 Efikasno upravljanje otpadnim vodama
Mera 4.2.1: Poboljšanje kvaliteta odvođenja otpadnih voda iz domaćinstava;
Mera 4.2.2: Poboljšanje kvaliteta odvođenja otpadnih voda iz industrije.
4.3 Unapređen kvalitet pijaće vode
Mera 4.3.1: Mapiranje i zaštita izvorišta pijaće vode – određivanje šireg područja sanitarne zaštite;
Mera 4.3.2: Uređenje vodotokova drugog reda koji su u slivu za pijaću vodu;
Mera 4.3.3: Izrada i usvajanje lokalnih propisa o upravljanju pijaćom vodom
4.4 Unapređen kvalitet vazduha Mera 4.4.1: Promovisanje primene naprednih tehnologija u cilju smanjenja emisije štetnih gasova iz individualnih i industrijskih ložišta;
Mera 4.4.2: Rekonstrukcija kotlarnica javnih objekata u cilju prelaska na ekološki prihvatljiva goriva;
Mera 4.4.3: Smanjenje emisije štetnih gasova kroz regulaciju saobraćaja;
Mera 4.4.4: Podizanje nivoa svesti građana o značaju očuvanja životne sredine
4.5 Energetska efikasnost i korišćenje obnovljivih izvora energije Mera 4.5.1: Subvencionisanje unapređenja energetske efikasnosti i korišćenja obnovljivih izvora energije u domaćinstvima;
Mera 4.5.2: Unapređenje energetske efikasnosti javnih objekata;
Mera 4.5.3 : Unapređenje javnog osvetljenja;
Mera 4.5.4: Promovisanje energetske efikasnosti.
4.6 Povećana otpornost lokalne zajednice u situacijama vanrednih okolnosti • Mera 4.6.1: Povećanje institucionalno organizacione spremnosti u situacijama vanrednih okolnosti;
Mera 4.6.2: Uređenje vodotokova drugog reda.
 
Razvojni pravac 1 – LOKALNO EKONOMSKI RAZVOJ I RAZVOJ PRIVREDE

Prioritetni cilj 1.1. Ojačana lokalna privreda kroz stvaranje preduslova za ubrzani rast i razvoj

Opis: Sprovođenje navedenog cilja treba da dovede do unapređenja ekonomske situacije u opštini, kroz obezbeđivanje uslova kojim će se stimulisati lokalni privredni subjekti. Realizacija cilja dovešće do otvaranja novih radnih mesta, smanjenja stope nezaposlenosti i poboljšanja životnog standarda građana opštine. Da bi se lokalna privreda ojačala, neophodno je stvoriti uslove koji će omogućiti da se lokalni preduzetnici i ostali privredni subjekti razvijaju i šire svoje poslovanje. U tom smislu, osmišljeno je sedam mera čijim će doslednim sprovođenjem biti postignuti željeni rezultati: Osnivanje udruženja privrednika u partnerstvu sa lokalnom samoupravom, Stvaranje preduslova za razvoj infarastrukture u industrijskim zonama, Jačanje svih vrsta preduzetništva kroz mere budućeg programa lokalno – ekonomskog razvoja uključujući i promociju i uvođenje standarda, Promovisanje energetski nezavisnog modela za privrednike i Razvoj novih „greenfield” i „brownfiled“ lokacija – kupovina kompleksa ŠPIK u saradnji sa privrednicima. Uspešan razvoj lokalne privrede može doprineti i poboljšanju izvoza proizvoda i usluga, što će doprineti „ukrupnjavanju” ekonomije opštine. Dalje, ostvarenje cilja će doprineti podizanju životnog standarda stanovnika Ivanjice.

Mere za ostvarenje prioritetnog cilja 1.1.
Mera 1.1.1. Osnivanje udruženja privrednika u partnerstvu sa lokalnom samoupravom
Opis: Cilj predmetne mere je da se unapredi saradnja između javnog i privatnog sektora, što će biti sprovedeno kroz realizaciju popisa svih privrednika i delatnosti opštine Ivanjica, kako bi se u skladu sa dobijenim rezultatima utvrdile njihove potrebe i problemi sa kojima se suočavaju. Na osnovu sprovedenog popisa, utvrdiće se prioritetne oblasti u kojima će se osnovati udruženja, kako bi prohodnost ka željenom tržištu bila brža i efikasnija, uz smanjenje poslovnog rizika.
Tip mere: Institucionalno – upravljačko – organizaciona
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 1.200.000,00 dinara / 400.000,00 dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine i privrednika
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Privredni subjekti opštine
Period sprovođenja: 2023-2026

Mera 1.1.2. Stvaranje preduslova za razvoj infarastrukture u industrijskim zonama
Opis: Cilj predmetne mere je da se stvore preduslovi za razvoj infrastrukture u industrijskim zonama. Kroz primenu ove mere sprovešće se niz aktivnosti, uključujući:
• Donošenje odluka o izradi planskih dokumenata;
• Izrada urbanističkih planskih dokumenata u industrijskim zonama;
• Izgrdanja potrebne infrastrukture za funkcionisanje industrijske zone.
Tip mere: Institucionalno – upravljačko – organizaciona
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 9.000.000,00 dinara (3 miliona dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Privredni subjekti opštine
Period sprovođenja: 2023-2026

Mera 1.1.3: Jačanje preduzetništva kroz mere budućeg Programa lokalno-ekonomskog razvoja
Opis: Cilj mere je da se ojača preduzetništvo u segmentima u kojima postoji, kao i da se pokrene u segmentima u kojima ne postoji preduzetnička delatnost. Pre svega, u fokusu će biti jačanje porodičnog biznisa, ali i preduzetništva mladih, ženskog preduzetništva i preduzetništva u ruralnom području.
Aktivnosti koje će se sprovoditi u okviru ove mere su:
• Izrada Programa lokalno-ekonomskog razvoja sa odgovarajućim merama (koje će, pored ostalog, za cilj imati i promociju i uvođenje standarda u različtim oblastima poslovanja);
• Podsticanje razvoja preduzetništva kroz dodelu sredstva za nabavku opreme u cilju povećanja konkuretnosti privrednih subjekata;
• Podsticanje razvoja preduzetništva kroz obuku građana u urbanim i ruralnim delovima opštine;
• Podrška razvoju preradnih kapaciteta, kao posebna aktivnost usmerena ka pospešivanju poljoprivredne proizvodnje;
• Intenziviranje sprovođenja dualnog obrazovanja, u cilju afirmacije i podsticanja integracije mladih u privredne tokove (nosilac aktivnosti: JLS jer finansira delom dualno obrazovanje, a partner u sprovođenju je Kancelarija za mlade koja spaja škole i đake i privredne subjekte, organizuje radnu praksu u firmama itd.,);
• Podsticanje samozapošljavanja kroz pokretanje sopstvenog biznisa;
• Promocija i povećanje vidljivosti lokalnih privrednih subjekata. Ova aktivnost će, pored ostalog, obuhvatiti i kreiranje vizuelnog identiteta lokalne privrede, i predstavljanje lokalnih privrednih subjekata na sajmovima u zemlji i inostranstvu.
Tip mere: Institucionalno – upravljačko – organizaciona, informativno – edukativna, podsticajna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 77.000.000,00 dinara (11.000.000,00 dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine , budžet RS i donatori
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Sadašnji i budući preduzetnici
Period sprovođenja: 2023-2030

Mera 1.1.4: Promovisanje energetski nezavisnog modela za privrednike
Opis: Cilj ove mere je da se promoviše energetski nezavisni model za privrednike, uključujući energetsku efikasnost i ulaganje u obnovljive izvore energije. Realizacijom mere, pruža se podrška lokalnoj privredi, ali se istovremeno i pozitivno utiče na smanjenje potrošnje energije i zaštitu životne sredine. Ova mera može uključivati promociju ulaganja u obnovljive izvore energije, kao što su: solarni paneli, vetroenergija, biomasa i geotermalna energija. Postojanje optimalnih uslova za instalaciju obnovljivih izvora energije na teritoriji opštine Ivanjica (na primer: veliki broj sunčanih dana) može biti dodatni stimulans za investicije u ovu oblast. Pri promovisanju energetski nezavisnog modela, opština Ivanjica može obezbediti informacije o različitim izvorima finansiranja, kao što su opštinske, republičke ili međunarodne subvencije i krediti. S tim u vezi, aktivnosti usmerene na realizaciju mere podrazumevaju organizovanje radionica, seminara i drugih obrazovnih aktivnosti za privrednike, na kojima bi mogli da se upoznaju sa prednostima i mogućnostima obnovljivih izvora energije. Dodatno, opština Ivanjica će promovisati energetski efikasne tehnologije kao što su primena LED osvetljenja, ugradnja izolacije na zgradama i uvođenje efikasnijih sistema za grejanje i hlađenje. Energetski nezavisni model, dakle, ne uključuje samo energetsku efikasnost, nego i primenu obnovljivih izvora eneregije. To znači da u nekom momentu privredni subjekt može da bude energetski nezavisan u odnosu na recimo Elektroprivredu Srbije ili da proizvodi biodizel i slično.
Tip mere: Informativno – edukativna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 1.400.000,00 dinara (200.000,00 dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Sadašnji i budući preduzetnici i ostali privredni subjekti u opštini
Period sprovođenja: 2023-2030

Mera 1.1.5: Razvoj novih „greenfield” i „brownfiled” lokacija – kupovina kompleksa ŠPIK
Opis: Cilj mere je da se iskoriste na najproduktivniji i najefikasniji mogući način sve raspoložive lokacije u opštini koje su u javnoj svojini, sa fokusom na „greenfield” i „brownfiled” investicije na tim lokacijama.
Aktivnosti u okviru mere koje će, pored ostalih, biti sprovedene, uključuju:
• Kupovina kompleksa ŠPIK;
• Kupovina i korišćenje kapaciteta drugih lokacija za „greenfield” investicije.
Tip mere: Informativno – edukativna, podsticajna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 700.000.000,00 dinara (100.000.000,00 dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, budžet RS , donacije
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Sadašnji i budući preduzetnici i ostali privredni subjekti u opštini
Period sprovođenja: 2023-2030

Prioritetni cilj 1.2. Razvoj poljoprivrede i održivi razvoj

Opis: Razvoj poljoprivredne proizvodnje i obezbeđivanje dugoročne održivosti, realizovaće se primenom modernih poljoprivrednih tehnologija, uvođenjem novih poljoprivrednih kultura (u cilju povećanja proizvodnje i povećanja kvaliteta proizvoda), unapređenjem i zaštitom zemljišta i vodenih resursa, kao i zaštitom biodiverziteta. Ovo podrazumeva i uvođenje i unapređenje organske proizvodnje, primenu metoda održivog upravljanja zemljištem i vodama, kao i promovisanje recikliranja i primenu ostalih metoda za zaštitu životne sredine. Pored toga, predviđenim merama se obezbeđuje podrška razvoju ruralnih područja u cilju povećanja standarda života stanovnika seoskih područja opštine. To će se sprovoditi unapređenjem uslova za rad i razvoj malih i srednjih preduzeća i razvojem poljoprivrednog (etno) turizma,
Takođe, pojedine mere i aktivnosti će se odnositi i na podršku mladim proizvođačima i privrednicima u poljoprivredi kroz programe obuke, mentorstva i finansijsku podršku. Na taj način će se pozitivno uticati na unapređenje kvaliteta proizvoda, povećanje konkurentnosti i stimulisanje privrednog razvoja. Sve navedeno će biti realizovano sprovođenjem sledećih mera:
• Podrška svim vidovima poljoprivredne proizvodnje (stočarstvo, ratarstvo i voćarstvo);
• Standardizacija i brendiranje poljoprivrednih proizvoda;
• Podrška udruživanju poljoprivrednih subjekata;
• Podrška poljoprivrednim proizvođačima u sprovođenju IPARD programa;
• Promovisanje i razvoj „zelenih„ organskih lokacija za prodaju poljoprivrednih proizvoda;
• Promovisanje energetski nezavisnog modela za domaćinstva;
• Promocija primene novih tehnologija u poljoprivrednoj proizvodnji.

Mere za ostvarenje prioritetnog cilja 1.2
Mera 1.2.1: Podrška svim vidovima poljoprivredne proizvodnje (stočarstvo, ratarstvo i voćarstvo
Opis: Cilj mere je unapređenje svih vidova poljoprivredne proizvodnje i intenziviranje same proizvodnje, kroz uvođenje standarda (tehničkih, ekoloških, stručno – kadrovskih), promociju, ali i subvencionisanje svih vidova stočarstva, organske proizvodnje, proizvodnje jagodičastog voća (malina, jagoda, kupina i slično). Posebno će se voditi računa o podršci poljoprivrednim kulturama i gajenju životinja koje uspevaju i opstaju na teritoriji opštine, kako bi se omogućilo unapređenje kvaliteta, kvantiteta i efikasnosti plasmana tih proizvoda u zemlji i inostranstvu.
Tip mere: Podsticajna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 140.000.000,00 dinara (20 miliona dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Poljoprivredna gazdinstva
Period sprovođenja: 2023-2030

Mera 1.2.2: Standardizacija i brendiranje poljoprivrednih proizvoda
Opis: Predmetna mera standardizacije i brendiranja poljoprivrednih proizvoda će biti dostignuta, pre svega, kroz uspostavljanje geografskog porekla i adekvatnu promociju. Očekuje se da će kreiranje proizvoda sa oznakom geografskog porekla sa podneblja opštine Ivanjica, doprineti većoj prepoznatljivosti i proboju na tržište. Takođe, plasman ovih proizvoda biće ispraćen i odgovarajućom promocijom na domaćem i međunarodnom tržištu, u skladu sa mogućnostima i budžetom.
Tip mere: Informativno – edukativna, institucionalno – upravljačko – organizaciona
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 7.000.000,00 dinara (1 miliona dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Poljoprivredna gazdinstva i privredni subjekti
Period sprovođenja: 2023-2030

Mera 1.2.3: Podrška udruživanju poljoprivrednih subjekata
Opis: Podrška udruživanju poljoprivrednih subjekata će, prevashodno, biti pružena kroz uspostavljanje i subvencionisanje zadruga i klastera u poljoprivredi. Kako bi se privrednicima predočile prednosti udruživanja, organizovaće se serija radionica, sastanaka i obuka koje će im pomoći da razumeju prednosti udruživanja i zajedničkog nastupa na tržištu. Takođe, biće popisana i postojeća udruženja kojima će biti pružena određena finansijska i administrativna podrška i pomoć u izgradnji infrastrukture. Pozitivni efekti mere, ogledaju se u radu na ostvarenju zajedničkih interesa. Kroz udruživanje, poljoprivrednici mogu da povećaju prodaju svojih proizvoda, da imaju veći privredni uticaj, da smanje rizike, podele troškove i resurse, kao i da razvijaju nove proizvode i usluge.
Tip mere: Informativno – edukativna, podsticajna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 7.000.000,00 dinara (1 miliona dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Poljoprivredna gazdinstva i privredni subjekti
Period sprovođenja: 2023-2030

Mera 1.2.4: Podrška poljoprivrednim proizvođačima u sprovođenju IPARD programa
Opis: Mera podrške poljoprivrednim proizvođačima opštine Ivanjica u sprovođenju IPARD programa obuhvata sprovođenje različitih vrsta aktivnosti:
• Informisanje: Organizovanje informativnih sastanaka i seminara na kojima bi se predstavili uslovi i procedure za učešće u IPARD programu, kao i mogućnosti za finansiranje projekata;
• Savetovanje: Pružanje konsultacija i savetovanje poljoprivrednim proizvođačima u vezi sa pripremom i predstavljanjem projekata za finansiranje kroz IPARD program;
• Finansijska pomoć: Odobravanje finansijske pomoći za projekte koji zadovoljavaju uslove za učešće u IPARD programu;
• Promovisanje IPARD programa kroz kampanje i lokalne medijske aktivnosti.
Tip mere: Informativno – edukativna, podsticajna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 3.500.000,00 dinara (500 hiljada dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava, EU
Drugi učesnici u sprovođenju: Poljoprivredna gazdinstva
Period sprovođenja: 2023-2030

Mera 1.2.5: Promovisanje i razvoj „zelenih, organskih lokacija za prodaju poljoprivrednih proizvoda
Opis: U okviru ove mere biće organizovane promotivne aktivnosti kroz lokalne medije, zvaničnu internet prezentaciju opštine i društvene mreže. Ove aktivnosti će biti sprovedene kako za centralne gradske lokacije, tako i za lokacije u ruralnom delu opštine. Uspostavljanje ovakvih lokacija, doprineće poboljšanju higijene, očuvanju čistije hrane i okoline i razvijanju svesti kod ljudi o značaju da proizvodi budu zdravi i bezbedni i da se kao takvi, prodaju na odgovarajućim uređenim mestima. Između ostalog, to podrazumeva i da će biti uređeni prostori u centrima mesnih zajednica koji bi bili lakše dostupni turistima.
Tip mere: Informativno – edukativna, institucionalno – upravljačko – organizaciona
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 3.500.000,00 dinara (500 hiljada dinara po)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Poljoprivredna gazdinstva, mesne zajednice
Period sprovođenja: 2023-2030

Mera 1.2.6: Promovisanje energetski nezavisnog modela za domaćinstva
Opis: Ovom merom će se postići da što veći broj domaćinstava bude održivo i energetski nezavisno.
Aktivnosti koje će se sprovoditi u okviru mere:
• Promotivne aktivnosti, uključujući: promociju koristi od energetske nezavisnosti i povećane održivosti, promociju proizvodnje energenata kao što su biomasa i biodizel;
• Unapređenje energetske efikasnosti kroz finansiranje i ugradnju solarnih panela u domaćinstvima, unapređenje termičkog omotača objekata, unapređenje termotehničkih sistema i sl.
Tip mere: Informativno – edukativna, podsticajna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 105.000.000,00 dinara (15 mil. dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, budžet RS
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Domaćinstva i resorna ministarstva
Period sprovođenja: 2023-2030

Mera 1.2.7: Promocija primene novih tehnologija u poljoprivrednoj proizvodnji
Opis: Mera će se sprovoditi kroz sprovođenje sledećih aktivnosti:
• Obuka poljoprivrednika o novim tehnologijama i primenu u poljoprivrednoj proizvodnji (kroz različite forme, uključujući treninge, seminare, radionice i kurseve);
• Finansijska pomoć poljoprivrednim proizvođačima uključujući namenske kredite, grantove i subvencije. Ova pomoć bi mogla da pokrije deo ili celokupnu investiciju u nove tehnologije;
• Informisanje poljoprivrednika o novim tehnologijama kroz javne skupove, novine, elektronsku poštu, društvene mreže i slične kanale komunikacije;
• Organizovanje demonstracije novih tehnologija uz učešće stručnjaka u oblasti poljoprivrede. Na taj način bi poljoprivredni proizvođači mogli „na licu mesta” da vide praktičnu primenu tehnologije u praksi i da se upoznaju sa njihovim prednostima i manama;
• Uvođenje nagrade za inovativne poljoprivredne proizvođače.
Tip mere: Informativno – edukativna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 3.500.000,00 dinara (500 hiljada dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Poljoprivredna gazdinstva i privredni subjekti
Period sprovođenja: 2023-2030

Prioritetni cilj 1.3. POVEĆAN OBIM TURISTIČKE PONUDE

Opis: Razvoj turističkih proizvoda na turističkim destinacijama u opštini Ivanjica, kao i jačanje atraktivnosti i konkurentnosti opštine, povećaće obim turističke ponude opštine što će pozitivno uticati na prihode i poboljšanje životnog standarda. Razvoj turističkih destinacija u opštini Ivanjica, sprovodiće se unapređenjem turističke infrastrukture i ponude. Želja je da se privuče više turista i produži njihov boravak kroz kreiranje novih i unapređenje postojećih turističkih proizvoda. Ovo će biti realizovano kroz sledeće mere:
• Kontinuirana promocija turističke ponude opštine Ivanjica;
• Razvoj seoskog turizma i očuvanje tradicionalnih vrednosti;
• Stvaranje preduslova za razvoj parka prirode Golija kao posebne turističke destinacije u Srbiji – zaštićeno područje od strane UNESKO;
• Institucionalno jačanje Turističke organizacije opštine Ivanjica.
Sve ove mere treba da doprinesu razvoju turizma u opštini Ivanjica, jačanju njene atraktivnosti i konkurentnosti na turističkom tržištu.

