Aktuelnosti Konkursi i obaveštenja

Program mera podrške poljoprivredi za 2022.

Na osnovu člana 40. Statuta opštine Ivanjica („Sl. glasnik RS“ broj 1/2019), člana 13. Zakona o podsticajima u poljoprivredi i ruralnom razvoju („Sl. glasnik RS“, broj 10/2013, 142/2014, 103/15, i 101/2016), Rešenja Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede o davanju prethodne saglasnosti na Program podrške za sprovođenje poljoprivredne politike i politike ruralnog razvoja opštine Ivanjica za 2022. godinu, broj: 320-00-02477/2022-09 od 14.03.2022. godine, i člana 5. Odluke o budžetu opštine Ivanjica za 2022. godinu („Sl. list opštine Ivanjica“, broj 15/2021), Skupština opštine Ivanjica, na sednici održanoj dana 21.04.2022. godine, donela je

PROGRAM PODRŠKE ZA SPROVOĐENJE POLJOPRIVREDNE POLITIKE I POLITIKE RURALNOG RAZVOJA ZA OPŠTINU IVANJICA ZA 2022. GODINU

I OPŠTE INFORMACIJE I TABELARNI PRIKAZ PLANIRANIH MERA

Analiza postojećeg stanja

Geografske i administrativne karakteristike:

Opština Ivanjica se nalazi u jugozapadnom delu Srbije poznatom kao Starovlaško-Raška Visija. Teritorija opštine ima površinu od 1.090 km2 (109.000 ha) i šesta je po veličini u Republici Srbiji. Ima 49 naseljenih mesta. Prosečna gustina naseljenosti je 29 stanovnika po km2 (prema podacima iz 2012. godine, izvor: RZS). Udaljena je od Beograda 224 km i graniči se sa opštinama Raška, Sjenica, Nova Varoš, Arilje i Lučani i gradovima Kraljevo i Novi Pazar. Sa opštinama Lučani i Gornji Milanovac i gradom Čačak pripada Moravičkom upravnom okrugu koji je u sastavu Regiona Šumadije i Zapadne Srbije. Ivanjica je državnim putem Ib reda (broj 13) u smeru preko Arilja i Požege (42 km od Ivanjice), povezana sa saobraćajnicom Beograd – Južni Jadran i sa prugom Beograd – Bar, a u smeru preko Javora sa Sjenicom. Državnim putem II reda (broj 151) preko Guče povezana je sa Čačkom i Kraljevom (preko Kaone) a putem Ib (broj 36) preko Ušća sa Ibarskom magistralom (delom pravca između Kraljeva i Raške). Putem regionalnog značaja preko Mučnja i Jasenova izlazi na Zlatarsko jezero gde se (ispred Nove Varoši) vezuje za Jadransku magistralu.

Prirodni uslovi i životna sredina:

Reljef – Planine su dominantan oblik reljefa u ovom kraju, a vremenom nastanka, geološkim sastavom i pravcem pružanja pripadaju dinarskom tipu planina. Bogate su šumama, proplancima, pašnjacima, hladnim izvorima, bistrim rečicama i čistim vazduhom, divljim voćem, raznom divljači i šumskim plodovima. Zastupljene su, kako četinarske, tako i lišćarske vrste drveća u čistim i mešovitim sastojinama sa veoma bogatim fondom vrsta drveća. Na teritoriji opštine Ivanjica se nalaze Park prirode «Golija» (proglašen 20.07.2001.godine Uredbom Vlade Republike Srbije), a u okviru njega i Rezervat biosfere «Golija – Studenica» (proglašen 15.09.2001. godine od strane UNESKO-a –MuB), kao zaštićeno prirodno dobro od izuzetne vrednosti prve kategorije. Pored Golije, od planina na području opštine Ivanjica su značajne i Čemernica, Mučanj i Javor. Sela u Moravičkom kraju se nalaze u rečnim dolinama i na planinskim obroncima. Pripadaju starovlaškom tipu naselja izuzev onih u rečnim dolinama. Na ovakav položaj i tip naselja su uticali planinsko zemljište, prostrane šume i etničke osobine doseljenika.