Mere za ostvarivanje prioritetnog cilja 1.3
Mera 1.3.1: Kontinuirana promocija turističke ponude opštine Ivanjica
Opis: Ovom merom će se postići da Ivanjica u očima posetilaca bude prepoznata, između ostalog, kao vazdušna banja.
Aktivnosti koje će se sprovoditi u okviru ove mere, obuhvataju, pored ostalog i:kao vazdušna banja. Aktivnosti koje će se sprovoditi u okviru mere su:
• Izrada vizuelnog identiteta opštine Ivanjica (višejezični portal turističke ponude, video materijali i slično);
• Promocija opštine Ivanjica na društvenim mrežama, turističkim portalima i časopisima i ostalim odgovarajućim sajtovima na internetu;
• Izrada turističke mape opštine Ivanjica, uključujući informacije o destinacijama, aktivnostima i zanimljivostima koje su dostupne posetiocima.
Tip mere: Informativno – edukativna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 49.000.000,00 dinara (7 miliona dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, podrška nadležnog ministarstva
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Turističaka organizacija opštine Ivanjica
Period sprovođenja: 2023-2030

Mera 1.3.2: Razvoj seoskog turizma i očuvanje tradicionalnih vrednosti
Opis: Ivanjica ima veliki potencijal za razvoj seoskog turizma, koji treba da bude iskorišćen i dalje razvijan kroz očuvanje tradicionalnih vrednosti i negovanje posebnosti ivanjičkog kraja. Uporedna praksa pokazuje da je ova grana turizma u porastu i da se primenom odgovarajućih modela dobre prakse mogu postoći izuzetni rezultati.
Ova mera će se sprovoditi realizacijom sledećih aktivnosti:
• Identifikacija turističkog potencijala seoskih područja kroz mapiranje potencijalnih turističkih atrakcija, kao što su: prirodni pejzaži, stare gradnje, ugostiteljski objekti i slično;
• Podsticaj uređenju turističke infrastrukture na ruralnom području;
• Promocija lokalne kuhinje – Turistima treba predstaviti i ponuditi domaću hranu i piće, koji se proizvode u opštini Ivanjica. Ovo bi podstaklo razvoj malih privrednika koji se bave proizvodnjom hrane;
• Uređenje i organizovanje etnografskih zbirki – Ideja je da se prikaže tradicionalni način života na seoskim područjima i kulturu stanovnika opštine Ivanjica;
• Promocija seoskog turizma – Razvoj marketinške strategije za promociju seoskog turizma.
Tip mere: Informativno – edukativna, institucionalno – organizaciono – upravljačka, podsticajna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 56.000.000,00 dinara (8 miliona dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, podrška nadležnog ministarstva
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: TO opštine Ivanjica, poljoprivredna gazdinstva, privredni subjekti i predizetnici
Period: 2023-2030

Mera 1.3.3: Stvaranje preduslova za razvoj parka prirode Golija kao posebne turističke destinacije u Srbiji – zaštićeno područje od strane UNESKO
Opis: Ovom merom će se postići da park prirode Golija bude razvijen kao posebna turistička destinacija u Srbiji, i kao zaštićeno područje od strane UNESKO-a. Aktivnosti koje će se u okviru mere sprovoditi, podrazumevaju i učestvovanje u izradi Prostornog plana posebne namene, koji predstavlja planski dokument na regionalnom nivou. Cilj je da se dobijanjem oznake zaštićenog područja, poveća vidljivost opštine na međunarodnoj turističkoj karti, što će odbaciti mnoge pozitivne efekte i, u krajnjoj liniji, uticati na ostvarenje prioritetnog cilja.
Tip mere: Institucionalno – organizaciono – upravljačka
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 4.900.000,00 dinara (700 hiljada dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, podrška nadležnog ministarstva
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Nadležno ministarstvo
Period sprovođenja: 2023-2030

Mera 1.3.4: Institucionalno jačanje Turističke organizacije opštine Ivanjica
Opis: Mera je direktno povezana sa ostvarenjem prioritetnog cilja, koji neće biti postignut ukoliko se ne bude sistemski radilo na institucionalnom jačanju i unapređenju rada lokalne turističke organizacije, kao ključnog nosioca ovog sektora. Aktivnosti koje će se realizovati u okviru mere su:
• Povećanje broja zaposlenih;
• Delegiranje novih poslova Turističkoj organizaciji;
• Priprema predloga turističkih sadržaja;
• Izrada programa i plana usluga Turističke organizacije.
Tip mere: Institucionalno – organizaciono – upravljačka
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 16.800.000,00dinara (2.4 miliona dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Turistička organizacija opštine Ivanjica
Drugi učesnici u sprovođenju: Opštinska uprava, Turistička organizacija
Period sprovođenja: 2023-2030

 
Razvojni pravac 2 – DRUŠTVENO- KULTURNI I SPORTSKI RAZVOJ I DOBRA UPRVA

Prioritetni cilj 2.1. Lokalna samouprava i institucije su servis građana

Opis: Lokalnu samoupravu opštine Ivanjica neophodno je unaprediti kako bi se obezbedio visok nivo pružanja usluge, a samim tim i visok stepen zadovoljstva njenih građana. S tim u vezi, realizacija utvrđenih mera i aktivnosti biće usmerena na potrebe i zahteve građana u svim oblastima, uključujući zdravstvenu zaštitu, obrazovanje, bezbednost, kulturu, sport i drugo. Pored toga, paralelno će se podsticati i uključivanje građana u konsultativni proces prilikom kreiranja lokalnih propisa i dokumenata javnih politika. Predmetni cilj biće ostvaren realizacijom sledećih mera:
• Reforma lokalnog političkog sistema;
• Razvoj i unapređenje E-uprave;
• Uvođenje novih tehnologija u rad opštinske uprave – Geografsko-informacionog sistema;
• Utvrđivanje standarda, pravila i procedura pružanja usluga u cilju dobru uprave;
• Podizanje kapaciteta zaposlenih u JLS kroz stručno usavršavanje i sticanje kompetencija;
• Poboljšanje produktivnosti, efikasnosti i kvaliteta pružanja javnih usluga;
• Unapređenje upravljanja i sprovođenja kapitalnih projekata;
• Unapređenje međuopštinske saradnje;
• Unapređenje ambijenta u lokalnoj zajednici kroz bolju saradnju opštinskih organa sa organizacijama civilnog društva i medijima;
• Uspostavljanje veza sa dijasporom.

Mere za ostvarivanje prioritetnog cilja 2.1
Mera 2.1.1: Reforma lokalnog političkog sistema
Opis: Sprovođenje mere podrazumeva pregled i revidiranje strukture lokalnih organa, uklanjanje duplih funkcija i privlačenje stručnjaka različitih oblasti koji bi doprineli kvalitetnijem odlučivanju. Pored toga, ideja je da se uvede mehanizam za proveru i kontrolu rada lokalne samouprave, sprovođenje principa transparentnosti i otvorenosti kroz: objavljivanje svih odluka, finansijskih izveštaja i izveštaja o radu na veb-sajtu opštine, ali i organizovanje sastanaka sa građanima i prihvatanje njihovih predloga i ideja, naročito na nivou mesnih zajednica.
Mera reforme lokalnog političkog sistema biće postignuta kroz sprovođenje sledećih aktivnosti:

• Reforma lokalne skupštine i opštinskog veća;
• Reforma mesnih zajednica.
  Procenjuje se da bi sveobuhvatna reforma lokalnog političkog sistema doprinela poboljšanju načina donošenja odluka i njihovog sprovođenja, za opštu dobrobit cele opštine.
  Tip mere: Institucionalno – upravljačko – organizaciona
  Procena potrebnih finansijskih sredstava: 1.000.000,00 dinara (1 miliona dinara po godini)
  Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine
  Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
  Drugi učesnici u sprovođenju: Mesne zajednice
  Period sprovođenja: 2024-2025

Mera 2.1.2: Razvoj i unapređenje E-uprave
Opis: Razvoj i unapređenje E-uprave bi značajno unapredilo usluge opštine Ivanjica i olakšalo komunikaciju građana sa predstavnicima lokalnih službi. Takođe, uštedelo bi vreme i sredstva opštine i građana, što bi doprinelo efikasnosti i ekonomičnosti upravljanja opštinskim resursima, a samim tim jedan korak bliže ostvarenju cilja – da je uprava u službi građana.
Aktivnosti koje će se sprovesti u tom pravcu su:
• Omogućavanje elektronskog podnošenja zahteva i prijave građana, što bi olakšalo proces podnošenja zahteva za pokretanje administrativnih postupaka građana i privrednih subjekata i ubrzalo odgovore i obradu zahteva i smanjilo verovatnoću grešaka u procesu;
• Omogućavanje elektronskog praćenja i obrade podataka, što podrazumeva obradu podataka o građanima, objektima, imovini i slično;
• Omogućavanje elektronskog plaćanje taksi i naknada – ovo bi olakšalo građanima da plate komunalne usluge i takse, ali i sve druge obaveze unosom informacija na onlajn platformu i bez posete šalterima opštine;
• Vođenje elektronske arhive i baza podataka o svim dokumentima od značaja za građane i privredu, čime se olakšava pristup traženim informacijama;
• Omogućavanje elektronskog glasanja, što može da poveća izlaznost na lokalnim izborima, kao i brža i tačnija obrada glasova i objavljivanje pouzdanih rezultata.
Tip mere: Institucionalno – upravljačko – organizaciona
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 14.000.000,00 dinara (2.000.000,00 dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine i budžet RS
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Resorno ministarstvo
Period sprovođenja: 2023-2030

Mera 2.1.3: Uvođenje novih tehnologija u rad opštinske uprave – Geografsko-informacionog sistema
Opis: Mera uvođenja novih tehnologija u rad opštinske uprave, pre svega će se zasnivati na uvođenju Geografsko informacionog sistema u rad opštinskih organa (GIS). Sistem će doprineti bržoj i tačnijoj komunikaciji između lokalnih institucija. Doprineće transparentnosti i bržem protoku podataka između donosioca odluka i zaposlenih u opštinskoj upravi.
Aktivnosti koje će biti sprovedene u okviru ove mere, pored ostalog, obuhvatiće i sledeće:
• Kupovina hardevara i softvera;
• Uspostavljanje nadležne organizacione jedinice u okviru opštinske uprave;
• Uspostvaljanje GIS-a.
Tip mere: Institucionalno – upravljačko – organizaciona, podsticajna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 5.000.000,00 dinara (2.5 miliona dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine i donatori
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: /
Period sprovođenja: 2024-2026
 

Mera 2.1.4: Utvrđivanje standarda, pravila i procedura pružanja usluga u cilju dobre uprave
Opis: Utvrđivanje standarda, pravila i procedura pružanja usluga je jedna od najzačajnijih mera u unapređenju uprave opštine Ivanjica. Dobra uprava je samo ona koja je efikasna, transparentna i obavlja posao u korist zadovoljenja potreba svojih građana. Mera zahteva sprovođenje:
• Analize usluga – mapiranje svih usluga koje opština Ivanjica pruža. Potrebno je da se izmeri koliko je svaka usluga efikasna, svrsishodna i koliko zadovoljava potrebe građana. Ovaj proces se može obaviti uz pomoć anketiranja građana i istraživanja tržišta;
• Utvrđivanja minimalnih standarda koji treba da budu ispunjeni za svaku pojedinačnu uslugu. Ovi standardi treba da budu jasni i jednostavni za razumevanje;
• Utvrđivanje pravila i procedura za pružanje svake pojedinačne usluge, koji treba da budu pregledni, lako dostupni građanima i jednostavni za primenu;
• Promocija i obuke – upoznavanje javnosti o administrativnim procedurama za sprovođenje usluga opštinske uprave.
Tip mere: Institucionalno – upravljačko – organizaciona, informativno – edukativna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 1.000.000 dinara (250 hiljada dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: /
Period sprovođenja: 2024-2028

Mera 2.1.5: Podizanje kapaciteta zaposlenih u JLS kroz stručno usavršavanje i sticanje kompetencija
Opis: Kvalitetan rad opštinske uprave, neposredno je povezan sa stručnim kadrovima koji će te poslove obavljati. Samim tim, ostvarenje cilja ne može da se postigne ukoliko službenici lokalne opštinske administracije ne steknu odgovarajuća stručna znanja i kompetencije. Aktivnosti za realizaciju mere podrazumevaju:
• Identifikovanje potrebe za obukama;
• Izrada programa obuke koji je prilagođen potrebama zaposlenih;
• Utvrđivanje metoda za realizaciju obuke – seminari, kursevi, trening sesije, onlajn obuka, i organizacija potrebnih obuka;
• Praćenje rada i procena napretka zaposlenih nakon sprovedenih obuka.
Tip mere: Informativno – edukativna, podsticajna, institucionalno – upravljačko – organizaciona
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 7.000.000,00 dinara (1 milion dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Ministarstvo državne uprave i lokalne samouprave, Nacionalna akademija za javnu upravu, donatori, organizacije civilnog sektora
Period sprovođenja: 2023-2030

Mera 2.1.6: Poboljšanje produktivnosti, efikasnosti i kvaliteta pružanja javnih usluga
Opis: Mera poboljšanja produktivnosti, efikasnosti i kvaliteta pružanja javnih usluga na lokalu u opštini Ivanjica, biće sprovedena, pored ostalog i kroz rekonstrukciju i izgradnju objekata javne uprave u skladu sa najvišim standardima. Povećanje funkcionalnosti i poboljšanje izgleda objekata lokalne administracije, pojačavaju pozitivan utisak o opštinskoj upravi i doprinose prijatnijem osećaju građana u susretu sa službenicima nadležnih organa.
Tip mere: Institucionalno – upravljačko – organizaciona
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 105.000.000,00 dinara (15 mil. dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: /
Period sprovođenja: 2023-2030
Mera 2.1.7: Unapređenje upravljanja i sprovođenja kapitalnih projekata
Opis: Mera unapređenja upravljanja kapitalnim projektima i njihovo sprovođenje, doprineće efikasnijem planiranju nadležnih organa kada je reč o projektima velike vrednosti i koji su od posebnog značaja za opštinu Ivanjica. Očekuje se da će realizacija mere doprineti većoj zainteresovanosti investitora za ulaganje u opštinu Ivanjica.
Mera će biti sprovedena realizacijom sledećih aktivnosti:

• Izrada Plana kapitalnih investcija.
  Tip mere: Institucionalno – upravljačko – organizaciona
  Procena potrebnih finansijskih sredstava: 2.100.000,00 dinara (700.000,00 dinara po godini)
  Mogući izvori finansiranja: budžet opštine
  Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
  Drugi učesnici u sprovođenju: JKP Ivanjica i ostale javne institucije
  Period sprovođenja: 2023-2030

Mera 2.1.8: Unapređenje međuopštinske saradnje
Opis: Mera unapređenja međuopštinske saradnje ima za cilj uspostavljanje, podsticanje i razvoj dobrosusedskih odnosa sa drugim opštinama i gradovima u RS, naročito sa susednim opštinama i gradovima. Opština Ivanjica graniči se sa teritorijom grada Novi Pazar, opštinama Sjenica, Nova Varoš, Arilje, Lučani, grada Kraljevo i opštine Raška. Dakle, prostora za međuopštinsku saradnju ima i Opštinska uprava Ivanjice će u narednom periodu sprovođenja Plana razvoja nastojati da iskoristi sve mogućnosti međuopštinske saradnje. Ovakvi oblici saradnje doprinose razmeni iskustva i dobre prakse i pozitivno će uticati na realizaciju utvrđenog prioritetnog cilja u okviru kojeg se sprovodi ova mera.
Aktivnosti kroz koje će se ova mera realizovati obuhvatiće:

• Razvijanje mehanizama za uspostavljanje i razvoj međuopštinske saradnje (izrada i usvajanje memoranduma o međuopštinskoj saradnji, potpisivanje memoranduma sa drugim JLS, itd.);
• Uspostavljanje saradnje na zajedničkim projektima regionalnog tipa, itd.
  Tip mere: Institucionalno – upravljačko – organizaciona
  Procena potrebnih finansijskih sredstava: 1.050.000,00 dinara (150.000,00 dinara po godini)
  Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, budžet RS
  Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
  Drugi učesnici u sprovođenju: Druge JLS, Stalna konferencija gradova i opština (SKGO), resorno ministarstvo
  Period sprovođenja: 2023-2030

Mera 2.1.9: Unapređenje ambijenta u lokalnoj zajednici kroz bolju saradnju opštinskih organa sa organizacijama civilnog društva i medijima
Opis: Mera se sprovodi radi unapređenja javno – privatnog dijaloga između građana, OCD i opštinskih organa. Konkretne aktivnosti koje će se realizovati su:
• Organizovanje javnih skupova, konferencija, savetovanja i radionica za građane u saradnji sa organizacijama civilnog društva;
• Povećanje prisustva opštinskih organa u medijima i promovisanje otvorenog i direktnog dijaloga između opštinskih organa i građana;
• Organizovanje javnih slušanja u vezi sa određenim pitanjima od značaja za zajednicu u saradnji sa organizacijama civilnog društva;
• Povećanje dostupnosti informacija o aktivnostima opštinskih organa, preko internet stranica, društvenih mreža i drugi kanala komunikacije;
• Razvoj programa i projekata koji uključuju saradnju opštinskih organa sa organizacijama civilnog društva u rešavanju različitih problema u zajednici;
• Redovno objavljivanje informacija o aktivnostima i projektima opštine na opštinskom portalu (što može biti koristan način da se direktno komunicira sa javnošću i obezbedi da svi građani imaju pristup informacijama koje su im potrebne);
• Redovno obaveštavanje medija o najnovijim aktivnostima, projektima i značajnim događajima u opštini, kao i o bitnim događajima u opštini (redovne konferencije za štampu, onlajn sastanci i slično).
Tip mere: Informativno – edukativna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 105.000.000,00 dinara (15 miliona dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: NVO, lokalni mediji, crevni krst
Period sprovođenja: 2023-2030

Mera 2.1.10: Uspostavljanje veza sa dijasporom
Opis: Mera uspostavljanja veza sa dijasporom od velikog je značaja za povezivanje građana opštine Ivanjica sa nekadašnjim građanima Ivanjice koji su otišli da žive i rade u inostranstvu, kako bi se intenzivirali kulturni i ekonomski odnosi. Sprovođenje mere je od značaja za očuvanje zajedništva ljudi i međusobne povezanosti koja pored kulturoloških, može da izazove i pozitivne ekonomske efekte u vidu ulaganja kapitala i povezivanja sa inostranim tržištem zemalja u kojima Ivanjičani žive i rade.
Sprovođenje mere će se realizovati kroz sledeće aktivnosti:
• Kreiranje veb stranice na kojoj će se objavljivati vesti i najnovije informacije iz opštine, kao i informacije o mogućnostima za investiranje i poslovnim prekograničnim partnerstvima;
• Organizovanje nastavnih susreta i radionica koje bi omogućile dijaspori da se pobliže upozna sa kulturom i tradicijom opštine, ali i da se upozna sa mogućnostima za investiranje i poslovnim prekograničnim partnerstvima;
• Učestvovanje na najznačajnijim skupovima u dijaspori i predstavljanje opštine i promovisanje mogućnosti za investiranje i poslovnim prekograničnim partnerstvima;
• Kreiranje posebnog programa za stipendije za decu i mlade iz dijaspore koji bi želeli da se obrazuju u Srbiji;
• Organizovanje kampanje za jednostavnije postavljanje poslova i naseljavanje dijaspore u opštini Ivanjica;
• Organizovanje najznačajnih događaja u opštini (koncerti, izložbe, sportski događaji), pod pokroviteljstvom ljudi iz dijaspore.
Tip mere: Informativno – edukativna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 21.000.000,00dinara (3 miliona dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Resorno ministarstvo
Period sprovođenja: 2023-2030

Prioritetni cilj 2.2 Unapređen kvalitet obrazovanja i vaspitanja

Opis: Obrazovanje i vaspitanje predstavljaju osnovu za razvoj savremenog društva i noseći stub svake društvene zajednice. Napredak u obrazovanju i vaspitanju dovodi do povećanja zaposlenosti, razvoja kreativnosti i inovacija, povećanja proizvodnje i konkurentnosti, unapređenja zdravlja i blagostanja ljudi, univerzalne dostupnosti obrazovanja, unapređenja kulture i međunarodne saradnje.
Unapređenje kvaliteta obrazovanja i vaspitanja može se postići kroz reformu obrazovnog sistema, uvođenje savremenih nastavnih metoda i tehnologija, razvoj kvalitetnih programa obrazovanja i vaspitanja, poboljšanje uslova rada u školama, unapređenje standarda kvaliteta nastavnika, razvoj programa za podršku deci u riziku, razvoj programa za stipendiranje učenika i studenata, kako bi se ostvarila ravnopravnost mogućnosti za sve, itd. Ovaj cilj će biti ostvaren sprovođenjem sledećih mera:
• Unapređenje prostornih kapaciteta obrazovnih i vaspitnih ustanova;
• Unapređenje rada Aktiva direktora uz uključivanje u rad školskih odbora;
• Osnivanje Saveta za obrazovanje opštine Ivanjica;
• Kontinuirano stručno usavršavanje zaposlenih u obrazovnim i vaspitnim ustanovama;
• Povećanje efikasnosti funkcionisanja i rada osnovnih i srednjih škola;
• Stimulisanje vraćanja u rodno mesto.

Mere za ostvarivanje prioritetnog cilja 2.2.
Mera 2.2.1: Unapređenje prostornih kapaciteta obrazovnih i vaspitnih ustanova
Opis: Mera unapređenja prostornih kapaciteta obrazovnih i vaspitnih ustanova, sprovodi se u cilju obezbeđivanja uslova za efikasnije realizovanje nastave. Sprovođenje mere doprineće obezbeđivanju boljih uslova za rad nastavnika, učenika i svih zaposlenih u vaspitno – obrazovnom sektoru opštine. Sprovođenje mere će na duži rok dati pozitivne rezultate i doprineti većoj zainteresovanosti dece i mladih za pohađanje ustanova obrazovanja i vaspitanja na teritoriji opštine Ivanjica. Mera obuhvata aktivnosti:
• Izgradnje i rekonstrukcije škola (naročito u selima) (prilagođavanje učionica novim standardima, uvođenje klimatizacije, renoviranje stolarije, itd.);
• Povećanje kapaciteta dečijih vrtića;
• Prilagođavanje školskih objekata za izvođenje nastave u prirodi.
Tip mere: Javne investicije
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 175.000.000,00 dinara (25 mil dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, donacije budžet RS
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Resorna ministartsva
Period sprovođenja: 2023-2030

Mera 2.2.2: Unapređenje rada Aktiva direktora uz uključivanje u rad školskih odbora
Opis: Mera unapređenja rada aktiva direktora biće usmerena na još bolju saradnju škola i Opštinske uprave. U ovom trenutku, Aktiv direktora postoji. Predsednik opštine saziva sednice i inicira diskusiju u cilju rešavanja problema i ostvarivanja cilja postojanja Aktiva. Aktiv direktora izveštava o problemima, ukazuje na uspostavljanje ili unapređenje saradnje sa drugim i institucijama, itd. Mera će biti realizovana kroz aktivnosti:
• Organizovanje seminara i obuka za direktore obrazovnih ustanova na teme kao što su organizacija posla u kolektivu, upravljanje zaposlenima, pedagoški procesi i slično;
• Podrška u unapređenju komunikacije između direktora i školskih odbora, kroz organizovanje sastanaka i radnih grupa u kojima bi direktori obrazovnih ustanova i članovi školskih odbora razgovarali o najznačajnijim temama;
• Praćenje primene strateških planova u školama i pružanje podrške u njihovom sprovođenju;
• Ocenjivanje rada direktora škola na osnovu utvrđenih kriterijuma i ciljeva;
• Uključivanje školskih odbora i saveta roditelja u proces donošenja odluka o razvoju i unapređenju školskih programa i aktivnosti, kao i u procesima donošenja odluka o nabavci opreme, knjiga i drugih resursa.
Tip mere: Informativno – edukativna, institucionalno – upravljačko – organizaciona
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 1.000.000,00 dinara (250 k dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Obrazovne institucije opštine Ivanjice, Školska uprava
Period sprovođenja: 2023-2027

Mera 2.2.3: Osnivanje Saveta za obrazovanje opštine Ivanjica
Opis: Mera osnivanja Saveta za obrazovanje trebalo bi da bude zasnovana na osnivanju radnog tela za selekciju i praćenje razvoja dece predškolskog i školskog uzrasta, te njihovo usmeravanje u odnosu na talente i afinitete, kao i unapređenje njihove profesionalne orijentacije. Realizacija ove mere doprineće unapređenju razvoja dece kroz stručan nadzor i usmeravanje u skladu sa njihovim prirodnim sklonostima i interesovanjima. Aktivnosti koje će se sprovoditi su:
• Osnivanje radnog tela sastavljenog od stručnjaka iz predmetne oblasti;
• Uspostavljanje metodologije njihovog rada (selekcija, način procenjivanja dece i slično);
• Izrada programa obrazovanja i usmeravanja dece, u skladu sa uzrastom i interesovanjima.
• Izrada programa pojačane bezbednosti učenika i nastavnika u objektima obrazovanja i vaspitanja.
Tip mere: Institucionalno – upravljačko – organizaciona, informativno – edukativna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 2.000.000,00 dinara (1 miliona dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Osnovne škole, školska uprava
Period sprovođenja: 2024-2026

Mera 2.2.4: Kontinuirano stručno usavršavanje zaposlenih u obrazovnim i vaspitnim ustanovama
Opis: Mera kontinuiranog stručnog usavršavanja zaposlenih u obrazovnim i vaspitnim ustanovama biće zasnovana najpre na aktivnosti kontinuiranog stručnog usavršavanja zaposlenih, ali i na pružanju svih drugih vrsta podrške zaposlenima u predškolskim i školskim ustanovama. Aktivnosti koje će se sprovoditi su:
• Organizovanje treninga i seminara za zaposlene u obrazovnim i vaspitnim ustanovama na teme kao što su: upravljanje učionicom, nastavne metode, korišćenje novih tehnologija u obrazovanju, rad sa učenicima sa posebnim potrebama;
• Omogućavanje zaposlenima u obrazovnim i vaspitnim ustanovama da posete druge ustanove i obrazovne institucije u okviru i van opštine Ivanjica, kako bi stekli nova znanja i ideje;
• Dodela stipendija za zaposlene u obrazovnim i vaspitnim ustanovama za stručno usavršavanje u zemlji i inostranstvu;
• Podsticanje zaposlenih da učestvuju u naučnim konferencijama i skupovima u vezi sa obrazovanjem i vaspitanjem, kako bi pratili nove trendove i razmenili iskustva sa kolegama iz drugih ustanova;
• Organizovanje redovnih sastanaka i obuka za zaposlene u obrazovnim i vaspitnim ustanovama, gde bi se obrađivali aktuelni problemi i delile najbolje prakse.
Tip mere: Institucionalno – upravljačko – organizaciona, informativno – edukativna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 10.500.000,00 dinara (1.5 miliona dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Obrazovno-vaspitne institucije
Period sprovođenja: 2023-2030

Mera 2.2.5: Stimulisanje vraćanja u rodno mesto
Opis: Mera stimulisanja vraćanja u rodno mesto, biće pre svega zasnovana na aktivnosti stipendiranja mladih, ali i na drugim aktivnostima koje će biti osmišljene u cilju vraćanja onih koji su se rodili u Ivanjici – da nastave da žive i rade u Ivanjici. Suština mere je da se zadrži i unapredi intelektualni potencijal opštine, što je posebno važno imajući u vidu tendenciju opadanja broja stanovnika i odlazak mladih u veća mesta.
Aktivnosti koje će se sprovoditi da bi se realizovala mera su:
• Kreiranje baze podataka – evidencije stanovnika koji su rođeni u Ivanjici ili imaju poreklo iz opštine Ivanjica, ali su se odselili u druga mesta. Ova baza podataka može se koristiti za slanje informacija o mogućnostima za zapošljavanje, obrazovanje i život u Ivanjici;
• Kreiranje mreže poznanstva kroz organizaciju druženja, prijema i drugih društvenih događaja za stanovnike koji su rođeni u Ivanjici ili imaju poreklo iz ove opštine, ali su se odselili u druga mesta. Ovo može pomoći u stvaranju mreže poznanstava i povezivanju ljudi koji su zainteresovani za povratak u Ivanjicu;
• Stvaranje ekonomskih mogućnosti, u smislu preduzimanja aktivnosti u cilju stvaranja novih radnih mesta i ekonomskog razvoja opštine Ivanjica: dodela subvencija i podsticaja za početak novih poslova, ali i podrška u ekonomskom razvoju postojećih preduzeća;
• Organizacija seminara i konferencija za stanovnike koji su zainteresovani za povratak u Ivanjicu, a koji se bave različitim oblastima. Ovo može uključivati i ponudu stipendija za studente koji su iz Ivanjice.
Tip mere: Institucionalno – upravljačko – organizaciona, informativno – edukativna, podsticajna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 3.500.000,00dinara (500 hiljada dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Resorno ministarstvo
Period sprovođenja: 2024-2030

Prioritetni cilj 2.3 Unapređen kulturni život i očuvano kulturno nasleđe

Opis: Poboljšanje kulturnog života i razvijanje svesti o neophodnosti očuvanja kulturnog nasleđa, stvaraju pogodan okvir za dalji razvoj u ovoj oblasti. Krajnji cilj sprovođenja mere, jeste širenje znanja o tradiciji srpskog naroda, istorijskom i kulturnom nasleđu stanovnika opštine u lokalnim i širim okvirima. Ovo podrazumeva brojne aktivnosti koje bi doprinele zaštiti i promovisanju kulturnog nasleđa, kao i razvoju kulture kroz stvaranje uslova za učešće građana u kulturnim događajima i aktivnostima. Mere koje će biti preduzete kako bi se ostvario ovaj prioriotetni cilj, obuhvatiće:
• Kontinuirani razvoj festivala Nušićijada;
• Povećanje broja kulturnih manifestacija;
• Obnova kulturno – istorijskih objekata;
• Osnivanje zavičajnog muzeja;
• Podizanje produktivnosti rada ustanove kulture;
• Promovisanje svih vrsta umetnosti.

Mere za sprovođenje prioritetnog cilja 2.3.
Mera 2.3.1: Kontinuirani razvoj i promocija festivala Nušićijada
Opis: Mera kontinuiranog razvoja festivala Nušićijada odnosi se kako na unapređenje redovne organizacije festivala, tako i na ostvarenje težnje da Nušićijada postane međunarodni festival. Ovaj festival je najznačajnija i najzahtevnija za organizaciju kulturna manifestacija u opštini Ivanjica, koja pruža kvalitetan kulturno-umetnički sadržaj svojim građanima, i privlači veliki broj turista iz okolnih opština i cele Srbije. Aktivnosti koje će biti preduzete u okviru ove mere obuhvatiće sledeće:
• Aktivno učešće opštinskih organa u pripremi i organizaciji festivala, uključujući i dodelu sredstava za finansiranje festivala;
• Podrška razvoju kulturnog turizma kroz učešće u promovisanju festivala na nacionalnom i međunarodnom nivou;
• Uspostavljanje partnerstva sa drugim festivalima u zemlji i regionu, u cilju raširenja mreže i poboljšanja promovisanja festivala;
• Organizovanje različitih kulturnih aktivnosti u okviru festivala, kao što su koncerti i izložbe;
• Razvoj programa obrazovanja u okviru festivala, uključujući i radionice za decu i mlade;
• Kontinuirano unapređenje infrastrukture na mestu održavanja festivala, uključujući rekonstrukciju i modernizaciju postojećih objekata i izgradnju novih.
Tip mere: Institucionalno – upravljačko – organizaciona, podsticajna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 42.000.000,00 dinara (6.000.000,00 dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: TO Ivanjica, Dom kulture, udruženja građana, privatni sektor
Period sprovođenja: 2023-2030

Mera 2.3.2: Povećanje broja kulturnih manifestacija
Opis: Mera će biti usmerena na povećanje broja kulturnih manifestacija, uključujući osmišljavanje i organizaciju većeg broja festivala, muzičkih koncerata, književnih večeri, likovnih kolonija, pozorišnih predstava, projekcija filmova, likovnih i izložbi fotografije itd. Na taj način, biće povećana vidljivost Ivanjice kao opštine sa brojnim sadržajima, što i u intelektualnom a i u ekonomskom smislu proizvodi pozitivne efekte i doprinosi ostvarenju cilja.
Aktivnosti koje će biti preduzete obuhvataju sledeće:
• Organizovanje priredbi na javnim mestima, kao što su parkovi i trgovi, uz učešće lokalnih umetnika i izvođača;
• Kreiranje digitalnih platformi za promovisanje kulturnih događaja u Ivanjici, kao što su veb stranice, društvene mreže, itd;
• Stimulisanje razvoja novih kulturnih projekata i inicijativa, kao što su pozorišne predstave, umetničke instalacije i slično;
• Komunikacija i ostvarivanje saradnje sa potencijalnim donatorima za organizovanje festivala iz inostranstva;
• Formiranje partnerstva sa lokalnim privrednicima, umetnicima, izvođačima i organizacijama u cilju stvaranja novih kulturnih događaja i aktivnosti.
Tip mere: Institucionalno – upravljačko – organizaciona, podsticajna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 7.000.000,00 dinara (1.000.000,00 dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Dom kulture
Period sprovođenja: 2024-2030.

Mera 2.3.3: Obnova kulturno – istorijskih objekata
Opis: Obnova kulturno-istorijskih objekata biće sprovedena u cilju očuvanja kulturnog nasleđa, što će u perspektivi izazvati izuzetno značajne pozitivne efekte na ukupnu sliku opštine. Aktivnosti koje će biti sprovedene u okviru mere, obuhvatiće:
• Izradu Programa obnove kultorno-istorijskih objekata (uključujući i verske objekte i spomenike kulture);
• Samu obnovu kulturno-istorijskih objekata.
Tip mere: Institucionalno – upravljačko – organizaciona, javne investicije
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 14.000.000,00 dinara (2.000.000,00 dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Dom kulture Ivanjica, TO Ivanjica
Period sprovođenja: 2024-2030

Mera 2.3.4: Osnivanje zavičajnog muzeja
Opis: Mera osnivanja zavičajnog muzeja je i više nego potrebna da se sprovede u narednom periodu, za sve građane opštine Ivanjica, ali i u cilju povećanja turističke ponude opštine Ivanjica. Ovaj muzej predstavljaće jednu od ključnih kulturnih tačaka na mapi opštine.
Aktivnosti za sprovođenje mere:
• Izrada projekta, uz utvrđivanje lokacije (razmatranje utvrđivanja nove lokacije ili prenos nekog objekta u namenu);
• Organizovanje terenskih istraživanja i prikupljanje materijala (arhivskih dokumenata, fotografija, predmeta i drugih artefakata) koji bi bili izloženi u muzeju;
• Izrada plana za sadržaj muzeja, uključujući izložbe, interaktivne displeje, obrazovne programe i druge aktivnosti;
• Izrada plana za privlačenje finansijskih sredstava za finansiranje izgradnje i otvaranje muzeja, uključujući prijave za grantove;
• Izgradnja zgrade i instalacija izložbenih prostora, obrazovnih programa i drugih sadržaja muzeja;
• Organizovanje izložbi koje predstavljaju istoriju, kulturu, tradicije i običaje Ivanjice i okoline;
• Razvoj obrazovnih programa za decu i odrasle koji bi pokrivali različite aspekte kulture i istorije Ivanjice;
• Promovisanje muzeja kroz medije, društvene mreže, organizovanje poseta škola i drugih organizacija, kao i privlačenje turista i posetilaca.
Tip mere: Institucionalno – upravljačko – organizaciona, javne investicije, informativno – edukativna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 10.000.000,00 dinara (2,5 mil dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Zavod za zaštitu spomenika kulture, resorno Ministarstvo
Period sprovođenja: 2026-2030

Mera 2.3.5: Unapređenje rada ustanove kulture i promocija svih vrsta umetnosti
Opis: Neophodno je unaprediti rad postojeće ustanove kulture – Doma kulture, uključujući i povećanje njene produktivnosti, kroz razvijanje postojećih i novih kulturnih sadržaja, i uopšte povećanje kulturne ponude u našoj opštini. Sprovođenje ovog dela mere na duži rok doprineće ostvarenju dela prioritetnog cilja, odnosno unapređenju kulturnog života u našoj opštini. Pozitivni efekti ogledaju se u povećanju zadovoljstva ljudi koji će se češće odlučivati za posetu ovim ustanovama, što će imati i pozitivan finansijski efekat na budžet opštine.
U našoj opštini je takođe potrebno intenzivnije promovisati sve vrste umetnosti. Ova mera će obuhvatiti, pored ostalih, i aktivnosti podizanja svesti lokalnog stanovništva o značaju kulture i umetnosti i kulturnim lokalitetima opštine Ivanjica. Sve aktivnosti, imaju za cilj ostvarivanje prioritetnog cilja, u oba segmenta – i unapređenje kulturnog života i očuvanje kulturnog nasleđa.
Aktivnosti u okviru mere koje će biti sprovedene, obuhvatiće i sledeće:
• Rekonstrukcija zgrade Doma kulture;
• Izrada programa i plana kulturno-umetničkog sadržaja Doma kulture;
• Delegiranje novih poslova Domu kulture u smislu organizacije kulturno-umetničkih manifestacija (kao što je „Nušićijada”), itd.;
• Organizovanje izložbi, koncerata, pozorišnih predstava, filmskih projekcija i drugih kulturnih događaja u gradu i na selu, sa najavama na društvenim mrežama i u medijima;
• Finansiranje projekata za domaće i međunarodne umetnike, uz javne časove i radionice;
• Podrška lokalnim umetnicima i kulturnim institucijama kroz ugovore o saradnji, finansiranje i njihovo uključivanje u projekte opštine;
• Promocija mladih umetnika i stvaralaca kroz konkurse i izložbe;
• Ukrašavanje javnih prostora umetničkim slikama, mozaicima, freskama, grafitima i skulpturama;
• Organizovanje kulturnih turističkih putovanja, kao i promovisanje kulturnog nasleđa kroz različite aktivnosti i nalepnice na zgradama;
• Podrška za izradu kulturnih vodiča i karata za grad i okolne krajeve, kako bi se posetioci mogli lakše orijentisati i uživati u kulturi;
• Razvoj kulturnog turizma kroz saradnju sa hotelima, restoranima, turističkim agencijama i drugima.
Tip mere: Institucionalno – upravljačko – organizaciona, javne investicije, informativno – edukativna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 140.000.000,00 dinara (20 miliona dinara po godini) za unapređenje rada ustanove kulture plus 14.000.000,00 dinara (2 miliona dinara po godini) za promociju umetnosti
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, budžet RS
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Resorna ministarstva
Period sprovođenja: 2023-2030

Prioritetni cilj 2.4 Razvijeni profesionalni i školski sport

Opis: Ovaj cilj se odnosi na unapređenje statusa profesionalnog i školskog sporta u opštini kao i na podsticanje interesovanja za sportske aktivnosti i telesnu kulturu – kako kod stanovnika tako i kod učenika u školama. Cilj je da se unaprede profesionalni sportski klubovi i da se omogući više mogućnosti za treninge i nadmetanja, kako bi se podigao kvalitet sportskih događaja u opštini, a uz to ostvarila i određena ekonomska korist. U školama je ideja da se promoviše značaj održavanja telesne kulture i rekreativno bavljenje sportom, kao važan element za zdravlje, kao i da se učenicima pruže mogućnosti za učenje i održavanje zdravog načina života kroz sportske aktivnosti. Mere koje će biti sprovedene kako bi se postigao ovaj cilj, obuhvatiće sledeće:

• Uspostavljanje javnog preduzeća za upravljanje sportskim terenima i njihovo održavanje;
• Obnova sportske infrastrukture;
• Izgradnja gradskog stadiona i sportske hale;
• Završetak izgradnje sportsko rekreativnog centra Jakovića Polje;
• Promovisanje zdravih navika i značaja fizičke aktivnosti građana;
• Podsticanje razvoja sporta kroz podršku svim klubovima – ekipnim i individualnim;
• Organizacija međuopštinskih omladinskih igara (MOSI).

Mere za sprovođenje prioritetnog cilja 2.4.
Mera 2.4.1.: Uspostavljanje javnog preduzeća za upravljanje sportskim terenima i njihovo održavanje
Opis: Mera uspostavljanja javnog preduzeća za upravljanje i održavanje sportskih terena biće usmerena na osnivanje opštinskog preduzeća, koje bi se staralo o održavanju sportskih terena, njihovom ravnomernom korišćenju od strane svih građana, itd. Sprovođenje mere, povećaće zainteresovanost stanovnika opštine za bavljenje sportom i rekreacijom, što u krajnjoj liniji doprinosi ostvarenju utvrđenog priotitetnog cilja. Aktivnosti koje će se sprovoditi su:
• Istraživanje potreba građana u vezi sa sportskim terenima i opremom koju je potrebno obezbediti;
• Razmatranje opcija finansiranja javnog preduzeća za upravljanje sportskim terenima;
• Utvrđivanje lokacija za nove sportske terene u opštini Ivanjica, na osnovu rezultata analize potreba;
• Unapređenje postojećih sportskih terena u opštini Ivanjica, uključujući popravke, održavanje i zamenu opreme;
• Prikupljanje i analiza podataka o korišćenju sportskih terena i obrada podataka o tome koje su sportske aktivnosti najpopularnije;
• Kreiranje programa za promociju sporta i sportskih aktivnosti u opštini Ivanjica;
• Obezbeđivanje dovoljnog broja kvalifikovanih osoba za upravljanje i održavanje sportskih terena;
• Saradnja sa lokalnim sportskim klubovima i organizacijama u opštini Ivanjica radi proširenja mogućnosti za sportske aktivnosti u regionu.
Tip mere: Institucionalno – upravljačko – organizaciona, javne investicije
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 50.000.000,00 dinara (10 miliona dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Resorna ministarstva, Sportski savez opštine Ivanjica
Period sprovođenja: 2025-2030

Mera 2.4.2.: Obnova sportske infrastrukture
Opis: Mera obnove sportske infrastrukture, obuhvatiće, obnovu sportske infrastrukture za sve vidove sportova, u skladu sa najmodernijim standardima, a pored ostalog – i nastavak izgradnje i obnove dečijih igrališta. Aktivnosti koje će biti sprovedene su:
• Procena stanja postojećih sportskih objekata u opštini, kao i procena potreba za izgradnjom novih objekata (sastanci sa sportskim klubovima, trenerima, učenicima i građanima, analiza tendencija i potreba za sportskim sadržajima);
• Izrada plana obnove i izgradnje novih sportskih objekata (uzeti u obzir finansijske mogućnosti opštine i sastaviti realan i ostvariv plan aktivnosti);
• Obezbeđivanje finansijskih sredstava – opštinski budžet, republički budžet, donatori;
• Sprovođenje radova na obnovi i izgradnji sportskih objekata, uklanjanju oštećenih delova i postavljanje novih.
Tip mere: Institucionalno – upravljačko – organizaciona, javne investicije
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 56.000.000,00 dinara (8 mil dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, donacije, republički budžet, krediti
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Sportski savez opštine Ivanjica
Period sprovođenja: 2023-2030