Vode – Rečni sistem čine bistre, čiste i brze planinske reke Moravica, Studenica i Nošnica koje sa svojim pritokama vijugaju niz moravičke planine, dube krečnjačka korita i stvaraju uske i strme klisure. Sve reke ivanjičke opštine su izuzetno bogate ribom i pogodne za razvoj sportskog ribolova Na teritoriji opštine Ivanjica se nalaze vodotokovi dva sliva: sliva Moravice i sliva Studenice koji su razdvojeni masivima i obroncima Golije. Ukupna dužina vodotoka na teritoriji opštine Ivanjica računa se na 215 km, a površina na oko 355 hektara. Na području opštine Ivanjica se nalaze i izvori mineralnih voda u Brusniku (Golija), u Ivanjici na više mesta (na Bukovici, Gliječi, Cerovi, Marinoj Reci) i u Priličkom Kiseljaku i one se nedovoljno eskploatišu. Na teritoriji opštine se nalazi i veliki broj klisura reka Nošnice, Studenice, Malog i Velikog Rzava, Lišanske i Hajdučke reke. Izuzetnu prirodnu zanimljivost Moravičkog kraja predstavljaju i tri jezera. Tičar ili Dajićko jezero se nalazi na severozapadnoj strani Golije, na nadmorskoj visini od 1.420 metara. Jezero je godinama predstavljalo zagonetku i za njega su vezane brojne legende. Botaničar Dr. Nedeljko Košanin je studijom iz 1907. godine razrešio neke prirodne tajne vezane za jezero. Jezero Nebeska suza se nalazi na 1.495 metara, na mestu zvanom Okruglica pojavilo se posle zemljotresa u Rumuniji i nešto je veće od Tičar jezera. Treće jezero koje je zaraslo u tresavsku vegetaciju je Košaninovo jezero i nalazi se na 980 metara nadmorske visine ispod Crepuljnika.

Klima – Prema geografskoj širini (430 i 340) Ivanjica i njena okolina bi trebalo da imaju umereno-kontinetalnu klimu, ali su reljef i biljni pokrivač uticali da skoro ceo Moravički kraj ima planinsku klimu. Karakteristike klime svrstavaju ovaj kraj u ekskluzivne evropske klimatske banje i nije slučajno u Ivanjici izgrađen Zavod za prevenciju, lečenje i rehabilitaciju bolesti krvi. Uredbom Vlade Republike Srbije, 25. januara 2000. godine, Ivanjica je proglašena za vazdušnu banju. Dosadašnja ispitivanja nedvosmisleno su pokazala da je ovo područje izrazito povoljno za lečenje i rehabilitaciju malokrvnosti, plućnih oboljenja, alergija i neuroloških oboljenja.