Mera 2.4.3.: Izgradnja gradskog stadiona i sportske hale
Opis: Mera je utvrđena sa idejom da u opštini bude omogućena organizacija većeg broja sportskih događaja i takmičenja i većih i značajnijih događaja, kako na državnom, tako i na međunarodnom nivou, kao i da se pruže bolji uslovi za trening i rekreaciju građana.
Aktivnosti koje će biti preduzete u okviru ove mere uključuju:
• Istraživanje lokacija za izgradnju stadiona i sportske hale, uz uzimanje u obzir svih relevantnih činjenica;
• Analiza finansijskih sredstava i izrada plana za izgradnju stadiona i sportske hale;
• Izrada studije izvodljivosti pre same izgradnje;
• Izgradnja gradskog stadiona u skladu sa visokim standardima UEFE i FIFE za posetioce i sportiste;
• Izgradnja sportske hale sa više namena, koja bi mogla da se koristi za različite sportove i društvene događaje;
• Nabavka neophodne opreme za stadion i sportsku halu (trening oprema, medicinska oprema, rezervni delovi i slično);
• Održavanje i redovno čišćenje stadiona i sportske hale, kako bi oni uvek bili u dobrom stanju za korišćenje.
Tip mere: Institucionalno – upravljačko – organizaciona, javne investicije
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 720.000.000,00 dinara (dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, donacije, republički budžet, krediti, FSS
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Resorna Ministarstva, FSS, Sportski savez Ivanjica, FK Javor
Period sprovođenja: 2024-2030

Mera 2.4.4.: Završetak izgradnje sportsko rekreativnog centra Jakovića Polje
Opis: Ovom merom se predviđa dalja izgradnja objekta u cilju razvoja sporta u opštini Ivanjica. Sportsko rekreativni centar Jakovića polje je cilj svih građana opštine Ivanjica duži niz godina. U proteklom periodu su stvoreni preduslovi za njegovu izgradnju kroz usvjanje planskih dokumenata i izradu urbanističko-projektne dokumentacije. Takođe je početo sa izgradnjom i izrađen je pomoćni fudbalski teren sa veštačkom travom i parking uz taj teren. U narednom periodu predviđeno nekoliko aktivnosti na realizaciji ove mere:
• Rekonstrukcija travnatnog fudbalskog terena sa izgradnjom pripadajuće infrastrukture u skladu sa najvišim standardima;
• Izgradnja multifunkcionalnih terena;
• Izgradnja pristupne saobraćajnice sa potpornim zidom i tribinama;
• Izgrdanja balon hale za male sportove;
• Rekonstrukcija ateltskih staza;
• Izgradnja bazena sa pripadjućim objektom;
• Izgradnja poslovnog objekta.
Tip mere: Institucionalno – upravljačko – organizaciona, javne investicije
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 480.000.000,00 dinara (80 mil dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, donacije, republički budžet, krediti
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Sportski savez opštine Ivanjica, resorna Ministarstva
Period sprovođenja: 2024-2030

Mera 2.4.5.: Promovisanje zdravih navika i značaja fizičke aktivnosti građana
Opis: Mera promovisanja zdravih navika i značaja fizičke aktivnosti građana opštine Ivanjica preventivna je mera, i kao takva će u budućnosti osigurati manja izdvajanja iz budžeta za zdravstvenu zaštitu. Realizacija mere će na duži rok doprineti povećanju broja ljudi koji vode računa o svom zdravlju, što će svakako imati višestruki pozitivni uticaj. Aktivnosti koje će se sprovoditi su:
• Organizovanje javnih kampanja za promovisanje značaja fizičke aktivnosti i zdravog načina života (distribucija prospekata i plakata, informisanje građana putem medija, kao i organizovanje radionica i predavanja na temu zdravih navika i fizičke aktivnosti);
• Organizovanje susreta i takmičenja u različitim sportovima za sve uzrasne grupe (redovna nedeljna takmičenja u različitim sportovima, kao i organizovanje manjih turnira i susreta za pojedinačne sportove);
• Podrška usmerena ka specifičnim grupama građana koji su osetljiviji na zdravstvene probleme (organizovanje grupnih fizičkih aktivnosti za starije osobe ili osobe sa posebnim potrebama, kao i programe na zdravstvene teme za roditelje, kao što su zdrava ishrana i upravljanje stresom);
• Razvoj i popularizacija novih formi fizičkih aktivnosti i sportova (chi-gong, yoga i slično).
Tip mere: Informativno – edukativna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 7.000.000,00 dinara (1 miliona dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, donacije
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Sportski savez opštine Ivanjica
Period sprovođenja: 2023-2030

Mera 2.4.6.: Podsticanje razvoja sporta kroz podršku svim klubovima – ekipnim i individualnim
Opis: Mera podsticanja razvoja sporta kroz podršku svim klubovima – kako ekipnim, tako i individualnim, biće sprovedena kroz aktivnost delimičnog finansiranja ovih klubova, i kroz promociju razvoja sporta.
Aktivnosti koje će biti sprovedene u okviru ove mere obuhvatiće i sledeće:
• Kreiranje jedinstvene baze podataka za klubove u opštini Ivanjica;
• Prikupljanje informacija o potrebama i izazovima klubova kroz konsultacije sa predstavnicima klubova, kako bi se osigurali najbolji mogući objekti, treninzi, oprema i programi razvoja;
• Izrada programa za pomoć klubovima da podignu kvalitet stručnosti svojih kadrova i samim tim kvalitet rada;
• Organizovanje javnih prezentacija i treninga za sportiste i trenere, kako bi se osigurao najbolji mogući kvalitet treninga i programa;
• Organizovanje savetovanja za sportiste o zdravoj i balansiranoj ishrane i stilovima života koji doprinose ostvarivanju najboljih rezultata;
• Organizovanje savetovanja i kurseva za trenere i mentore, koji će im pomoći da prošire svoja znanja i da se razvijaju kao stručnjaci u svojim oblastima.
Tip mere: Podsticajna, informativno-edukativna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 245.000.000,00 dinara (35.000.000,00 dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Sportski savez opštine Ivanjica, nadležna ministarstva
Period sprovođenja: 2023-2030

Mera 2.4.7.: Organizacija međuopštinskih omladinskih igara (MOSI)
Opis: Organizacija međuopštinskih omladinskih igara (MOSI) u Ivanjici je važna mera koja ima za cilj da okupi mlade ljude iz različitih opština i gradova radi zajedničkog sportskog i kulturnog takmičenja. MOSI predstavljaju priliku za mlade da se upoznaju sa vršnjacima iz drugih sredina, da se takmiče na sportskom terenu, ali i da steknu nova iskustva i veštine u organizaciji i vođenju različitih kulturnih i umetničkih aktivnosti. MOSI takođe imaju i značaj za razvoj sportskog turizma u Ivanjici, jer privlače veliki broj posetilaca iz drugih gradova i opština koji dolaze da navijaju za svoje ekipe. Pored toga, MOSI doprinosi i promociji Ivanjice kao turističke destinacije, jer pruža priliku da se upozna kulturno i prirodno nasleđe ovog kraja.
Aktivnosti u okviru ove mere uključiće:
• Organizaciju sportskih turnira u različitim sportovima i takmičenja u umetničkim disciplinama, kao i kulturnih manifestacija i slično;
• Obezbeđenje adekvatnih uslova za smeštaj i ishranu takmičara i posetilaca, kao i za prevoz i logistiku;
• Promocija događaja, kako bi se privukao što veći broj učesnika i posetilaca, itd..
Tip mere: Institucionalno – organizaciono – upravljačka, informativno – edukativna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 50.000.000,00 dinara
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, donacije, sredstva nadležnih ministarstava (omladina, turizam, sport, kultura)
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Nadležna ministarstva za oblasti omladinske politike, kulture, turizma i sporta, opštine učesnice MOSI
Period sprovođenja: 2025. godina

Prioritetni cilj 2.5 Unapređene socijalna i zdravstvena zaštita

Opis: Unapređena socijalna i zdravstvena zaštita u opštini Ivanjica ima veliki značaj za život i blagostanje njenih građana. Ovo je cilj koji se tiče stvaranja uslova za poboljšanje zdravlja i kvaliteta života stanovništva, kao i za smanjenje siromaštva. Podizanje kvaliteta zdravstvene zaštite podrazumevaće unapređenje zdravstvenog sistema opštine Ivanjica, rekonstrukciju i modernizaciju zdravstvenih ustanova, nabavku opreme i lekova, obuku medicinskog osoblja i dr. Ovo je od izuzetnog značaja za sve građane opštine, a naročito za starije osobe i lica sa hroničnim zdravstvenim problemima. Unapređenje socijalne zaštite podrazumeva stvaranje uslova za univerzalni pristup socijalnim uslugama kao što su penzije, naknade za nezaposlene osobe, socijalna pomoć, stanovanje itd. Neophodan je kontunuitet u pružanju socijalnih usluga (dnevni boravak, lični pratioci detate, usluge geronto domaćica itd.). Takođe, potrebno je obezbediti uslove za unapređenje kvaliteta života lica sa invaliditetom, dece bez roditeljske zaštite, starijih osoba i drugih ugroženih grupa.
Aktivnosti koje će se sprovoditi u okviru ove mere su:
• Unapređenje preventivnog i zdravstveno-vaspitnog rada Doma zdravlja;
• Rekonstrukcija i obnova objekata zdravstvene i socijalne zaštite;
• Unapređenje partnerskih odnosa između JLS i nevladinog sektora u oblasti pružanja usluga socijalne i zdravstvene zaštite;
• Unapređenje položaja osetljivih grupa;
• Jačanje kadra koji pruža zdravstvenu i socijalnu zaštitu.

Mere za ostvarivanje prioritetnog cilja 2.5
Mera 2.5.1.: Unapređenje preventivnog i zdravstveno-vaspitnog rada Doma zdravlja
Opis: Mera unapređenja preventivnog i zdravstveno-vaspitnog rada Doma zdravlja, biće sprovedena kroz iniciranje različitih aktivnosti od strane Opštinske uprave – a koje Dom zdravlja može da sprovede (iniciranje sprovođenja određenih pregleda (kao što je bio mamografski pregled iniciran od strane JLS), kroz delimično finansiranje aktivnosti Doma zdravlja, ali i realizaciju kapitalnih projekata (kao što je bila izgradnja Centra za dijalizu). Konačno, JLS će raditi i na podizanju tehničkih i operativnih kapaciteta Doma zdravlja, kroz projektno obezbeđenje nove opreme za Dom zdravlja, itd.
Tip mere: Institucionalno – organizaciono – upravljačka, informativno – edukativna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 7.000.000,00 dinara (1 miliona dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Dom zdravlja
Drugi učesnici u sprovođenju: Opštinska uprava
Period sprovođenja: 2023-2030

Mera 2.5.2.: Rekonstrukcija i obnova objekata zdravstvene i socijalne zaštite
Opis: Mera rekonstrukcije i obnove objekata zdravstvene i socijalne zaštite u opštini Ivanjica ima za cilj da se podigne kvalitet usluga u zdravstvenom i socijalnom sektoru i da se stvore uslovi za bolje lečenje i zaštitu stanovništva u opštini. Sprovođenje mere će doprineti da se obnove i rekonstruišu objekti u zdravstvenom i socijalnom sektoru u opštini Ivanjica, da se osiguraju bolji uslovi za lečenje i zaštitu stanovništva i da se poveća kvalitet usluga. Ostvarenje ove mere ustvari predstavlja preduslov za ostvarenje definisanog prioritetnog cilja.
Aktivnosti koje će biti sprovedene podrazumevaju:
• Identifikaciju objekata koji su potrebni za rekonstrukciju i obnovu u zdravstvenom i socijalnom sektoru;
• Istraživanje i procenu trenutnog stanja objekata i potrebe za rekonstrukcijom i obnovom;
• Izradu projekata za rekonstrukciju i obnovu objekata;
• Nabavku materijala i opreme za rekonstrukciju i obnovu;
• Rekonstrukciju i obnovu objekata u skladu sa projektima;
• Nabavku nove opreme i sredstava za zdravstvenu i socijalnu zaštitu;
• Organizaciju obuke i seminara za zdravstvene i socijalne radnike;
• Povećanje broja zdravstvenih i socijalnih radnika u opštini;
• Promovisanje rekonstruisanih i obnovljenih objekata i usluga u zdravstvenom i socijalnom sektoru.
Tip mere: Institucionalno – organizaciono – upravljačka, javne investicije
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 500.000.000,00 dinara (**** dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, budžet RS, donacije
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Ministarstvo zaduženo za poslove zdravlja
Period sprovođenja: 2023-2030

Mera 2.5.3.: Unapređenje partnerskih odnosa između JLS i nevladinog sektora u oblasti pružanja usluga socijalne i zdravstvene zaštite
Opis: Ova mera ima veliki značaj za unapređenje kvaliteta usluga u oblasti socijalne i zdravstvene zaštite u opštini Ivanjica. Suština mere je da se usavrši saradnja između JLS i organizacija civilnog društva, što će doprineti da se usluge u oblasti socijalne i zdravstvene zaštite poboljšaju i postaju dostupnije građanima. Kroz ovu meru, JLS bi mogla da proširi sferu svojih usluga i da na bolji način upozna građane sa mogućnostima koje nudi, dok bi civilni sektor mogao da pomogne u podizanju kvaliteta usluga i u obezbeđivanju dostupnosti za sve građane, uključujući i najranije ugrožene grupe. Aktivnosti za ovu meru uključuju:
• Organizovanje sastanaka i održavanje radionica između predstavnika JLS i OCD, na temu unapređenja saradnje;
• Raspisivanje konkursa za dodelu budžetskih sredstava iz budžeta opštine za JLS koje pružaju usluge, dodela sredstava i praćenje ostvarenih rezultata;
• Održavanje obuka za predstavnike OCD o pravima i obavezama u oblasti socijalne i zdravstvene zaštite, kako bi mogli da budu partneri JLS u pružanju usluga građanima.
Tip mere: Informativno – edukativna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 3.500.000,00 dinara (500 hiljada dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, donacije
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Predstavnici OCD
Period sprovođenja: 2023-2030

Mera 2.5.4.: Unapređenje položaja osetljivih grupa
Opis: Mera unapređenja položaja osetljivih grupa biće usmerena na različite aktivnosti kojima će se poboljšati položaj osetljivih grupa kao što su osobe sa invaliditetom, pripadnici treće generacije, mladi, stari, izbeglice i interno raseljena lica, lica romske nacionalnosti i nacionalnih manjina, kao i lica sa faktorom otežanog zapošljavanja. Ovo nije iscrpna lista grupa lica kojima će biti posvećena posebna pažnja u narednom periodu. Opštinska uprava će preduzeti sve aktivnosti u cilju zadovoljenja potreba ovih građana i unapređenja njihovog položaja u društvu, kao što su:
• Osiguravanje pristupačnih usluga zdravstvene zaštite, kroz unapređenje pristupa zdravstvenoj zaštiti putem besplatnih medicinskih pregleda, savetovanja i lekarskih usluga. Ovo može biti osobito korisno za stare osobe, osobe sa invaliditetom i druge grupe kojima je teško da se kreću i putuju do zdravstvenih ustanova;
• Podrška u obrazovanju dece iz siromašnih porodica, romske dece i dece sa invaliditetom, koja često imaju manje mogućnosti da se obrazuju (obezbeđivanje stipendija, knjiga, školske opreme i drugih obrazovnih resursa koji bi im pomogli da postignu uspeh u školi);
• Realizacija programa za zaštitu žrtava nasilja kroz pružanje usluga psihološke pomoći, privremenih skloništa i lekarskih usluga za osobe koje su pretrpele nasilje.
Tip mere: Informativno – edukativna, podsticajna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 3.500.000,00dinara (500 miliona dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, donacije
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Centar za socijalni rad, zdravstvene i obrazovne ustanove, policijske službe, stručna lica (pedagozi, psiholozi, lekari)
Period sprovođenja: 2023-2030

Mera 2.5.5.: Jačanje kadra koji pruža zdravstvenu i socijalnu zaštitu
Opis: Kvalitetno obučeni i osnaženi kadrovi ključni su za pružanje efikasnih usluga u oblasti zdravstvene i socijalne zaštite, što doprinosi boljem zdravlju i blagostanju građana. Mera podsticanja jačanja kadra zdravstvene i socijalne zaštite biće sprovedena kroz različite aktivnosti podrške zdravstvenim i socijalnim radnicima od strane JLS, uključujući i:
• Obuku i stručno usavršavanje zdravstvenih i socijalnih radnika, kao i kadrova u upravljačkim pozicijama;
• Stimulisanje i finansiranje učenja i stažiranja za studente i mlade stručnjake u oblasti zdravstvene i socijalne zaštite;
• Organizovanje seminara, konferencija i treninga u cilju razmene znanja i iskustava između različitih zdravstvenih i socijalnih ustanova;
• Podršku razvoju naučnih i istraživačkih projekata koji su fokusirani na zdravstvenu i socijalnu zaštitu;
• Promovisanje prihvatljivih uslova za rad u zdravstvenoj i socijalnoj zaštiti, uključujući povećanje plata i mogućnosti za napredovanje.
Tip mere: Informativno – edukativna, podsticajna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 3.500.000,00 dinara ( 500 hiljada dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, donacije
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Dom zdravlja
Period sprovođenja: 2023-2030
 
Razvojni pravac 3 – URBANI RAZVOJ I RAZVOJ INFRASTRUKTURE

Prioritetni cilj 3.1. Stvoreni preduslovi za urbani razvoj

Opis: S obzirom na to da urbani razvoj pojedinačno predstavlja rezultat aktivnosti i odluka u različitim sektorima, glavni zadatak politike urbanog razvoja čini uspostavljanje koordinacije nad različitim sektorima i definisanje prioriteta kroz usaglašavanje potreba i interesa različitih aktera. Održiv i efikasan razvoj opštine u smislu unapređenja životnog standarda građana, ekonomskog procvata i zaštite životne sredine predstavlja cilj do kojeg će se doći realizacijom sledećih mera:
• Izrada, usvajanje i sprovođenje planskih dokumenata za urbani razvoj;
• Promocija zelene gradnje i korišćenja obnovljivih izvora energije (OIE) i energetske efikasnosti (EE) u urbanom razvoju.

                                      Mere za ostvarivanje prioritetnog cilja 3.1.

Mera 3.1.1: Izrada, usvajanje i sprovođenje planskih dokumenata za urbani razvoj
Opis: Ovaj proces je od ključnog značaja za razvoj opštine, s obzirom na to da omogućava opštini da upravlja svojim urbanim razvojem na dugoročan način. Planski dokumenti će biti urađeni uzimajući u obzir analize potreba stanovnika Ivanjice, privrednih subjekata, kao i predstavnika civilnog sektora. Uspostavljanjem kvalitetnih planskih dokumenata, dugoročno će biti otklanjani utvrđeni problemi i poboljšan život i ukupno stanje u opštini Ivanjica.
Aktivnosti u okviru ove mere:
• Priprema i donošenje odluka za izradu planskih dokumenata – utvrđivanje prioriteta i priprema i donošenje odluka za izradu planskih dokumenata;
• Izrada i usvajanje Prostornog plana opštine Ivanjica;
• Izrada i usvajanje Plana generalne regulacije opštine Ivanjica;
• Izrada i usvajanje Plana detaljne regulacije za gradsko područje, na osnovu kojeg će se izvršiti zoniranje i opština će biti podeljena na zone;
• Izrada Plana detaljne regulacije za ruralna područja, na osnovu kojeg će se definisati novi centri mesnih zajednica;
• Izrada Plana detaljne regulacije za posebne namene.
Sprovođenje pomenutih planova detaljne regulacije, između ostalog, omogućiće i rešavanje imovinsko-pravnih odnosa u opštini, na odgovarajući način.
Tip mere: Institucionalno – upravljačko – organizaciona
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 14.000.000,00 dinara (2 miliona dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, donacije
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Resorno ministarstvo zaduženo za građevinarstvo
Period sprovođenja: 2023-2030

Mera 3.1.2: Promocija zelene gradnje i korišćenja obnovljivih izvora energije (OIE) i energetske efikasnosti (EE) u urbanom razvoju
Opis: Sprovođenje ove mere doprineće očuvanju životne sredine, uštedi energije i smanjenju rizika po zdravlje stanovništva. Ova mera će se zasnivati na kontinuiranoj promociji zelene gradnje, pri čemu će ciljna grupa biti investitori. Investitori već sada imaju obavezu zelene gradnje, u skladu sa novim zakonom koji uređuje planiranje i izgradnju, međutim, promocija zakona koje usvaja Narodna Skupština na lokalu je od izuzetnog značaja. Mera će se realizovati sprovođenjem sledećih aktivnosti:
• Promocija primene energetski efikasnih i održivih materijala i tehnologija u gradnji, kao i primene obnovljivih izvora energije (solarna energija, geotermalna energija i slično);
• Promocija razvoja privrede zasnovane na zelenoj tehnologiji;
• Promocija programa finansiranja koji podstiču investicije u energetsku efikasnost i korišćenje obnovljivih izvora energije u gradnji i urbanom razvoju;
• Stimulisanje građana da primene zelene tehnologije u gradnji i urbanom razvoju (programi dodele nagrada za građevinske projekte koji uključuju obnovljivu energiju i energetsku efikasnost i programi za dodelu subvencija za ugradnju solarnih panela i drugih obnovljivih izvora energije u kućama i stanovima)
Tip mere: Informativno – edukativna, podsticajna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 3.500.000,00 dinara (500 hiljada dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, donacije
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Resorna Ministarstva, SKGO
Period sprovođenja: 2023-2030

Prioritetni cilj 3.2. Unapređena saobraćajna infrastruktura

Opis: Područje opštine Ivanjica je šesto po veličini u Republici Srbiji, i u tom smislu postoji ogromna neophodnost da se kontinuirano unapređuje i širi saobraćajna infrastruktura. Unapređenje saobraćajne infrastrukture je temelj za razvoj svih drugih sektora: privrede, poljoprivrede, turizma i drugih. Ovaj prioritetni cilj podrazumeva izdvajanje značajnih finansijskih sredstava, koja će na duži vremenski rok biti nadoknađena povećanjem budžetskih prihoda po osnovu obnovljene infrastrukture. Mere koje će se sprovoditi radi ostvarenja cilja su:
• Kategorizacija ulica i opštinskih puteva;
• Izgradnja biciklističkih i unapređenje kvaliteta pešačkih staza;
• Rekonstrukcija infrastrukture u gradskim naseljima;
• Rekonstrukcija prioritetnih putnih pravaca u ruralnom području sa pripadajućim instalacijama;
• Unapređenje stacionarnog saobraćaja i povećanje broja javnih parkirališta u užem gradskom jezgru;
• Unapređenje saobraćajnih kapaciteta;
• Povećanje bezbednosti učesnika u saobraćaju.

Mere za ostvarivanje prioritetnog cilja 3.2.
Mera 3.2.1: Kategorizacija ulica i opštinskih puteva
Opis: Kategorizacija ulica i opštinskih puteva je mera koja se odnosi na uređenje saobraćajne infrastrukture u Ivanjici. Cilj ove mere je da se ulice i putevi podele na različite kategorije u zavisnosti od namene, kapaciteta, funkcije i drugih faktora, što će doprineti boljoj organizaciji saobraćaja i boljem pristupu građanima različitim uslugama. Sprovođenjem mere, stvaraju se uslovi za dalje unapređenje infrastrukture i konačno ostvarenje utvrđenog cilja.
Aktivnosti u okviru ove mere:
• Izrada i usvajanje Plana i Programa rekonstrukcije i održavanja lokalne putne infrastrukture;
• Izrada i usvajanje Katastra saobraćajne signalizacije, zajedno sa pratećom dokumentacijom, uključujući i procenu uticaja bezbednosti saobraćaja, te kategorisanje i numerisanje ulica i opštinskih puteva.
Tip mere: Javne investicije
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 1.000.000,00 dinara (1 miliona dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: budžet opštine
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: /
Period sprovođenja: 2024-2024

Mera 3.2.2: Izgradnja biciklističkih i unapređenje kvaliteta pešačkih staza
Opis: Moderna opština u kojoj se vodi računa o svim kategorijama stanovništva i efikasnom saobraćaju, nezamisliva je bez biciklističkih i pešačkih staza. Izgradnja ovih staza unapređuje kretanje kroz grad i pozitivno utiče na psihofizičko zdravlje stanovništva, kao i na životnu sredinu. Aktivnosti za realizaciju mere su:
• Identifikacija najbitnijih kriterijuma za izgradnju biciklističkih staza i pešačkih staza (popisivanje lokacija na kojima postoje najveće potrebe za novim biciklističkim i pešačkim stazama i prikupljanje podataka o najčešćim mestima gde je kretanje otežano);
• Analiza najefikasnijih načina za finansiranje sprovođenja mere: istraživanje mogućnosti za dobijanje grantova, učešće u projektima finansiranim od strane EU, kao i privlačenje investitora koji bi pomogli u finansiranju projekta;
• Izrada projektne dokumentacije: izrada i dizajniranje novih biciklističkih staza, mapiranje najboljih mesta za izgradnju novih pešačkih staza, izrada tehničke dokumentacije za izgradnju;
• Izrada plana rekonstrukcije i izgradnje i sprovođenje radova u skladu sa urađenim planom.
Tip mere: Javne investicije
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 10.500.000,00 dinara (1,5 miliona dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Agencija za bezbednost saobraćaja, resorno ministarstvo
Period sprovođenja: 2023-2030

Mera 3.2.3: Rekonstrukcija saobraćajne infrastrukture u gradskim naseljima
Opis: Mera treba da doprinese poboljšanju kvaliteta gradske infrastrukture po urbanim zonama, kako bi se nastavio planirani sveobuhvatni razvoj opštine i u skladu sa tim doprinelo sprovođenju utvrđenog prioritetnog cilja. Aktivnosti rekonstrukcije infrastrukture u gradskim naseljima i prioritetnih putnih pravaca u gradskom području sa pripadajućim instalacijama, biće zasnovane na tome i da se olakša pristup saobraćajnim površinama osobama treće generacije i osobama sa invaliditetom. Rekonstrukcija će takođe biti zasnovana na primeni najviših standarda održive zelene gradnje. Ova mera će, dakle, podrazumevati rekonstrukciju ulica sa komplet instalacijama u smislu atmosferske kanalizacije, fekalne kanalizacije, ulične rasvete, drvoreda, i sve to po urbanim zonama ili naseljima.
Aktivnosti za sprovođenje mere obuhvatiće, između ostalog, sledeće:
• Rekonstrukcija puteva i ulica: obnova asfaltnog zastora, zamena starih trotoara, rekonstrukcija kompletne komunalne infrastrukture kao i javne rasvete;
• Izgradnja rampi koje omogućavaju invalidima i starim ljudima da jednostavno pristupe saobraćajnicama;
• Prilagođavanje javnog prevoza invalidima;
• Unapređenje javnog prevoza kroz renoviranje stanica, obnovu voznog parka i slično.
Tip mere: Javne investicije
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 350.000.000,00 dinara (50 miliona dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, Budžet RS, donacije
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Resorna ministarstva
Period sprovođenja: 2023-2030

Mera 3.2.4: Rekonstrukcija prioritetnih putnih pravaca u ruralnom području sa pripadajućim instalacijama
Opis: Suština predložene mere je da se unapredi putna infrastruktura i omogući bolji pristup i komunikacija u opštini. Sprovođenjem mere postiže se podjednaka razvijenost putne infrastrukture u gradskim i seoskim sredinama, što je od naročitog značaja za kompletan razvoj u opštini. Mera podrazumeva sledeće aktivnosti:
• Izgradnja i rekonstrukcija opštinskih asfaltnih kolovoza;
• Proširenje i rekonstrukcija puteva, uklanjanje neravnina i popunjavanje rupa;
• Izgradnja puteva koji spajaju najudaljenija sela sa školama, zdravstvenim i kulturnim ustanovama;
• Instaliranje signalizacionih uređaja na putevima (postavljanje signala na opasnim mestima) i instaliranje osvetljenja na putevima u nepovoljnim uslovima osvetljenja;
• Instaliranje solarnih uređaja u cilju proizvodnje energije na mestima gde nema pristupa električnoj mreži.
Tip mere: Javne investicije
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 700.000.000,00 dinara (100 miliona dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, Budžet RS, donacije
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Resorna ministarstva, JP Putevi Srbije
Period sprovođenja: 2023-2030

Mera 3.2.5: Unapređenje stacionarnog saobraćaja i povećanje broja javnih parkirališta u užem gradskom jezgru
Opis: Mera unapređenja stacionarnog saobraćaja i povećanja broja javnih parkirališta u užem gradskom jezgru kreirana je kako bi se unapredio pristup centralnim zonama opštine i prevoz. Ideja je da se povećanjem broja parking mesta rastereti saobraćajna gužva i poveća prostor koji može da se iskoristi za izgradnju drugih sadržaja (pešačke staze, igrališta, teretane na otvorenom i drugo). Ova mera uključuje sledeće aktivnosti:
• Izrada plana i mape proširenja parking zone u centralnom delu opštine;
• Izgradnja novih parking mesta u užem gradskom jezgru;
• Analiza mogućnosti za reorganizaciju saobraćaja u cilju olakšanja pristupa najznačajnijim tačkama u opštini;
• Uvođenje zone sa ograničenim saobraćajem u užem jezgru opštine;
• Informisanje javnosti o novim parking mestima, ograničenim zonama i drugim izmenama.
Tip mere: Javne investicije, institucionalno – upravljačko – organizaciona, informativno – edukativna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 50.000.000,00 dinara (25 miliona dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: JKP Ivanjica
Period sprovođenja: 2025-2027

Mera 3.2.6: Unapređenje saobraćajnih kapaciteta
Opis: Mera je namenjena poboljšanju kapaciteta i efikasnosti saobraćajne infrastrukture u gradu, što direktno utiče na ostvarenje utvrđenog prioritetnog cilja. Ova mera će obuhvatiti različite aktivnosti koje su prilagođene potrebama opštine Ivanjica i njenih stanovnika, uključujući:
• Izgradnja mostova u gradskom i ruralnom području;
• Izgradnja kružnih tokova na najprometnijim mestima kako bi se poboljšao protok saobraćaja;
• Proširenje postojećih saobraćajnih traka na mestima gde postoji potreba za tim;
• Rekonstrukcija i unapređenje pešačkih zona u gradskom jezgru, sa fokusom na uvođenje sigurnosnih mera i poboljšanje vidljivosti;
• Renoviranje stanica javnog prevoza i autobuskih stajališta.
Tip mere: Javne investicije
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 420.000.000,00 dinara (60 miliona dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, budžet RS
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Resorna ministarstva
Period sprovođenja: 2023-2030

Mera 3.2.6: Povećanje bezbednosti učesnika u saobraćaju
Opis: Predmetna mera treba da doprinese poboljšanju bezbednosti lokalnog stanoviništva i smanjenju nesreća u saobraćaju. S tim u vezi, biće preduzete aktivnosti radi preventivnog uticaja na učesnike u saobraćaju i smanjenju rizika od ugrožavanja života i zdravlja i nastanka materijalne štete. Sprovođenje mere imaće nemerljive pozitivne efekte na sve žitelje opštine.
Mera povećanja bezbednosti učesnika u saobraćaju podrazumeva sledeće aktivnosti:
• Mapiranje zona ugrožene bezbednosti;
• Edukaciju stanovništva na temu bezbednosti učesnika u saobraćaju;
• Unapređenje saobraćajne signalizacije;
• Predavanja u školama na temu bezbednosti dece u saobraćaju;
• Povećanje broja saobraćajnih patrola na putevima u zoni opštine;
• Uvođenje video nadzora na osetljivim mestima.
Tip mere: Institucionalno – upravljačko – organizaciona, informativno – edukativna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 70.000.000,00 dinara (10.000.000,00 dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, budžet RS, donacije
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Resorna Ministarstva, Agencija za bezbednost u saobraćaju
Period sprovođenja: 2023-2030

Prioritetni cilj 3.3. Unapređena komunalna infrastruktura

Opis: Cilj unapređene komunalne infrastrukture u Ivanjici je da se stvore uslovi za bolji i kvalitetniji život građana. Komunalna infrastruktura obuhvata usluge koje su od velikog značaja za građane, kao što su vodosnabdevanje, kanalizacija, odnos otpada, ulično osvetljenje, uređenje zelenih površina, uređenje trgova i javnih prostora itd. Kroz unapređenje komunalne infrastrukture, cilj je da se podigne kvalitet života u gradu i da se privuku novi investitori i stanovnici. Primenom različitih mera u oblasti komunalne infrastrukture poboljšaće se uslovi za život u Ivanjici i učiniće opštinu privlačnijom za investicije. Takođe, unapređenje komunalne infrastrukture doprinosi zaštiti životne sredine i održivom razvoju opštine. Mere koje će se sprovoditi su:
• Unapređenje uslova rada JKP „Ivanjica”;
• Proširenje usluga JKP na šire područje opštine;
• Unapređenje vodosnabdevanja u gradskom području;
• Unapređenje vodosnabdevanja u ruralnom području;
• Unapređenje tretmana sirove vode;
• Unapređenje odvođenja otpadnih voda u gradskom i ruralnom području.

Mere za ostvarivanje prioritetnog cilja 3.3.
Mera 3.3.1: Unapređenje uslova rada JKP „Ivanjica”
Opis: Mera unapređenja uslova rada JKP „Ivanjica”, zasnivaće se na kontinuiranom podizanju tehničkih kapaciteta ovog JKP, ali i na podizanju kadrovskih kapaciteta kroz sledeće aktivnosti:
• Tehnički kapaciteti će, između ostalog, biti podignuti kroz izgradnju i upotrebu nove zgrade sa parkingom. Takođe, s obzirom na to da ovo preduzeće ima više delatnosti u svom statutu, tehnički kapaciteti će biti podignuti i kroz kupovinu najsavremenije opreme za obavljanje komunalnih delatnosti (uključujući i novu opremu za sakupljanje otpada, održavanje kanalizacije, tretman vode, opreme za čišćenje grada i slično);
• Kadrovski kapaciteti će biti podignuti kroz izmene i dopune, u mogućoj meri, sistematizacije radnih mesta, prekvalifikaciju i dokvalifikaciju zaposlenih.
Tip mere: Institucionalno – upravljačko – organizaciona, javne investicije
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 300.000.000,00 dinara (50 miliona dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, donatori
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: JKP Ivanjica
Period sprovođenja: 2024-2030

Mera 3.3.2: Proširenje usluga JKP na šire područje opštine
Opis: Imajući u vidu širok spektar komunalnih delatnosti za koje je JKP „Ivanjica” nadležna, ovo preduzeće upravo pruža širok spektar komunalnih usluga. Nakon unapređenja uslova rada JKP „Ivanjica” i proširenja kapaciteta ovog preduzeća, sprovešće se mera proširenja usluga ovog preduzeća na šire područje opštine. Trenutno, JKP-a usluge pretežno pruža u gradskom području, dok je ruralno područje manje pokriveno ovim uslugama. U budućem periodu potrebno je da se područje pružanja usluge JKP konstantno proširuje i zbog razvijanja samog JKP-a, a i zbog samih građana, jer se standard građana u poslednjih nekoliko godina nesumnjivo povećao.
Tip mere: Institucionalno – upravljačko – organizaciona, javne investicije
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 100.000.000,00 dinara (20 miliona dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, donatori
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: JKP Ivanjica
Period sprovođenja: 2025-2030

Mera 3.3.3: Unapređenje vodosnabdevanja u gradskom području
Opis: Mera unapređenje vodosnabdevanja u gradskom području Ivanjice ima za cilj da podigne kvalitet vodosnabdevanja u gradu i učini ga boljim i pouzdanijim. Ova mera će obuhvatiti sledeće aktivnosti:
• Rekonstrukcija i modernizacija postojećih starih vodovodnih mreža u gradu, kao i izgradnja novih mreža u nedovoljno opterećenim delovima grada, u cilju smanjenja gubitaka vode u mreži i poboljšanja pritiska u mreži, što će poboljšati kvalitet vodosnabdevanja;
• Izgradnja novih rezervoara za vodu u različitim delovima grada;
• Unapređenje procesa obrade vode kroz modernizaciju i unapređenje procesa obrade vode u vodovodnim stanicama;
• Upravljanje gubicima u vodovodnoj mreži.
Tip mere: Institucionalno – upravljačko – organizaciona, javne investicije
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 300.000.000,00 dinara (50 miliona dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, donatori
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: JKP Ivanjica
Period sprovođenja: 2024-2030

Mera 3.3.4: Unapređenje vodosnabdevanja u ruralnom području
Opis: Mera unapređenja vodosnabdevanja u ruralnom području, ima za cilj da proširi opseg pokrivenosti vodovodnom mrežom, kao i da poboljša kvalitet vodosnabdevanja u ruralnim delovima opštine i učini ga boljim i pouzdanijim. Konkretno, aktivnosti će biti sprovedene u nekoliko mesnih zajednica, uključujući uređenje seoskih vodovoda u mesnim zajednicama Kušići, Katići, Lisa, itd. Ova mera će uključiti sledeće aktivnosti:
• Izgradnja vodovoda u ruralnom području u centrima mesnih zajednica;
• Geološko ispitivanje terena;
• Bušenje, izgradnja novih bunara ili rekonstrukcija postojećih, i njihovo povezivanje sa postojećom vodovodnom mrežom;
• Izgradnja i proširenje vodovodne mreže radi bolje distribucije vode u ruralnom području i smanjenju gubitaka vode usled curenja;
• Redovno održavanje i čišćenje vodovodne mreže kako bi se obezbedila kvalitetna voda za potrošače u ruralnom području Ivanjice.nara i povezivanje bunara sa postojećom vodovodnom mrežom;
Tip mere: Institucionalno – upravljačko – organizaciona, javne investicije
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 100.000.000,00 dinara (20 miliona dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, donatori
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: JKP Ivanjica
Period sprovođenja: 2025-2030

Mera 3.3.5: Unapređenje tretmana sirove vode
Opis: Mera unapređenja tretmana sirove vode je od suštinskog značaja za opštinu Ivanjica. U ovom trenutku, tretman sirove vode je na 18 km udaljen od fabrike vode koja služi za snadbevanje vodom gradskog jezgra i jednog broja mesnih zajednica u ruralnom području. Ova mera će, pored ostalog, obuhvatiti i uređenje vodozahvata i cevovoda ka fabrici vode – izgradnju filterskih polja, kao i sledeće aktivnosti:
• Izrada proejektno-tehničke dokumentacije;
• Rekonstrukcija vodozahvata, izgradnja filterskih polja, crpnih stanica i sl.;
• Mapiranje i uređenje drugih potencijalnih vodozahvata kao alternativnih varijanti u skladu sa studijom o vodosnadbevanju.
Tip mere: Institucionalno – upravljačko – organizaciona, javne investicije
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 120.000.000,00 dinara (20 miliona dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, donatori
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: JKP Ivanjica
Period sprovođenja: 2024-2030

Mera 3.3.6: Unapređenje odvođenja otpadnih voda u gradskom i ruralnom području
Opis: Mera unapređenja odvođenja otpadnih voda u gradskom i ruralnom području opštine Ivanjica, od ogromnog je značaja i za regionalni razvoj okruga kojem pripada opština Ivanjica. Naime, problem prikupljanja, kanalisanja i prečišćavanja otpadnih voda jedan od najvećih komunalnih problema kako opštine Ivanjica, tako i mnogih drugih opština u RS. Stoga je 2021. godine osnovano JKP Regionalni centar za vodne usluge „Skrapež” u Požegi, kao regionalno postrojenje koje treba da reši probleme prečišćavanja otpadnih voda za više gradova i opština. Kao najoptimalnija, izabrana je lokacija postrojenja u Požegi, ali ovo postrojeće treba da reši probleme otpadnih voda u gradu Užicu i opštinama Požega, Kosjerić, Arilje i Ivanjica. Imajući sve navedeno u vidu, mera unapređenja odvođenja otpadnih voda u gradskom i ruralnom području će biti sprovedena kroz nastavak relizacije projekta izgradnje sistema za odvođenje i tretman otpadnih voda u gradskom i ruralnom području, te sprovođenja svih potrebnih aktivnosti u ovom cilju.
Tip mere: Institucionalno – upravljačko – organizaciona, javne investicije
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 50 mil. EUR
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, donatori, Budžet RS
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: JKP Regionalni centar za vodne usluge „Skrapež”
Period sprovođenja: 2023-2030

Razvojni pravac 4 – ZAŠTITA ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE, ENERGETSKA EFIKSANOST, OBNOVLJIVI IZVORI ENERGIJE I KLIMATSKE PROMENE

Prioritetni cilj 4.1. Efikasno upravljanje otpadom

Opis: Efikasno upravljanja otpadom u opštini Ivanjica, sprovodiće se sa idejom da se smanji količina otpada, da se povećaju mogućnosti za recikliranje i preradu otpada, kao i da se na taj način zaštiti životna sredina i zdravlje ljudi. Otpadom će se upravljati na način koji će imati najmanji negativan uticaj na okolinu i ljudsko zdravlje, a da se pri tome maksimalno iskoriste mogućnosti za preradu i ponovnu upotrebu materijala iz otpada. Sprovođenje cilja imaće nemerljive pozitivne efekte na kvalitet života i zdravlja stanovnika Ivanjice. Mere koje će se sprovoditi kako bi se cilj ispunio su:
• Mapiranje i čišćenje divljih deponija i smanjenje njihovog broja;
• Promovisanje smanjenja otpada na izvoru nastanka – podsticaj razvoju primarne selekcije otpada;
• Sanacija i rekultivacija bivše deponije Grbavčevica sa promenom namene prostora;
• Targetiranje količina otpada iz industrije i njegov tretman;
• Sistemsko upravljanje tokovima animalanog otpada;
• Edukacija i obrazovanje stanovništva o vrstama otpada i njegovom tretiranju.