Biljni i životinjski svet, šumski fond – Opština Ivanjica ima površinu od 1.090 km2, od čega šume i šumsko zemljište obuhvataju površinu od 57.759 ha, od toga u državnom vlasništvu je 32.957 ha, a u privatnom 24.802 ha. Poljoprivredno zemljište obuhvata 47,06%, šume i šumsko zemljište 49,54%, a neplodne površine 3,40%. Pedološki uslovi odnosno tipovi zemljišta opštine Ivanjica imaju pretežno brdskoplaninski karakter. Pored reljefa i geološka podloga je značajan činilac u obrazovanju zemljišta. Veliki raspon u nadmorskoj visini od 402 do 1.833 metra, uslovljava klimatske razlike koje utiču na raznovrsnost biljnog sveta na teritoriji opštine Ivanjica. Na prisojnim stranama planina više je njiva i voćnjaka, hrastove i listopadne šume, a na osojnim stranama preovlađuju livade i pašnjaci. U dolinama reka, naročito dolinom Moravice, najviše je njiva, livada i voćnjaka, a u novije vreme sve je više malinjaka. Šumsko blago je izuzetan potencijal Moravičkog kraja, jer na šume otpada oko polovina ukupne površine opštine. Državne šume zauzimaju 32.957, a privatne 24.802 hektara. Od šumskog drveća na visini do 1000 metara rasprostranjeni su vrba, topola, jova, jasen, cer, hrast, grab, brest, bukva, javor i zova, a na visini preko 1.000 metara smrča, jela i bor. Na ovim prostorima je rasprostranjeno i šumsko bilje: leska, dren, glog, kleka, i zelenika, a na Goliji raste i crvena zova. Šume su bogate šumskim voćem: borovnica, jagoda, malina, kupina, ribizla i ogrozd i različitim vrstama pečuraka: vrganj, smrčak, rudnjača, popovača, lisičarka, mlečnjača. Na području opštine Ivanjica postoje izvanredne mogućnosti za razvoj lovnog turizma, a postoji i udruženje lovaca „Čemernica“. Na ovim prostorima žive: medved, lisica, zec, kuna, srna, jazavac, divlja svinja, fazan, divlja koka, orao, sova, kobac, itd. Određene vrste su zakonom zaštićene životinje. Brzi planinski potoci i reke su bogati raznovrsnom ribom: pastrmkom, mladicom, krkušom, mrenom i klenom. Na šumskom području ovog kraja se nalaze dva priroda rezervata. Prvi, površine 14 hektara se nalazi pod najvišim vrhom Golije, Jankovim kamenom, a drugi površine od 26 hektara se nalazi ispod Crnog vrha, u blizini Ljutih livada. Ovi rezervati predstavljaju mešavinu jele, smrče i bukve prašumskog karaktera, a najviše stablo jele u rezervatu iznosi 56, smrče 55, a bukve 33 metra. Prirodne znamenitosti su i strogo zaštićene biljne vrste i to: stablo piramidalne smrče u području Biser Voda – Crni Vrh – Radulovac i stablo smrče sa kuglastom formom krune u delu Dajićke planine. Kao prirodne retkosti zaštićene su zelenika i jeremičak. Posebnu znamenitost predstavlja devet hrastova na Palibrčkom groblju iznad Ivanjice koji po legendi simbolizuju devet braće Jugovića. Zahvaljujući izraženoj visinskoj razlici od oko 1500 m, na Goliji se sreće reprezentativan spektar šumskih zajednica, karakterističan za ukupno vertikalno rasprostiranje šuma u Srbiji. Evidentirano je oko 20 šumskih zajednica. Na području Golije dominiraju čiste sastojine i zauzimaju 60,5%, dok se mešovite prostiru na 39,5% teritorije. Na Goliji je evidentirano više od 45 vrsta drveća, pri čemu se konstatuje visok stepen očuvanosti prirodnog sastava. Evidentirano je prisustvo plemenitih lišćara: planinskog javora, gorskog javora, belog jasena, planinskog bresta, poljskog bresta, mleča, divljih voćkarica: divlje trešnje, divlje kruške, jarebike i brekinje, kao i retke i karakteristične vrste žbunja i prizemne flore koje se javljaju u ovim šumama. U drvnom fondu brojnije su lišćarske od četinarskih vrsta, a dominiraju bukva (sa 63,3% po zapremini i 54,0% u ukupnom zapreminskom prirastu), smrča (sa oko 19,5% u ukupnoj zapremini i 23,0% u ukupnom prirastu), a daleko je skromnije učešće jele, crnog bora, kitnjaka, crnog bora i cera (od 1-7%). Ostale vrste drveća su neznatno zastupljene, ispod 1%, ali doprinose biodiverzitetu šumskih ekosistema. Šumovitost na području opštine Ivanjica iznosi 49%, ovom procentu doprinosi činjenica da je područje Golije većim delom obraslo šumom. Ukupna površina šuma na području Golije iznosi 89.000 ha, od čega šume u državnom vlasništvu pokrivaju 58%, a privatne šume 42%. Prosečna zapremina u ovom području je 168 m3/ha (108 m3/ha u Srbiji), a prosečan prirast je 4,28 m3/ha (1,39 m3/ha u Srbiji). U državnim šumama dominiraju šume visokog uzgojnog oblika (66,6%), zatim izdanačke šume (16,9%), kulture i veštački podignute sastojine (14,5%), a šikare i šibljaci čine 2,5% od ukupne šumom obrasle površine. Državnim šumama i šumskim zemljištem na području Golije (i Parka prirode “Golija”) gazduje Javno preduzeće „Srbijašume“. Prema podacima iz Statističkog godišnjaka u 2021. godini je pošumljeno 0,86 ha lišćarima i 44,53 ha četinarima. U istoj godini posečena drvna masa lišćara iznosi 71811 m3 a četinara 48153m3.