Mere za sprovođenje prioritetnog cilja 4.1.
Mera 4.1.1: Mapiranje i čišćenje divljih deponija i smanjenje njihovog broja
Opis: Ova mera podrazumeva prevenciju i smanjenje zagađenja životne sredine u opštini Ivanjica. Ova mera uključuje identifikovanje i mapiranje svih divljih deponija u opštini, kao i čišćenje tih deponija i smanjenje njihovog broja kroz redovno odlaganje otpada na mesta koja su za to namenjena. Ova mera takođe uključuje i edukaciju građana o pravilnom odlaganju otpada, promovisanje različitih načina recikliranja i prerade otpada, kao i kreiranje infrastrukture za odlaganje opasnog otpada, kao što su stari električni uređaji, akumulatori, baterije i slično. Cilj ove mere je da se smanji broj divljih deponija u opštini Ivanjica i ukupna količina otpada koja se odlaže na neprirodan način, što će poboljšati kvalitet životne sredine i zdravlja ljudi, a takođe i privući potencijalne investitore i turiste koji su zainteresovani za održivu zaštitu životne sredine i posetu i boravak u mestima sa kvalitetnim vazduhom, vodom i zemljom.
Tip mere: Institucionalno – upravljačko – organizaciona, javne investicije
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 35.000.000,00 dinara (5 miliona dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, donatori
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: JKP Ivanjica, JKP Duboko
Period sprovođenja: 2023-2030

Mera 4.1.2: Promovisanje smanjenja otpada na izvoru nastanka – podsticaj razvoju primarne selekcije otpada
Opis: Mera koja se odnosi na primarnu selekciju otpada, predstavlja proces u kojem se na mestu nastanka otpada razdvajaju različite vrste materijala koji se mogu reciklirati, odlagati na dejstveni način ili na drugi način upravljati njima. Cilj mere je da se smanji količina otpada koji se odlaže na deponije i da se poveća količina materijala koji se mogu reciklirati i ponovo upotrebiti. Mera promovisanja smanjenja otpada na izvoru nastanka predstavljaće podsticaj razvoju primarne selekcije otpata, uključujući kompostiranje. Pored toga što doprinosi zaštiti životne sredine i boljem upravljanju otpadom, primarna selekcija otpada, dakle, može dovesti do poboljšanja kvaliteta otpada koji se odlaže na deponije, što može povećati mogućnosti za njegovu reciklažu i ponovnu upotrebu.
Ova mera uključuje različite aktivnosti:
• Podizanje svesti građana o značaju primarne selekcije otpada i kompostiranja;
• Edukacija i obuka građana i zaposlenih u opštinskoj upravi za upravljanje otpadom;
• Uvođenje sistema za primarnu selekciju otpada u školama, javnim institucijama i domaćinstvima, uvođenje sistema nagrade za građane koji su najuspešniji u primarnoj selekciji;
• Uvođenje sistema kontrole i nadzora nad upravljanjem otpadom.
Tip mere: Institucionalno – upravljačko – organizaciona, informativno – edukativna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 7.000.000,00 dinara (1 mil dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, donatori
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: JKP Duboko, JKP Ivanjica
Period sprovođenja: 2023-2030

Mera 4.1.3: Sanacija i rekultivacija bivše deponije Grbavčevica sa promenom namene prostora
Opis: Mera sanacije i rekultivacije bivše deponije u opštini Ivanjica ima za cilj da se obezbedi bezbedno i održivo upravljanje otpadom na ovom lokalitetu. Aktivnosti:
• Procena stanja na bivšoj deponiji (proučavanje sadržaja otpada, obima i dubine deponije, analiza zemljišta i vode i procena opasnosti za zdravlje ljudi i životinja);
• Planiranje i priprema za sanaciju;
• Izvođenje sanacije (izvoz otpada sa deponije, uklanjanje nepreradivog otpada, izgradnja zaštitnog sloja zemlje i instaliranje sistema za kontrolu otečenja vode).
Tip mere: Javne investicije
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 70.000.000,00 dinara
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, donatori
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: JKP Ivanjica, JKP Duboko
Period sprovođenja: 2024-2030

Mera 4.1.4: Targetiranje količina otpada iz industrije i njegov tretman
Opis: Targetiranje otpada i njihovih količina iz industrije, kao i njegov tretman, od velike su važnosti za upravljanje otpadom. Postoji otpad koji je sa jedne strane – upravo otpad, ali sa druge strane može biti iskorišćen i kao resurs – sirovina (npr, piljevina koju naprave strugari). Ideja je da se targetiraju generatori otpada u industriji, vrste otpada, količina otpada, tokovi kretanja otpada, ali i da se osmisli i sprovede aktivnost adekvatnog tretmana svake vrste targetiranog otpada, kako bi se potencijalni resursi iz otpada iskoristili, i kako bi otpad bio odlagan na adekvatnom mestu.
Aktivnosti koje će biti sprovedene u okviru ove mere obuhvataju:
• Identifikovanje industrijskih sektora koji proizvode velike količine otpada;
• Sprovođenje programa koji imaju za cilj smanjenje količina otpada koji se generiše u industrijskim sektorima – recikliranje, upravljanje energijom i vodom, itd;
• Uspostavljanje sistema za praćenje količina otpada koji se generiše u različitim industrijskim sektorima, kao i praćenje efikasnosti programa za smanjenje otpada;
• Saradnja sa privrednim sektorom u pogledu edukacije o značaju smanjenja otpada.
Tip mere: Javne investicije
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 3.500.000,00 dinara (7 miliona dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, donatori
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: JKP Ivanjica
Period sprovođenja: 2025-2030

Mera 4.1.5: Sistemsko upravljanje tokovima animalnog otpada
Opis: Mera upravljanja tokovima animalnog otpada u fokusu ima posebnu vrstu animalnog otpada (uginule životinje, otpad iz industrije mesa, itd.). Mera će obuhvatiti kako aktivnost nabavljanja adekvatnih vozila i odvoženja animalnog otpada na odgovarajuće lokacije, tako i iskorišćavanje dela animalnog otpada koji može biti upotrebljen u svrhu ishrane ostalih životinja, ili u neke druge svrhe. Sprovođenjem mere, sprečava se širenje zaraznih bolesti i povećava bezbednost stanovništva. Pored toga doprinosi se očuvanju životne sredine. Mera se mora sprovoditi na regionalnom nivou, te će u tom cilju biti uspostavljena međuopštinska saradnja.
Tip mere: Javne investicije
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 7.000.000,00 dinara (1 mil dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, donatori
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: resorno Ministarstvo, druge opštine
Period sprovođenja: 2023-2030

Mera 4.1.6: Edukacija i obrazovanje stanovništva o vrstama otpada i njegovom tretiranju
Opis: Mera se svodi na podizanje svesti građana o značaju pravilnog odlaganja otpada, recikliranju otpada, kao i bolje razumevanje procesa tretiranja otpada. Ova mera je od izuzetnog značaja jer se pokazalo da je jedan od najvećih problema u upravljanju otpadom upravo neznanje građana o načinima pravilnog odlaganja i tretiranja otpada. Takođe, sprovođenje mere će doneti značajne pozitivne efekte po ljude i okolinu.
Aktivnosti za sprovođenje ove mere uključuju:
• Organizovanje kampanja javnog informisanja o pravilnom odlaganju i tretiranju otpada, uključujući promotivne materijale, novinske članke, radio i televizijske emisije, obrazovne veb stranice, društvene mreže, itd;
• Organizovanje poseta učenika i građana lokalnim centrima za tretiranje otpada;
• Podizanje svesti o značaju vode i energije u procesima tretiranja otpada, kao i promovisanje načina uštede vode i energije;
• Organizovanje kampanja za skretanje pažnje na opasnosti od nepravilnog odlaganja određenih vrsta otpada, kao što su opasni otpadi, elektronski otpad, lekovi, baterije, boje itd.
Tip mere: Informativno – edukativna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 3.500.000,00 dinara (500 k dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, donatori
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: JKP Ivanjica, JKP Duboko
Period sprovođenja: 2023-2030

Prioritetni cilj 4.2. Efikasno upravljanje otpadnim vodama

Opis: Unapređenje upravljanja otpadnim vodama predstavlja važan cilj čije sprovođenje treba da dovede do stvaranje uslova za održivo korišćenje vodnih resursa u opštini Ivanjica. Suština je da se kroz smanjenje zagađenja poboljša obrada otpadnih voda i odrede krajnje destinacije za njeno sprovođenje. Mere koje će dovesti do ostvarenja cilja su:
• Poboljšanje kvaliteta odvođenja otpadnih voda iz domaćinstva;
• Poboljšanje kvaliteta odvođenja otpadnih voda iz industrije.

Mere za sprovođenje prioritetnog cilja 4.2.
Mera 4.2.1: Poboljšanje kvaliteta odvođenja otpadnih voda iz domaćinstva
Opis: Cilj sprovođenja mere je da se poboljša kvalitet odvođenja otpadnih voda iz domaćinstava na teritoriji opštine Ivanjica. Ovom merom se smanjuje zagađenje životne sredine i poboljšavaju uslovi života građana, što je neposredno u vezi sa ostvarenjem utvrđenog cilja.
Aktivnosti za realizaciju ove mere obuhvatiće i sledeće:
• Izgradnja kanalizacionih sistema u područjima gde oni ne postoje i rekonstrukcija postojećih sistema koji su oštećeni ili zastareli;
• Uklanjanje i zamena starih kanalizacionih cevi novim cevima koje odgovaraju savremenim standardima;
• Kampanje za edukaciju građana o pravilnom odvajanju otpada i pravilnom odvođenju otpadnih voda;
• Procena kvaliteta vode u kanalizacionim sistemima i prikupljanje podataka o zagađenju voda.
Tip mere: Javne investicije
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 50.000.000,00 dinara (10.000.000,00 dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, donatori
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: JKP Ivanjica
Period sprovođenja: 2025-2030

Mera 4.2.2: Poboljšanje kvaliteta odvođenja otpadnih voda iz industrije
Opis: Ova mera ima za cilj poboljšanje kvaliteta odvođenja otpadnih voda iz industrije u opštini Ivanjica. Ovom merom se smanjuje zagađenje životne sredine i poboljšavaju uslovi za efikasnije obavljanje privredne delatnosti, što je neposredno u vezi sa ostvarenjem utvrđenog cilja.
Aktivnosti za sprovođenje ove mere obuhvatiće:
• Razvoj programa prevencije zagađenja kroz odabir mehanizama za upravljanje otpadnim materijalima;
• Uvođenje mera kontrole zagađenja;
• Ispitivanje mogućnosti primene tehnologija odvođenja otpadnih voda i izbor odgovarajuće metode.
Tip mere: Javne investicije
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 3.500.000,00 dinara (500 hiljada dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, donatori
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: JKP Ivanjica
Period sprovođenja: 2023-2030

Prioritetni cilj 4.3. Unapređen kvalitet pijaće vode

Opis: Zdrava sredina i kvalitetan život podrazumevaju brigu o vodi koja se upotrebljava. Cilj je da svi stanovnici opštine imaju pristup kvalitetnoj pijaćoj vodi, što je elementarna životna potreba. Unapređenje kvaliteta vode će se sprovesti realizacijom sledećih mera:
• Mapiranje i zaštita izvorišta pijaće vode – određivanje šireg područja sanitarne zaštite;
• Uređenje vodotokova drugog reda koji su u slivu za pijaću vodu;
• Izrada i usvajanje lokalnih propisa o upravljanju pijaćom vodom.

Mere za ostvarivanje prioritetnog cilja 4.3.
Mera 4.3.1: Mapiranje i zaštita izvorišta pijaće vode – određivanje šireg područja sanitarne zaštite
Opis: Mapiranje i zaštita izvorišta pijaće vode predstavljaju važnu meru unapređenja kvaliteta vode u opštini Ivanjica. Ova mera se sastoji od dva dela – mapiranja izvorišta i određivanja šireg područja sanitarne zaštite. Ova mera uključiće sprovođenje sledećih aktivnosti:
• Mapiranje izvorišta pijaće vode – identifikacija i lokalizacija svih izvorišta na teritoriji opštine Ivanjica, koja može da se sprovede korišćenjem različitih metoda uključujući GIS sistem, satelitske snimke ili terenski obilazak;
• Precizno utvrđivanje šireg područja sanitarne zaštite;
• Analiza okruženja izvorišta i procenu potencijalnih zagađivača.
Tip mere: Javne investicije
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 10.000.000,00 dinara (2 mil dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, donatori
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: JKP Ivanjica, Zavod za javno zdravlje
Period sprovođenja: 2025-2030

Mera 4.3.2: Uređenje vodotokova drugog reda koji su u slivu za pijaću vodu
Opis: Ova mera se odnosi na uređenje vodotokova koji ne predstavljaju glavne reke u opštini Ivanjica, već čine drugi red vodotokova. Ovi vodotokovi značajno utiču na kvalitet pijaće vode, jer mogu biti izvor zagađenja, pogotovo ako nisu uređeni i kontrolisani. Sprovođenje ove mere doprinosi ostvarenju prioritetnog cilja u značajnoj meri, s obzirom na to da unapređenje kvaliteta pijaće vode podrazumeva podjednaku brigu o svim vodotokovima.
Aktivnosti koje će biti sprovedene u okviru ove mere obuhvatiće i sledeće:
• Čišćenje vodotokova od otpada i deponija;
• Izgradnja drenažnog sistema, čime se smanjuje opasnost od poplava i erozije;
• Izgradnja branika i kanala.
Tip mere: Javne investicije
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 35.000.000,00 dinara (5 mil. dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, donatori
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: JKP Srbija Vode, resorna ministarstva
Period sprovođenja: 2023-2030

Mera 4.3.3: Izrada i usvajanje lokalnih propisa o upravljanju pijaćom vodom
Opis: Mera izrade i usvajanja lokalnih propisa o upravljanju pijaćom vodom, biće zasnovana na izradi i usvajanju pravilnika i odluka od strane Skupštine opštine Ivanjica, u cilju adekvatnog upravljanja pijaćom vodom u gradskom i ruralnom području opštine.
Aktivnosti koje će biti sprovedene u okviru mere obuhvatiće:
• Sprovođenje analize efekata važećih propisa u oblasti;
• Sprovođenje konsultacija sa ciljnim grupama i njihovo uključivanje u izradu propisa;
• Formiranje radne grupe za izradu propisa;
• Sprovođenje javne rasprave o predlogu propisa;
• Usvajanje propisa i objavljivanje.
Tip mere: Regulatorna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 1.000.000,00 dinara (1 miliona dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: budžet opštine, donatori
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: JKP Ivanjica
Period sprovođenja: 2025-2025

Prioritetni cilj 4.4. Unapređen kvalitet vazduha

Opis: Cilj unapređenja kvaliteta vazduha u opštini Ivanjica je zaštita zdravlja građana i zaštita životne sredine od zagađenja vazduha. Ovaj cilj će biti postignut kroz sledeće mere:

• Promovisanje primene naprednih tehnologija u cilju smanjenja emisije štetnih gasova iz individualnih i industrijskih ložišta;
• Rekonstrukcija kotlarnica javnih objekata u cilju prelaska na ekološki prihvatljiva goriva;
• Smanjenje emisije štetnih gasova kroz regulaciju saobraćaja;
• Podizanje nivoa svesti građana o značaju očuvanja životne sredine.

Mere za ostvarivanje prioritetnog cilja 4.4
Mera 4.4.1: Promovisanje primene naprednih tehnologija u cilju smanjenja emisije štetnih gasova iz individualnih i industrijskih ložišta
Opis: Mera je utvrđena radi očuvanja zaštite životne sredine i zaštite zdravlja građana opštine. Ideja je da se smanjenjem emisije štetnih gasova, poboljša kvalitet vazduha i smanji rizik od oboljenja koja štetan vazduh izaziva. Ova mera će se realizovati sprovođenjem sledećih aktivnosti:
• Promovisanje upotrebe novih, naprednih tehnologija kao što su ugljeni filteri, solarni kolektori i geotermalni izvori energije;
• Promocija energetske efikasnosti kroz primenu energetski efikasnih sistema grejanja, hlađenja i osvetljenja;
• Obuka i informisanje građana i industrijskih preduzeća o značaju zaštite životne sredine i upotrebi efikasnih tehnologija.
Tip mere: Informativno – eudukativna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 3.500.000,00 dinara (500hiljada dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Građani i privredni subjekti
Period sprovođenja: 2023-2030

Mera 4.4.2: Rekonstrukcija kotlarnica javnih objekata u cilju prelaska na ekološki prihvatljiva goriva
Opis: Cilj mere je da se stare kotlarnice renoviraju i unaprede, kako bi se smanjilo zagađenje životne sredine. Na taj način će se smanjiti rizik od zagađenja koje može da izazove različita oboljenja ljudi, pri čemu se smanjuje i potrošnja goriva.
Aktivnosti koje će biti sprovedene u okviru ove mere obuhvatiće i sledeće:
• Identifikovanje javnih objekata sa kotlarnicama, procena njihovog stanja i funkcionalnosti, procena trenutne upotrebe goriva i efikasnosti rada kotlarnica;
• Izrada plana rekonstrukcije za prelazak na ekološki prihvatljiva goriva, uključujući i analizu mogućih opcija za izbor odgovarajuće tehnologije i izrada projektno tehničke dokumentacije
• Nabavka opreme i goriva: novi kotlovi, toplovodi, pumpe, solarni paneli i slično.
Tip mere: Javne investicije
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 125.000.000,00 dinara (25.000.000,00 dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, Budžet RS, donacije
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Osnovne i srednje škole, javne institucije, resorna ministarstva
Period sprovođenja: 2024-2029

Mera 4.4.3: Smanjenje emisije štetnih gasova kroz regulaciju saobraćaja
Opis: Mera smanjenja emisije štetnih gasova kroz regulaciju saobraćaja, podrazumevaće, između ostalog, i aktivnost subvencionisanja u cilju promovisanja biciklizama i električnih prevoznih sredstava. Uz meru unapređenja saobraćajne infrastrukture za bicikliste, korisnike električnih prevoznih sredstava i za pešake, ova mera će u značajnoj meri doprineti unapređenju kvaliteta vazduha u opštini Ivanjica.
Tip mere: Podsticajna, Informativno – edukativna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 15.000.000,00 dinara (5 miliona dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, budžet RS, donacije
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Resorna ministarstva
Period sprovođenja: 2027-2030

Mera 4.4.4: Podizanje nivoa svesti građana o značaju očuvanja životne sredine
Opis: Mera se sprovodi u cilju obrazovanja stanovništva u vezi sa značajem očuvanja životne sredine i ukazivanja na neka štetna ponašanja koja je potrebno suzbiti na najmanju moguću meru.
Aktivnosti koje će biti sprovedene u okviru mere, obuhvatiće i sledeće:
• Održavanje radionica, predavanja, tribina za sve kategorije stanovnika;
• Izrada programa za promociju po predškolskim i školskim ustanovama;
• Medijska promocija: lokalni elektronski mediji, portal opštine, društvene mreže, itd.;
• Uspostavljanje saradnje sa organizacijama koje se bave ovom temom i organizovanje akcija pošumljavanja, sređivanja zelenih površina i drugo.
Tip mere: Informativno – edukativna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 4.900.000,00 dinara (700 hiljada dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Lokalne javne institucije i ustanove, kao i građani opštine
Period sprovođenja: 2023-2030

Prioritetni cilj 4.5. Energetska efikasnost i obnovljivi izvori energije

Opis: Povećanje energetske efikasnosti u javnim i privatnim zgradama i uvođenje korišćenja obnovljivih izvora energije, imaće pozitivne efekte na potrošnju, povećanje kvaliteta života građana i efikasnije obavljanje privredne delatnosti. Mere koje će se sprovoditi radi ostvarenja cilja su:
• Subvencionisanje unapređenja energetske efikasnosti i korišćenja obnovljivih izvora energije u domaćinstvima;
• Unapređenje energetske efikasnosti javnih objekata;
• Unapređenje javnog osvetljenja;

Mere za ostvarivanje prioritetnog cilja 4.5
Mera 4.5.1: Subvencionisanje unapređenja energetske efikasnosti i korišćenja obnovljivih izvora energije u domaćinstvima
Opis: Mera treba da podstakne građane da unaprede energetsku efikasnost svojih domova, koristeći obnovljive izvore energije. Na taj način se ostvaruju značajne uštede i unapređuje zaštita životne sredine. Aktivnosti koje će se sprovoditi u okviru ove mere su:
• Izrada programa podsticanja unapređenja energetske efikasnosti i korišćenja obnovljivih izvora energije u domaćinstvima u Ivanjici;
• Izrada informativnih materijala o primeni obnovljivih izvora energije i unapređenju energetske efikasnosti, koji će se deliti građanima;
• Organizovanje radionica i predavanja za građane o unapređenju energetske efikasnosti i korišćenju obnovljivih izvora energije u domaćinstvima;
• Subvencionisanje unapređenja energetske efikasnosti u domaćinstvima, kroz dodelu sredstava za nabavku energetski efikasnih kotlova, toplovodnih sistema, stolarskih proizvoda, izolacijskih materijala i slično;
• Subvencionisanje unapređenja korišćenja obnovljivih izvora energije u domaćinstvima, kroz dodelu sredstava za nabavku solarnih panela, termalnih pumpi, malih vetrogeneratora i slično;
• Promovisanje energetske efikasnosti.
Tip mere: Podsticajna, informativno – edukativna
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 70.000.000,00 dinara (10 miliona dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, Budžet RS
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: Resorna ministartsva
Period sprovođenja: 2023-2030

Mera 4.5.2: Unapređenje energetske efikasnosti javnih objekata
Opis: Mera unapređenja energetske efikasnosti javnih objekata od krucijalnog je značaja u narednom periodu za opštinu Ivanjica. Naime, realizacija mere doprineće (u dužem roku) značajnom smanjenju potrošnje energije javnih objekata, što će za posledicu imati i smanjenje finansijskih izdataka iz budžeta koji se izdvajaju za plaćanje računa za električnu energiju.
Aktivnosti koje ova mera podrazumeva, pored ostalog, obuhvatiće i sledeće:

• Rekonstrukciju objekata javne namene, uključujući i rekonstrukciju celih zgrada tamo gde je to neophodno;
• Ugradnju nove opreme (npr. izgradnju solarnih energana na krovovima javnih objekata);
• „Meke mere“ u cilju povećanja energetske efikasnosti.
  Tip mere: Javne investicije
  Procena potrebnih finansijskih sredstava: 60.000.000,00 dinara (10 miliona dinara po godini)
  Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, budžet RS, donacije
  Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava, donatori
  Drugi učesnici u sprovođenju: Resorna ministarstva
  Period sprovođenja: 2024-2030

Mera 4.5.3: Unapređenje javnog osvetljenja
Opis: Mera unapređenja javnog osvetljenja će, prevashodno, biti sprovedena kroz nastavak aktivnosti ugradnje LED rasvete i sistema upravljanja javnom rasvetom u opštini Ivanjica.
Pored toga, biće sprovedene i sledeće aktivnosti:
• Izrada detaljne analize stanja javne rasvete u opštini;
• Obezbeđivanje sredstava za realizaciju mere i utvrđivanje rokova i dinamike finansiranja;
• Izrada plana rekonstrukcije postojećih i uvođenja novih izvora svetlosti;
• Izvođenje radova.
Tip mere: Javne investicije
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 15.000.000,00 dinara (3 miliona dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, Budžet RS, donacija
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: /
Period sprovođenja: 2025-2030