Stanje i trendovi u ruralnom području

            Demografske karakteristike i trendovi: Stanovništvo opštine (31.963) je raspoređeno u 49 naseljenih mesta, 42 katastarske opštine i 19 mesnih zajednica. Pored Ivanjice, centri mesnih zajednica su: Bukovica, Prilike, Lisa, Luke, Osonica, Međurečje, Devići, Ostatija, Pridvorica, Srednja Reka, Kušići, Brezova, Kovilje, Bratljevo, Močioci, Opaljenik i Erčege. Prosečna veličina naselja, po površini, iznosi 22,2 km2, sa prosečno oko 650 stanovnika. U gradskom području živi 44,40%, a 20,5% stanovnika je naseljeno u prigradskim naseljima koja su od centra udaljena do 10 km, dok 24,87% građana, građana živi u naseljima koja su od centra udaljena od 10 do 30 kilometara. Skoro 8% stanovnika živi u selima koja su od gradskog podrucja udaljena preko 40 kilometara. Prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, na osnovu vršenih redovnih popisa stanovništva, u 2011. godini broj stanovnika u opštini Ivanjica manji je za 7186 u odnosu na popis iz 1971. godine. Aktivno stanovništvo čini 53,8% celokupne populacije opštine Ivanjica, odnosno 63,9% stanovništva starijeg od 15 godina. Od ukupnog aktivnog stanovništva opštine 87,7% jeste stanovništvo koje obavlja neko od zanimanja. Sa druge strane, izdržavano stanovništvo čini 30,7% ukupnog stanovništva opštine Ivanjica. Ako se posmatra obrazovna struktura stanovništva starijeg od 15 godina može se reći da je najveći broj stanovništva sa srednjim obrazovanjem – 32,8%, dok je sa osnovnim obrazovanjem 30,6% posma-trane populacije. U odnosu na vitalne događaje, opštinu Ivanjica, kao i većinu opština u Republici Srbiji, karakteriše negativan prirodni priraštaj koji je u posmatranom periodu varirao od -0,3‰, koliko je iznosio 2001. godine, do -3,2‰ 2004. godine. Jasno je da su ovakve vrednosti prirodnog priraštaja jedan od glavnih razloga umanjenja populacije opštine.  Prikupljeni podaci Popisa stanovništva 2002. i 2011. godine predstavljaju vredan izvor podataka koji se mora koristiti u planiranju društveno – ekonomskog razvoja. Na osnovu tih podataka iz 2002. i 2011. godine, za područje opštine Ivanjica, mogu se uočiti nepovoljne tendencije ka produbljivanju sledećih demografskih procesa: ukupne i prirodne depopulacije kao i proces ubrzanog demografskog starenja.  Po poslednjem Popisu iz 2011. godine na teritoriji opštine Ivanjica živi 31.963 stanovnika, što predstavlja umanjenje broja stanovnika za 9,6 % u odnosu na Popis sproveden 2002. godine, kada je u Ivanjici živelo 35.455 stanovnika. Imajući u vidu, da pad broja stanovnika od popisa do popisa eksponencijalno raste (2002. u odnosu na 1991. godine relativni pad broja stanovnika bio je 3,4 %) možemo konstatovati da je Ivanjicu zahvatio trend ubrzanog demografskog pražnjenja. Osnovne razloge ovakve tendencije opadanja brojnosti populacije opštine Ivanjica treba tražiti u naglom padu i smanjenju obima privrednih aktivnostima od 90-ih godina XX veka, što je dovelo do migratornih kretanja stanovništva ka jačim privrednim centrima, kao i u samom smanjenju stope nataliteta. Ako se posmatra obrazovna struktura stanovništva starijeg od 15 godina može se reći da je najveći broj stanovništva sa srednjim obrazovanjem – 41,5%, dok je sa osnovnim obrazovanjem 30,6% posmatrane populacije, visoko i više obrazovanje ima 11% stanovništva.  Poljoprivredna gazdinstva opštine Ivanjica čine u proseku tročlana domaćinstva. Pod domaćinstvom se podrazumeva porodica čiji članovi zajedno stanuju i zajednički troše svoje prihode za podmirenje svojih osnovnih životnih potreba .     