Mera 4.5.4: Promovisanje energetske efikasnosti
Opis: Mera promovisanja energetske efikasnosti biće usmerena ka različitim ciljnim grupama stanovništva, privrednih subjekata i lokalne samouprave. Pozitivni efekti mere ogledaće se u finansijskim uštedama i manjoj potrošnji energije, što će dodatno doprineti smanjenju zagađenja i očuvanju zdrave sredine.
Aktivnosti koje će ova mera da obuhvati sprovodiće se imajući u vidu različite aspekte energetske efikasnosti, uključujući i sledeće:

• Promocija koristi od kupovine energetski efikasnih uređaja u domaćinstvima;
• Primene načela energetske efikasnosti u postupcima javnih nabavki opštinske uprave, itd.
  Kada je u pitanju unapređenje primene načela energetske efikasnosti u postupcima javnih nabavki opštinske uprave, cilj je da se u postupke javnih nabavki, uvrsti razmatranje kriterijuma energetske efikasnosti, posebno kada je u pitanju nabavka uličnog i unutrašnjeg osvetljenja, kancelarijskog materijala i motornih vozila. Na taj način se povećava odgovornost nadležnih organa u pogledu smanjenja potrošnje energije i zaštite životne sredine. Aktivnosti za realizaciju ovog dela mere obuhvatiće sledeće:
  • Obuka za zaposlene u opštinskoj upravi, kako bi se osigurao pravilan izbor proizvoda i usluga;
  • Izrada Plana javnih nabavki, koji uključuje i planirane nabavke energetski efikasnih proizvoda i usluga;
  • Kreiranje liste energetski efikasnih proizvoda koji ispunjavaju kriterijume energetske efikasnosti;
  • Uspostavljanje kriterijuma za izbor proizvoda, usluga i rešenja u javnim nabavkama.
  Tip mere: Informativno – edukativna
  Procena potrebnih finansijskih sredstava: 2.100.000,00 dinara (300 hiljada dinara po godini) za promociju plus 1.000.000,00 dinara (200 hiljada dinara po godini) za primenu načela energetske efikasnosti u postupcima javnih nabavki opštinske uprave
  Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine
  Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
  Drugi učesnici u sprovođenju: Lokalne javne institucije i ustanove, građani, privredni subjekti
  Period sprovođenja: 2023-2029

Prioritetni cilj 4.6 Povećana otpornost lokalne zajednice u situacijama vanrednih okolnosti

Opis: Suština utvrđenog cilja je osposobljavanje lokalnog stanovništva, da spremno odgovori na izazove u slučaju vanrednih okolnosti, kao što su prirodne katastrofe, tehnološke avarije, epidemije, teroristički napadi itd. Sprovođenjem utvrđenih mera, unaprediće se pripremljenost lokalne zajednice za takve situacije, smanjiti obim negativnih posledice i omogući brz i efikasan odgovor stanovništva. Načela zaštite i spasavanja zasnivaju se na pravu svih na zaštitu, solidarnosti, javnosti, prevenciji, odgovornosti, saradnji i pravovremenom i usklađenom delovanju subjekata sistema zaštite i spasavanja. Posebno je važno načelo postupnosti pri upotrebi snaga i sredstava koje se svodi na to da se u zaštiti i spasavanju koriste prvo snage i sredstva sa teritorije jedinica lokalne samouprave (dalje: JLS).
Mere koje će se sprovoditi kako bi se postigao ovaj prioritetni cilj, su:
• Povećanje institucionalno organizacione spremnosti u situacijama vanrednih okolnosti;
• Uređenje vodotokova drugog reda koji ugrožavaju i opterećuju vodotokove prvog reda.

Mere za ostvarivanje prioritetnog cilja 4.6
Mera 4.6.1: Povećanje institucionalno-organizacione spremnosti u situacijama vanrednih okolnosti
Opis: Mera povećanja institucionalno organizacione spremnosti u situacijama vanrednih okolnosti ijma za cilj uspostavljanje sistemskog pristupa reagovanju u situacijama obilnih padavina (uključujući kišu, grad, sneg, itd.). Obuhvatiće sledeće aktivnosti:
• Ažuriranje planova za reagovanje u vanrednim situacijama;
• Izradu planova redukovanog funkcionisanja javnih institucija i ustanova u nadležnosti JLS;
• Usklađivanje lokalnih propisa sa nacionalnim zakonodavstvom i povezivanje sa republičkim institucijama radi boljeg preventivnog delovanja (donošenje odgovarajućih pravilnika na lokalnom nivou, imenovanje načelnika uprave za vanredne situacije, itd.);
• Promovisanje spremnosti za delovanje i reagovanje u situacijama vanrednih okolnosti, kroz:

• Kontinuiranu obuku svih zaposlenih u javnim instituacijama radi adekvatnog delovanja u situacijama vanrednih okolnosti;
• Edukaciju građana (kroz pripremu i deljenje informativnih i edukativnih materijala o reagovanju i postupcima građana u situacijama vanrednih okolnosti, edukativne programe, kampanje i manifestacije na temu reagovanja u situacijama vanrednih okolnosti, itd.).
• Promovisanje volonterizma i obuka volontera radi adekvatnog reagovanja u kriznim situacijama.
  Tip mere: Informativno – edukativna, institucionalno – organizaciono – upravljačka
  Procena potrebnih finansijskih sredstava: 5.000.000,00 dinara (1 miliona dinara po godini)
  Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine
  Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
  Drugi učesnici u sprovođenju: Resorna ministarstva
  Period sprovođenja: 2024-2029

Mera 4.6.2: Uređenje vodotokova drugog reda
Opis: Mera uređenja vodotokova drugog reda predstavlja preventivnu meru neophodnu u cilju povećane otpornosti lokalne zajednice u situacijama vanrednih okolnosti. Naime, na teritoriji opštine Ivanjica postoji dosta vodotokova drugog reda, koji, ako su neuređeni, prave velike probleme onda kada se dese poplave. Ova mera će obuhvatiti sledeće aktivnosti:
• Izradu Programa uređenja vodotokova drugog reda;
• Adekvatno regulisanje uređenja vodokova drugog reda;
• Čišćenje vodotokova drugog reda (raspisivanje javne nabavke za uređenje vodotokova, izrada projektno-tehničke dokumentacije, izrada hidroloških studija, samo čišćenje vodotokova, itd.);
• Uređenje votokova drugog reda će, takođe, delom biti tretirano i kroz meru zaštite pijaće vode.
Tip mere: Institucionalno – organizaciono – upravljačka
Procena potrebnih finansijskih sredstava: 30.000.000,00 dinara (6 mil dinara po godini)
Mogući izvori finansiranja: Budžet opštine, budžet RS, donacije
Odgovornost za sprovođenje (nosilac mere): Opštinska uprava
Drugi učesnici u sprovođenju: JKP Srbija Vode, JKP Ivanjica
Period sprovođenja: 2024-2029

Pokazatelji učinka

RAZVOJNI PRAVAC 1 – LOKALNO EKONOMSKI RAZVOJ I RAZVOJ PRIVREDE
Prioritetni cilj 1.1. Ojačana lokalna privreda kroz stvaranje preduslova za ubrzani rast i razvoj
Pokazatelji učinka Jedinica mere Bazna godina Bazna vrednost Ciljna godina Ciljna vrednost Izvor provere
Smanjen broj ugašenih privrednih subjekata Procenat 2022 20 2030 10 Statistički podaci, podaci APR
Identifikovane „greenfield” i „brownfiled lokacije Broj 2022 0 2030 2 Planovi detaljne regulacije
Privredni subjekati koji koriste podsticajne mere za unapređenje poslovanja Broj 2022 0 2030 20 Potpisani ugovori, fakture, M4 obrazci
Energetski nezavisni privredni subjekti Broj 2022 0 2030 2 Izveštaj JLS, prema ministratsvu energetike
Prioritetni cilj 1.2. Razvoj poljoprivrede i održivi razvoj
Pokazatelji učinka Jedinica mere Bazna godina Bazna vrednost Ciljna godina Ciljna vrednost Izvor provere
Broj poljoprivrednih gazdinstava Procenat 2023 2,5 2029 10 Podaci Uprave za agrarna plaćanja
Povećanje stočnog fonda Procenat 2023 10 2030 15 Izveštaj veterinarskih stanica
Brendirani poljoprivredni proizvodi Broj 2022 0 2029 10 Baza podataka Uavoda za intelektualnu svojinu
Osnovane poljoprivredne zadruge Broj 2023 0 2030 3 Izveštaj opštinskog odeljenja za poljoprivredu
Površina pod organskom proizvodnjom ha 2022 200 2030 500 Izveštaj opštinskog odeljenja za poljoprivredu
Prioritetni cilj 1.3. Povećan obim turističke ponude
Pokazatelj učinka Jedinica mere Bazna godina Bazna vrednost Ciljna godina Ciljna vrednost Izvor provere
Broj noćenja domaćih i stranih turista Broj 2023 85000 2029 150000 Izveštaj TO opštine Ivanjica
RAZVOJNI PRAVAC 2 – DRUŠTVENO-KULTURNI I SPORTSKI RAZVOJ I DOBRA UPRAVA
Prioritetni cilj 2.1. Lokalna samouprava i institucije su servis građana
Pokazatelj učinka Jedinica mere Bazna godina Bazna vrednost Ciljna godina Ciljna vrednost Izvor provere
Zadovoljstvo građana Procenat 2023 30 2030 70 Ankete, izveštaji JLS
Prioritetni cilj 2.2 Unapređen kvalitet obrazovanja i vaspitanja
Pokazatelj učinka Jedinica mere Bazna godina Bazna vrednost Ciljna godina Ciljna vrednost Izvor provere
Uspostavljena mreža škola Broj 2022 0 2030 1 Izveštaj o radu aktiva direktora
Broj povratnika u svoj rodni kraj Procenat 2022 10 2030 20 Statistički godišnjak
Broj opremljenih i funkcionalnih objekata škola Broj 2022 1 2030 5 Izveštaj o radu javnih instituacija
Procenat učenika osnovnog obrazovanja koji su upisali srednju školu, a imaju završeno osnovno obrazovanje Procenat 2022 90 2030 100 Izveštaj o radu aktiva direktora
Prioritetni cilj 2.3 Unapređen kulturni život i očuvano kulturno nasleđe
Pokazatelj učinka Jedinica mere Bazna godina Bazna vrednost Ciljna godina Ciljna vrednost Izvor provere
Broj organizovanih kulturnih-umetničkih manifestacija i događaja Broj 2023 4 2030 6 Izveštaj o radu Doma kulture
Broj posetilaca kulturnih manifestacija i događaja Broj 2023 60000 2030 80000 Izveštaj TO Ivanjica
Broj obnovljenih kulturno istorijskih objekata Broj 2023 2 2030 10 Izveštaj o radu Doma kulture
Prioritetni cilj 2.4 Razvijen profesionalni i školski sport
Pokazatelj učinka Jedinica mere Bazna godina Bazna vrednost Ciljna godina Ciljna vrednost Izvor provere
Povećan broj školske dece i rekreativaca članova sportskih udruženja Procenat 2023 10 2029 30 Izveštaji o radu sportskih udruženja
Osvojene nagrade i priznanja na državnim prvenstvima Broj 2023 5 2029 15 Izveštaji o radu sportskih udruženja
Ukupan broj sportskih objekata sa upotrebnom dozvolom Broj 2023 0 2030 10 Izveštaji o radu JLS
Osnivanje ustanove za sport i upravljanje sportskim objektima Broj 2023 0 2024 1 Izveštaji o radu JLS
Prioritetni cilj 2.5 Unapređena socijalna i zdravstvena zaštita
Pokazatelj učinka Jedinica mere Bazna godina Bazna vrednost Ciljna godina Ciljna vrednost Izvor provere
Kontinuitet u pružanju socijalnih usluga kroz održavanje broja udruženja koja pružaju socijalne usluge Broj 2023 3 2029 3 Odluka o budžetu opštine
Uređene i stavljene u funkciju zdravstvene ambulante Broj 2023 7 2029 9 Izveštaj o radu Doma zdravlja Ivanjica
RAZVOJNI PRAVAC 3 – URBANI RAZVOJ I RAZVOJ INFRASTRUKTURE
Prioritetni cilj 3.1. Stvoreni preduslovi za urbani razvoj
Pokazatelj učinka Jedinica mere Bazna godina Bazna vrednost Ciljna godina Ciljna vrednost Izvor provere
Usvojeni i izmenjeni urbanistički planski dokumenti Broj 2023 5 2030 7 Izveštaj o radu JLS
Prioritetni cilj 3.2. Unapređena saobraćajna infrastruktura
Pokazatelj učinka Jedinica mere Bazna godina Bazna vrednost Ciljna godina Ciljna vrednost Izvor provere
Izgrađene i rekonstruisane gradske ulice, opštinski kategorisani opštinski putevi km 2023 188 2029 300 Izveštaj odeljenja za LER, investicije i građevinske poslove
Povećan broj parking mesta Procenat 2023 10 2029 40 Izveštaj o radu JKP «Ivanjica»
Dužina biciklističkih staza km 2023 0 2029 10 Izveštaj odeljenja za LER, investicije i građevinske poslove
Unapređen kapacitet saobraćaja sa izgradnjom i rekonstrukcijom mostova Broj 2023 1 2030 5 Izveštaj odeljenja za LER, investicije i građevinske poslove
Prioritetni cilj 3.3. Unapređena komunalna infrastruktura
Pokazatelj učinka Jedinica mere Bazna godina Bazna vrednost Ciljna godina Ciljna vrednost Izvor provere
Povećan broj domaćinstava obuhvaćen komunalnim uslugama Procenat 2023 40 2030 60 Izveštaj o programu poslovanja JKP »Ivanjica»
Gubici u vodovodnoj mreži Procenat 2023 55 2030 10 Izveštaj o programu poslovanja JKP »Ivanjica»
Domaćinstva priključena na kanalizacionu mrežu Broj 2023 3130 2030 5000 Izveštaj o programu poslovanja JKP »Ivanjica»
Domaćinstva priključena na vodovodnu mrežu u gradskim i prigradskim naseljima Broj 2023 4940 2030 6000 Izveštaj o programu poslovanja JKP »Ivanjica»
Domaćinstva priključena na vodovodnu mrežu u ruralnom području Procenat 2023 20 2030 50 Izveštaj poslovanja JLS Ivanjica
Razvojni pravac 4 – ZAŠTITA ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE, ENERGETSKA EFIKSANOST, OBNOVLJIVI IZVORI ENERGIJE I KLIMATSKE PROMENE
Prioritetni cilj 4.1. Efikasno upravljanje otpadom
Pokazatelj učinka Jedinica mere Bazna godina Bazna vrednost Ciljna godina Ciljna vrednost Izvor provere
Broj očišćenih i uređenih divljih deponija Broj 2023 1 2030 15 Izveštaj odeljenja za inspekcijske poslove
Broj domaćinstava aktivno uključen u primarnu selekciju otpada Broj 2023 200 2030 3500 Izveštj o radu JKP «Ivanjica»
Udeo domaćinstava uključenih na sistem prikupljanja komunalnog otpada Procenat 2023 85 2030 95 Izveštj o radu JKP «Ivanjica»
Prioritetni cilj 4.2. Efikasno upravljanje otpadnim vodama
Pokazatelj učinka Jedinica mere Bazna godina Bazna vrednost Ciljna godina Ciljna vrednost Izvor provere
Osnovano regionalno preduzeće za tretman otpadnih voda Broj 2023 1 2025 1 Izveštj o radu JKP «SKRAPEŽ»
Prioritetni cilj 4.3. Unapređen kvalitet pijaće vode
Pokazatelj učinka Jedinica mere Bazna godina Bazna vrednost Ciljna godina Ciljna vrednost Izvor provere
Broj neispravnih sanitarnih i hemijskih analiza pijaće vode Procenat 2023 5 2030 1 Zavod za Javno zdravlje Čačak
Kontunitet snabdevanja vodom Procenat 2023 50 2030 60 Izveštaj o radu JKP Ivanjica
Prioritetni cilj 4.4. Unapređen kvalitet vazduha
Pokazatelj učinka Jedinica mere Bazna godina Bazna vrednost Ciljna godina Ciljna vrednost Izvor provere
Smanjena emisija štetnih gasova sa efektom staklene bašte i udelom štetnih materija Procenat 2022 60 2030 40 Merenje kvaliteta vazduha subjekta izabranog na tenderu, Izveštaj JLS Ivanjica
Prioritetni cilj 4.5. Energetska efikasnost i obnovljivi izvori energije
Pokazatelj učinka Jedinica mere Bazna godina Bazna vrednost Ciljna godina Ciljna vrednost Izvor provere
Izdaci iz budžeta opštine za primarnu i finalnu energiju Procenat 2022 6,5 2030 4 Godišnji Izveštaj energteskog menadžera JLS, Izveštaj o izvršenju budžeta opštine
Rekonstruisane kotlarnice javnih institucija sa upotrebom OIE ili drugih ekološki prihavtljivih goriva
( prirodni gas) Broj 2022 0 2030 10 Godišnji Izveštaj energteskog menadžera JLS
Objekti javnih institucija sa eneregetskim pasošem u energetskom razredu „C“ Broj 2022 1 2030 10 Godišnji Izveštaj energteskog menadžera JLS
Domaćinstva koja koriste subvenciju za primenu mera EE Broj 2022 60 2030 600 Komisija za sporvođenje mera EE i energetski menadžer
Instalisana snaga energetske infrastrukture koja koristi OIE KW 2022 0 2030 1000 Godišnji Izveštaj energteskog menadžera JLS
Prioritetni cilj 4.6 Povećana otpornost lokalne zajednice u situacijama vanrednih okolnosti
Pokazatelj učinka Jedinica mere Bazna godina Bazna vrednost Ciljna godina Ciljna vrednost Izvor provere
Uređeni vodotokovi drugog reda km 2022 1 2030 5 Izvešatj o radu odljenje za LER , investicije i građevinske poslove
Pripremljeni zaposleni u javnim institucijama za reagovanje u vanrednim stuacijama Procenat 2022 30 2030 90 Štab za vanredne situacije opštine Ivanjica

Doprinos Ciljevima održivog razvoja (COR)

Prioritetni ciljevi Opštine Ivanjica i veza sa Ciljevima održivog razvoja UN

Cilj Opštine Ivanjica je da u periodu sprovođenja Plana razvoja dostigne veći nivo održivosti u okviru svakog od razvojnih pravaca. Ovo je i pojačano obavezom Republike Srbije da, zajedno sa 192 ostale države članice UN, sprovodi Agendu 2030 za održivi razvoj, pod nazivom Transformisanje našeg sveta, koju je Generalna skupština UN usvojila 25. septembra 2015. godine, za period do 2030. godine (u daljem tekstu: Agenda 2030). Agenda 2030 i Ciljevi održivog razvoja (u daljem tekstu: COR) sadržani u njoj , predstavlja set transformativnih obaveza usresređenih na građane i zasnovanih na pravima, sa ciljem da se okonča siromaštvo i zaštiti naša planeta. Reč je o 17 ciljeva razvoja i 169 podciljeva koji se odnose na tri dimenzije održivog razvoja: ekonomsku, socijalnu i dimenziju životne sredine, i oko 240 pratećih pokazatelja za merenje napretka u ostvarivanju COR. U Republici Srbiji postoji potpuni konsenzus da se sprovode COR, i to tako da sva planska dokumenta Republike Srbije treba da, kroz proces pristupanja EU, integrišu i Agendu 2030.
Sve ovo podrazumeva da Agenda 2030 treba da se sprovodi i na nivou lokalne vlasti. Naime, imajući u vidu da su u fokusu koncepta održivog razvoja po Agendi 2030 – ljudi, kao i da se poslovi i usluge od direktnog značaja za stanovništvo najneposrednije obavljaju unutar JLS, nepodeljeno je stanovište da uspeh COR i Agende 2030 zavisi pre svega od rezultata sprovođenja na lokalnom nivou. Prepoznato je da ostvarivanje oko 65% ciljeva Agende 2030 direktno zavisi od doprinosa lokalne vlasti.
Agenda 2030 uvodi pristup ostvarivanja COR na lokalnom nivou – što znači da svaka lokalna zajednica treba da prilagodi COR svom kontekstu i da razmotri mogućnosti realizacije COR putem uobičajenih poslova i aktivnosti JLS. Glavna spona JLS sa Agendom 2030 ostvaruje se upravo na nivou Planova razvoja JLS, pri čemu se to najdirektnije može učiniti kroz formulisanje ciljeva Plana razvoja JLS, tako što se vodi računa o njihovom povezivanju i upodobljavanju sa globalnim ciljevima – čime se postiže i očekivano ostvarivanje COR na lokalnom nivou.
Opština Ivanjica je, kako bi išao u korak sa obavezama ali i svetom u pogledu obezbeđivanja većeg održivog razvoja, napravio vezu između prioritetnih ciljeva u okviru svakog od razvojnih pravaca Plana razvoja i COR, kroz sledeći tabelarni prikaz.

Tabela h.
Prioritetni cilj opštine Ivanjica Veza sa Ciljevima održivog razvoja UN

1.1. Ojačana lokalna privreda kroz stvaranje preduslova za ubrzani rast i razvoj Cilj 8: Dostojanstven rad i ekonomski rast: Promovisati inkluzivan i održiv ekonomski rast, zaposlenost i dostojanstven rad za sve
Podcilj 8.2: Postizanje viših nivoa ekonomske produktivnosti kroz diversifikaciju, tehnološku nadogradnju i inovacije, uključujući fokusiranje na radno intenzivne i visoko profitabilne sektore
Podcilj 8.5: Do 2030. godine postići punu i produktivnu zaposlenost i dostojanstven rad za sve žene i muškarce, uključujući i mlade ljude i osobe sa invaliditetom, kao i jednaku platu za rad jednake vrednosti
1.2. Razvoj poljoprivrede i održivi razvoj Cilj 2: Svet bez gladi: okončati glad, postići bezbednost hrane i poboljšanu ishranu i promovisati održivu poljoprivredu Podcilj 2.3: Do 2030. udvostručiti poljoprivrednu produktivnost i prihode malih proizvođača hrane, a posebno žena, autohtonih naroda, porodičnih poljoprivrednih proizvođača, stočara i ribara, kroz bezbedan i jednak pristup zemljištu, drugim proizvodnim resursima i podacima, saznanjima, finansijskim uslugama, tržištima i mogućnostima za ostvarivanje dodatne vrednosti, odnosno za zapošljavanje van poljoprivrede
Cilj 9: Industrija, inovacije i infrastruktura: izgraditi prilagoljivu infrastrukturu, promovisati održivu industrijalizaciju i podsticati inovativnost
Podcilj 9.4: Do 2030. unaprediti infrastrukturu i prilagoditi industrije kako bi postale održive, uz veću efikasnost u korišćenju resursa i većim usvajanjem čistih i ekološki ispravnih tehnologija i industrijskih procesa, pri čemu će sve zemlje preduzeti aktivnosti u skladu sa svojim odgovarajućim kapacitetima
1.3. Povećan obim turističke ponude Cilj 8: Dostojanstven rad i ekonomski rast: promovisati inkluzivan i održiv ekonomski rast, zaposlenost i dostojanstven rad za sve
Podcilj 8.9: Do 2030. osmisliti i primeniti politike za promovisanje održivog turizma koji stvara radna mesta i promoviše lokalnu kulturu i proizvode
2.1. Lokalna samouprava i institucije su servis građana Cilj 16: Mir, pravda i snažne institucije: Promovisati miroljubiva i inkluzivna društva za održivi razvoj, obezbediti pristup pravdi za sve i izgraditi efikasne, pouzdane i inkluzivne institucije na svim nivoima
Podcilj 16.6: Razviti delotvorne, odgovorne i transparentne institucije na svim nivoima
2.2. Unapređen kvalitet obrazovanja i vaspitanja Cilj 4: Obezbediti inkluzivno i kvalitetno obrazovanje i promovisati mogućnosti celoživotnog učenja.
Podcilj 4.2: Do 2030. omogućiti pristup kvalitetnom razvoju u ranom detinjstvu, brizi i predškolskom obrazovanju
2.3. Unapređen kulturni život i očuvano kulturno nasleđe Cilj 11: Održivi gradovi i zajednice: učiniti gradove i ljudska naselja inkluzivnim, bezbednim, prilagodljivim i održivim
2.4. Razvijeni profesionalni i školski sport Cilj 11: Održivi gradovi i zajednice: učiniti gradove i ljudska naselja inkluzivnim, bezbednim, prilagodljivim i održivim
2.5. Unapređene socijalna i zdravstvena zaštita Cilj 1: Svet bez siromaštva: okončati siromaštvo svuda i u svim oblicima
Podcilj 1.3: Primeniti odgovarajuće nacionalne sisteme socijalne zaštite i mere za sve, uključujući najugroženije, i do 2030. postići dovoljno veliki obuhvat siromašnih i ranjivih
Cilj 3: Dobro zdravlje: obezbediti zdrav život i promovisati blagostanje za ljude svih generacija
Podcilj 3: Značajno povećati finansiranje u oblasti zdravstva, kao i regrutovanje, razvijanje, obučavanje i zadržavanje zdravstvenih radnika
3.1. Stvoreni preduslovi za urbani razvoj Cilj 11: Održivi gradovi i zajednice: Učiniti gradove i ljudska naselja inkluzivnim, bezbednim, otpornim i održivim
Podcilj 11.3: Do 2030. unaprediti inkluzivnu i održivu urbanizaciju i kapacitete za participativno, integrisano i održivo planiranje i upravljanje ljudskim naseljima u svim zemljama
3.2. Unapređena saobraćajna infrastruktura Cilj 9: Industrija, inovacije i infrastruktura: Izgraditi otpornu infrastrukturu, promovisati inkluzivnu i održivu industrijalizaciju i podsticati inovacije
Podcilj 9.1: Razviti kvalitetnu, pouzdanu, održivu i otpornu infrastrukturu, uključujući regionalnu i prekograničnu infrastrukturu, kako bi se podržali ekonomski razvoj i ljudsko blagostanje, sa fokusom na ekonomski prihvatljivom i jednakom pristupu za sve
3.3. Unapređena komunalna infrastruktura Cilj 9: Industrija, inovacije i infrastruktura: Izgraditi otpornu infrastrukturu, promovisati inkluzivnu i održivu industrijalizaciju i podsticati inovacije
Podcilj 9.1: Razviti kvalitetnu, pouzdanu, održivu i otpornu infrastrukturu, uključujući regionalnu i prekograničnu infrastrukturu, kako bi se podržali ekonomski razvoj i ljudsko blagostanje, sa fokusom na ekonomski prihvatljivom i jednakom pristupu za sve
Cilj 11: Održivi gradovi i zajednice: učiniti gradove i ljudska naselja inkluzivnim, bezbednim, prilagodljivim i održivim
4.1 Efikasno upravljanje otpadom Cilj 11: Održivi gradovi i zajednice: učiniti gradove i ljudska naselja inkluzivnim, bezbednim, prilagodljivim i održivim
Podcilj 11.6: Do 2030. smanjiti negativan uticaj gradova na životnu sredinu meren po glavi stanovnika, sa posebnom pažnjom na kvalitet vazduha i upravljanje otpadom na opštinskom i drugim nivoima
Cilj 12: Odgovorna potorošnja i proizvodnja: obezbediti održive oblike potrošnje i proizvodnje
Podcilj 12.5: Do 2030. značajno smanjiti proizvodnju otpada kroz prevenciju, redukciju, recikliranje i ponovno korišćenje
Podcilj 12.4: Do 2030. postići ekološki ispravno upravljanje hemikalijama i svim vrstama otpada tokom čitavog njihovog upotrebnog ciklusa, u skladu sa dogovorenim međunarodnim okvirima, i značajno smanjiti njihovo ispuštanje u vazduh, vodu i zemljište kako bi se što više umanjili njihovi negativni uticaji na zdravlje ljudi i životnu sredinu
4.2. Efikasno upravljanje otpadnim vodama Cilj 6: Čista voda i sanitarni uslovi: obezbediti sanitarne uslove i pristup pijaćoj vodi za sve
Podcilj 6.3: Do 2030. unaprediti kvalitet vode smanjenjem zagađenja, eliminisati odlaganje i na najmanju moguću meru svesti ispuštanje opasnih hemikalija i materija, prepoloviti udeo neprečišćenih otpadnih voda i značajno povećati recikliranje i bezbednu ponovnu upotrebu na globalnom nivou
4.3. Unapređen kvalitet pijaće vode
Cilj 6: Čista voda i sanitarni uslovi: obezbediti sanitarne uslove i pristup pijaćoj vodi za sve
Podcilj 6.1: Do 2030. postići univerzalan i jednak pristup bezbednoj i priuštivoj pijaćoj vodi za sve
4.4. Unapređen kvalitet vazduha Cilj 3: Dobro zdravlje: obezbediti zdrav život i promovisati blagostanje za ljude svih generacija
Podcilj 3.9: Do 2030. značajno smanjiti broj smrtnih slučajeva i oboljenja od opasnih hemikalija i zagađenja, i kontaminacije vazduha, vode i zemljišta
Cilj 11: Održivi gradovi i zajednice: učiniti gradove i ljudska naselja inkluzivnim, bezbednim, prilagodljivim i održivim
Podcilj 11.6: Do 2030. smanjiti negativan uticaj gradova na životnu sredinu meren po glavi stanovnika, sa posebnom pažnjom na kvalitet vazduha i upravljanje otpadom na opštinskom i drugim nivoima
4.5 Energetska efikasnost i korišćenje obnovljivih izvora energije Cilj 7: Dostupna i obnovljiva energija: Osigurati pristup dostupnoj, pouzdanoj, održivoj i modernoj energiji za sve
Podcilj 7.2: Do 2030. značajno povećati udeo obnovljive energije u globalnom energetskom miksu
Podcilj 7.3: Do 2030. udvostručiti globalnu stopu poboljšanja energetske efikasnosti
4.6 Povećana otpornost lokalne zajednice u situacijama vanrednih okolnosti Cilj 13: Akcija za klilmu: Preduzeti hitnu akciju u borbi protiv klimatskih promena i njihovih posledica
Podcilj 13.1: Osnažiti otpornost i adaptivni kapacitet na opasnosti povezane sa klimatskim uslovima i prirodnim katastrofama u svim zemljama

7. OKVIR ZA SPROVOĐENJE, PRAĆENJE SPROVOĐENJA, IZVEŠTAVANJE I VREDNOVANJE PLANA RAZVOJA OPŠTINE IVANJICA
   U skladu sa Zakonom o planskom sistemu, opština Ivanjica je u obavezi da uspostavi okvir za sprovođenje, praćenje sprovođenja, izveštavanje i vrednovanje Plana razvoja, jer se jedino na taj način u potpunosti može osigurati sprovođenje planiranih prioriteta, meriti nivo ostvarenja definisanih ciljeva, kao i omogućiti promena pravca delovanja ukoliko planirane mere ne daju zadovoljavajuće rezultate za ostvarenje ciljeva.
   U cilju sprovođenja, praćenja sprovođenja, izveštavanja i vrednovanja Plana razvoja, opština Ivanjica uspostavlja odgovarajući institucionalni okvir, koji podrazumeva dva nivoa strukture:
   • Koordinaciono telo, na čelu sa koordinatorom i
   • Nosioce mera, kako je definisano Planom razvoja.

Praćenje sprovođenje Plana razvoja opštine Ivanjica

Praćenje podrazumeva sakupljanje, analizu, razmenu i korišćenje podataka i informacija o napretku unapred postavljenih ciljeva, odnosno praćenje je sistematsko i kontinuirano prikupljanje, analiza i korišćenje informacija u korist efikasnog odlučivanja, rada i ostvarivanja pozitivnih rezultata lokalne samouprave.
Praćenje sprovođenja Plana razvoja opštine Ivanjica omogućava da se utvrdi da li se mere i prioritetni ciljevi ostvaruju po planu i efikasno, kako bi se na vreme identifikovali nepredviđeni rizici koji ometaju ostvarenje učinaka definisanih Planom razvoja. Važnost praćenja i sprovođenja Plana razvoja ogleda se i u tome da se omogući fazno sagledavanje toga da li su planirani učinci i dalje relevantni za ostvarenje vizije lokalne samouprave.
Praćenje sprovođenja Plana razvoja opštine Ivanjica za period 2023–2030. godine obuhvata niz zadataka, među kojima se, između ostalog, nalaze:
• Kontinuirana komunikacija i razmena informacija između svih aktera uključenih u sprovođenje mera i aktivnosti,
• Ažuriranje informacija o toku sprovođenja mera,
• Definisanje preventivnih aktivnosti u slučaju pojave odstupanja i problema,
• Informisanje javnosti i zainteresovanih strana o toku sprovođenja Plana razvoja i postignutim učincima,
• Priprema i podnošenje godišnjih i trogodišnjeg izveštaja o sprovođenju Plana razvoja.
U slučaju da se u procesu sprovođenja Plana razvoja javi odstupanje od planiranog okvira, biće potrebno definisati odluke, odnosno korektivne radnje sa ciljem efikasnog sprovođenja Plana razvoja.
Plan razvoja opštine Ivanjica prevashodno će biti operacionalizovan kroz izradu i donošenje trogodišnjeg srednjoročnog plana čime se javne politike i mere za razvoj lokalne samouprave usklađuju sa budžetskim procesom. Srednjoročni plan opštine Ivanjica dakle predstavlja osnovu za proces praćenja (monitoringa) sprovođenja Plana razvoja opštine ivanjica, na osnovu kojeg se putem odabranih pokazatelja mere rezultati i ostvareni učinci.
Praćenje će se sprovoditi koristeći unapred definisane obrasce za prikupljanje podataka od svih relevantnih organizacija i organa, kao i koristeći baze podataka koje je potrebno ažurirati u skladu sa dostupnim podacima zvanične statistike (sekundarni podaci). Pored sekundarnih podataka iz zvanične statistike, kad god je to relevantno, prikupljaće se i primarni podaci, a odgovornost za navedenu aktivnost imaju stručne službe Opštinske uprave, u skladu sa nadležnostima za konkretne podatke.
Posebno će se voditi računa o jasnom definisanju uloga i odgovornosti u delu prikupljanja podataka, gde će ovaj posao za sve učesnike biti definisan kao sistemska i kontinuirana aktivnost, a ne kao jednokratni zadatak. Odgovornost za prikupljanje i obradu prikupljenih podataka tokom praćenja sprovođenja Plana razvoja imaće svi učesnici u sprovođenju Plana razvoja. Preciznije, uloga i odgovornost tokom čitavog perioda sprovođenja Plana razvoja biće podeljena između nosioca mera i Koordinacionog tela.
Za sprovođenje konkretnih mera u Planu razvoja su identifikovani nosioci zaduženi za realizaciju mera, u skladu sa sektorskim nadležnostima. Identifikovani nosioci realizacije mera uključuju: odeljenja i službe opštinske uprave, nadležna javna i komunalna preduzeća, javne ustanove, vaspitno-obrazovne institucije, savetodavne službe, razvojne agencije, a uključiće i ostale predstavnike privatnog, javnog i civilnog sektora, ukoliko je to neophodno. Nosioci realizacije mera imaju odgovornost da u svoje planove rada (i finansijske planove) uvrste utvrđene mere i aktivnosti za čije sprovođenje su odgovorni, da ih sprovode i prate procenat realizacije, izveštavaju Koordinaciono telo o rezultatima sprovođenja mera i aktivnostima, utvrde eventualne probleme u sprovođenju mera i predlože opcije za rešavanje tih problema.
U skladu sa važećim zakonskim okvirom koji reguliše planski sistem u Republici Srbiji, ulogu upravljačkog tela nadležnog za proces sprovođenja Plana razvoja će imati Koordinaciono telo na čelu sa koordinatorom – Odeljenjem za LER, investicije i građevinske poslove privredu, lokalni ekonomski razvoj. Koordinaciono telo će upravljati procesom sprovođenja, koordinirati isti, pratiti napredak na osnovu dostavljenih izveštaja, odlučivati o predlozima za rešavanje ustanovljenih problema u sprovođenju Plana razvoja, po predlogu će donositi korektivne mere u slučaju da je ostvarivanje mera ili ciljeva ugroženo, i predlagaće eventualne revizije Plana ravoja, te ustanovljavanje novih ciljeva i mera.
Uloga članova Koordinacionog tela jesu radna zaduženja i odgovornosti za sprovođenje i praćenje razvojnih pravaca, kao i da o tome informišu i pružaju podršku lokalnoj administraciji, koja će konkretno biti odgovorna za sprovođenje aktivnosti na nivou ciljeva i mera. Članovi Koordinacionog tela će posebno imati važnu ulogu u podršci pojedinim nosiocima mera kada je u pitanju proces budžetiranja.
Koordinator će biti zadužen za održavanje konstantne komunikacije sa jedinicama/organizacijama/ustanovama koje su nosioci mera i aktivnosti, da od njih pribavlja podatke i informacije o sprovođenju mera i aktivnosti, diskutuje o ostvarenim rezultatima i identifikovanim problemima, izrađuje preporuke za rešavanje ustanovljenih problema u sprovođenju mera, proverava da li su srednjoročni planovi institucija usaglašeni sa merama i ciljevima u Planu razvoja, da izveštava Koordinaciono telo o napretku, priprema materijale i obavlja administrativno-tehničke poslove za Koordinaciono telo.

Vrednovanje postignutih učinaka Plana razvoja

Za razliku od praćenja sprovođenja procesa sprovođenja Plana razvoja, kao kontinuiranog procesa prikupljanja i obrade podataka, vrednovanje postignutih učinaka Plana razvoja podrazumeva ocenu onoga što je postignuto. Vrednovanje učinaka Plana razvoja odnosi se na analizu i upoređivanje prikupljenih podataka i informacija tokom sprovođenja Plana razvoj, u cilju ocene postignutih rezultata na nivou mera, ishoda na nivou prioritetnih ciljeva i efekata na nivou razvojnih pravaca. Vrednovanje će se sprovoditi periodično u nekoliko navrata tokom vremenskog perioda važenja Plana razvoja. Vrednovanje se sprovodi radi ocene:
• relevantnosti – u kojoj su meri ciljevi usmereni na rešavanje ključnih problema prioritetnih sektora na nivou lokalne samouprave, i da li su ciljevi u skladu sa nacionalnim razvojnim prioritetima,
• efikasnosti, odnosno merenja učinaka na osnovu uloženih resursa (troškova) i sa druge strane koristi koja može ukazati na potrebu za definisanjem alternativnih pristupa,
• efektivnosti svih mera i aktivnosti, svih vidova intervencije na društvene, ekonomske, ekološke i ostale pozitivne promene,
• održivosti postavljenih ciljeva i mera u dugoročnoj perspektivi, uključujući i moguće rizike za njihovo postizanje odnosno sprovođenje.
Dakle, vrednovanje je potrebno radi utvrđivanja stepena promene nastale sprovođenjem mera iz Plana razvoja i stepena dostizanja prioritetnih ciljeva, a sve u cilju preispitivanja i unapređenja Plana razvoja, odnosno utvrđivanja potrebe za njegovom revizijom i boljim planiranjem u predstojećem periodu. Sve navedeno ukazuje na to da bez unapred postavljenih baznih, polaznih vrednosti pokazatelja u Planu razvoja nije moguće utvrditi stepen ostvarenja postavljenih ciljeva, niti merenje napretka. Izbor odgovarajućih vrednosti pokazatelja predstavljao je veoma delikatan zadatak, ali njihovim merenjem će se obezbediti adekvatna saznanja o napretku u ostvarenju prioritetnih ciljeva, i time ostvarenog razvoja u zacrtanim pravcima.
Podatke i informacije za potrebe vrednovanja dostavljaće organi i organizacije odgovorni za sprovođenje mera iz Plana razvoja – Kordinacionom telu. Takođe, u analizi će se koristiti i drugi podaci i informacije, pribavljeni iz ostalih izvora, koji mogu biti od koristi za bolju procenu učinaka Plana razvoja.

Izveštavanje o sprovođenju i postignutim učincima Plana razvoja

Poštujući propise koji uređuju planski sistem, opština Ivanjica je u obavezi da izradi:
• Izveštaj o sprovođenju srednjoročnog plana koji je istovremeno izveštaj o sprovođenju Plana razvoja na godišnjem nivou,
• Izveštaj o postignutim učincima Plana razvoja na trogodišnjem nivou.
Godišnje izveštavanje o sprovođenju Plana razvoja opštine Ivanjica predstavljaće objektivno prikazivanje toga na koji način se Plan razvoja sprovodio u proteklih godinu dana, dok će izveštavanje o postignutim učincima (rezultatima, ishodima i efektima) Plana razvoja predstavljati realno prikazivanje učinaka Plana koji su postignuti tokom sprovođenja predviđenih mera u prethodnom trogodišnjem periodu.
Istekom svake treće kalendarske godine od donošenja Plana razvoja, Veće opštine Ivanjica utvrđuje predlog izveštaja o učincima sprovođenja Plana razvoja koji se podnosi Skupštini opštine Ivanjica na usvajanje, najkasnije u roku od šest meseci od isteka tog roka.
Za prikupljanje informacija o realizaciji plana na godišnjem nivou i pripremu nacrta godišnjeg izveštaja o sprovođenju Plana razvoja – biće zaduženo Koordinaciono telo.
Do momenta uspostavljanja pune funkcionalnosti Jedinstvenog informacionog sistema za planiranje, praćenje sprovođenja, koordinaciju javnih politika i izveštavanje (JIS) , opština Ivanjica će godišnje izveštaje o sprovođenju Plana razvoja i izveštaje o učincima Plana razvoja objavljivati na zvaničnom opštinskom internet portalu, najkasnije 15 dana od dana usvajanja predmetnih dokumenata. Po uspostavljanju pune funkcionalnosti JIS i mogućnosti njegovog korišćenja od strane JLS u Republici Srbiji, Opština Ivanjica će o sprovođenju Plana razvoja izveštavati kroz JIS.

Revizija Plana razvoja

Nakon sagledavanja izveštaja o sprovođenju Plana razvoja i postignutim učincima, Opštinsko veće opštine Ivanjica i Skupština opštine mogu utvrditi potrebu za revizijom Plana razvoja, na osnovu čega će se pokrenuti postupak izrade predloga izmena i dopuna Plana razvoja.
Opštinsko veće inicira reviziju postojećeg Plana razvoja uz adekvatno obrazloženje razloga za reviziju. Odluku o pokretanju postupka izrade predloga i dopuna Plana razvoja donosi Skupština opštine Ivanjica, a tok postupka za reviziju realizuje se po proceduri propisanoj za usvajanje Plana razvoja.