            Diverzifikacija ruralne ekonomije: Struktura ekonomije   Ekonomiju opštine Ivanjica, na osnovu dva kriterijuma, narodnog dohodka po sektorima privređivanja i broja zaposlenihpo privrednim sektorima, karakteriše pre svega prerađivačkaindustrija (prerada drveta i proizvodnja proizvoda od tekstila).  Ako posmatramo strukturu preduzeća po sektorima delatnosti, 33,2% posluje u sektoru prerađivačke industrije, a zatim sledi trgovina sa 28,8%. U sektoru poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede posluje 39 preduzeća (10,7%). U okviru prerađivačke industrije više o 1/3 preduzeća se bavi preradom drveta i proizvodnjom proizvoda od drveta, dok u tekstilnoj i prehrambenoj industriji posluje 29,8% i 12,4% preduzeća respektivno. Prehrambena industrija učestvuje sa 12,4% preduzeća u opštini Ivanjica.      Ukupan broj radnji u opštini Ivanjica je 863. Od ovog broj najveći broj se bavi trgovinom 31,7%, a zatim slede saobraćaj, skladištenje i veze sa 15,4%, hoteli i restorani sa 13,7% i prerađivačka industrija sa 12,6%.

             Perspektiva razvoja privrede opštine Ivanjica temelji se na:

 •          Intenzivni i planski razvoj poljoprivrede u oblasti gajenja, otkupa i finalne prerade krompira, malina, šljiva, jabuka, pečuraka, lekovitog bilja i stočne hrane, a neophodno je pospešiti i uzgoj stoke, kao i proizvodnju mesnih i mlečnih prerađevina;

•           Proizvodnja zdrave i ekološki ispravne hrane;

•           Razvoj šumarstva, očuvanje i jačanje šumskog fonda, kome pripada 49,54 % ukupne teritorije opštine;

•           Drvna i tekstilna industrija;

 •          Razvoj turizma jer je Ivanjica proglašena vazdušnom banjom, a područje planine Golije Parkom prirode i Područjem biosfere;

•           Razvoj lova i ribolova, jer postoje izvanredni prirodni resursi i razvijena lokalna udruženja. 

            Većina ruralnog stanovništva, osim poljoprivrede, ima malo drugih izvora dohotka. U ruralnim područjima razvoj poljoprivrede ima ograničene mogućnosti, pa se zbog toga traži mogućnost alternativnog načina zapošljavanja. Tu poseban značaj može da ima razvoj drugih ekonomskih (nepoljoprivrednih) aktivnosti na poljoprivrednim gazdinstvima, kao i razvoj različitih vrsta aktivnosti i servisa koji nisu tesno vezani za poljoprivredu. Generalno gledano, postoji znatan potencijal u turizmu ruralnog područja, koji je samo delimično iskorišćen. Podrškom dodatnim mogućnostima zapošljavanja mogu se u nekim sredinama zaustaviti negativni trendovi depopulacije i napuštanje sela. Diverzifikacija aktivnosti na gazdinstvima neophodna je za zapošljavanje i održivi razvoj ruralnih područja, i njome se može pridoneti boljem uravnoteženju regionalnog razvoja u ekonomskom i socijalnom smislu.     Turistička atraktivnost opštine Ivanjica se zasniva na bogatstvu prirodnih i kulturnih resursa, dugoj istoriji i tradiciji, specifičnom identitetu brojnih lokacija, gostoljubivosti ivanjičkih domaćina. Opština Ivanjica ima brojne mogućnosti za razvoj seoskog turizma. Uprkos navedenim problemima sa kojima se susreće razvoj seoskog turizma, nekolicina seoskih domaćinstva u okolini Ivanjice se uspešno bavi ovim vidom turizma. Ova domaćinstva se nalaze u selima: Međurečje, Katići, Lisa, Kušići i Devići, imaju mogućnost da ponude kompletan pansion  i uključe goste u turizam vezan za posebna interesovanja kao na primer poljoprivredne radove što i čine (branje malina, skupljanje sena itd.), zatim lov i ribolov preko Lovačkog udruženja i Udruženja sportskih ribolovaca opštine Ivanjica, planinarenja, branja šumskih plodova i lekovitog bilja i druge rekreativno-zabavne aktivnosti u prirodi. Što se tiče lova treba napomenuti da su predeli Ivanjice nastanjeni divljim životinjama i to zec, lisica, srna, divlja svinja, medved, tetreb, jarebica, orao itd. Na Goliji je prisutan i zakonom zaštićen „beloglavi sup“. Reke Ivanjičkog područja su bogate raznovrsnom ribom. U rekama, kojih inače u Ivanjici ima u dužini od oko 250 km, stanuju najviše potočna pastrmka, potočna mrena (krkuša), jošanka, pljata, lipen itd.  Dakle, sela koja su začetnici seoskog turizma u Ivanjičkoj opštini, pa i Srbiji ponovo su se našla objedinjena u ponudi Turističke organizacije opštine Ivanjica. Pored pomenutih sela, a po pozivima i zahtevima za kategorizaciju, ponuda će biti dopunjena i novim selima kao što su Močioci (selo iznad Katića), Radaljevo, Šarenik (kod Prilika), kao i selo Bratljevo. Sva ova sela imaju uređena domaćinstva i sa svojom lepotom ne zaostaju za onima koja se godinama bave turizmom. Jako je važno napomenuti i to da se do svih ovih sela može stići automobilom i autobusom i za većinu sela postoje redovne linije. U svim pomenutim selima domaćinstva su snabdevena kvalitetnom pijaćom vodom u kućama. Sva domaćinstava imaju telefonske priključke i električnu energiju, a mnoga i brz internet.

            Zaštićena područja: U Ivanjici zaštićena prirodna dobra zauzimaju oko 40% ukupne teritorije opštine:  1. Park prirode-Golija, 2. Rezervat biosfere Golija – Studenica, 3. Spomenik prirode Hadži Prodanova pećina 4. Spomenik prirode – grupa od 8 stabala cera  Park prirode Golija nalazi se u jugozapadnoj Srbiji, na planinama Golija, Radočelo i Čemerno. Zahvata površinu od 75. 183 ha u okviru opština Ivanjica, Kraljevo, Raška, Novi Pazar i Sjenica. Ovaj prostor proglašen je parkom prirode u julu 2001. godine i svrstan je ukategoriju prirodno dobro od izuzetnog značaja. Park prirode Golija stavljen je pod zaštitu radi očuvanja vrednosti i poboljšanja stanja: šumskih ekosistema, raznovrsnosti predela i pejzaža, kulturnih dobara, trajnosti i kvaliteta osnovnih prirodnih resursa (vode, zemljište i biljni pokrivač), biološke raznovrsnosti zasnovane na velikom broju vrsta biljaka i životinja i njihovih zajednica i prisustvu retkih, endemičnih i reliktnih vrsta, kao i geo-nasleđa.  Od ukupno 75. 183 ha, koliko iznosi ukupna površina Parka prirode Golija, na teritoriji opštine Ivanjica prostire se 43 163 ha, odnosno 57,5%.  Zbog izuzetne očuvanosti izvornih prirodnih vrednosti (mnogobrojni izvori, razvijena gusta rečna mreža, razuđen reljef, plodno zemljište, bogat i raznovrstan biljni iživotinjski svet), ali i kulturnih vrednosti, na predlog Zavoda za zaštitu prirode Srbije, MAB/UNESKO komitet, u okviru Parka prirode Golija proglasio je Rezervat biosfere Golija-Studenica, površine 53 804 ha, od čega je najveći deo na teritoriji opštine Ivanjica, 43 163 ha ili 79%.  Hadži Prodanova pećina – Raščići je dobila ime po Karađorđevom vojvodi, Hadži Prodanu Gligorijeviću koji je u pećinu sklanjao zbegove. Nalazi se u dolini Rašćanske reke pa je zbog toga zovu i „Rašćanska pećina“. Udaljena je 7 kilometara od Ivanjice na putu za Guču, na nadmorskoj visini od oko 600 metara. U Hadži Prodanovoj pećini je ekipa studenata na čelu sa profesorom biološkog fakulteta Beogradskog univerziteta dr. Božidarom Ćurčićem, pronašla 25 novih vrsta pećinskih životinja i insekata koje u svetu ili nisu poznate ili su retke. 2003. godine u   organizaciji Zavoda za zaštitu spomenika kulture iz Kraljeva sprovedena su zaštitna arheološka iskopavanja u pećini i pronađeno oko 60-ak predmeta starih od 40 do 45 hiljada godina p.n.e.  Iznova je sagrađena porušena crkva ispred pećine poznatija kao „Adžijina“ koja je prvi put sagrađena 1909. godine i posvećena Arhangelu Mihailu, a u narednom periodu predstoji unutrašnje uređenje i otvaranje Hadži Prodanove pećine za posetioce.  Grupa od 8 stabala cera – je zaštićeni prirodni spomenik botaničkog karaktera i nalazi se u naselju Bedina Varoš.  Izvorište Malog Rzava i dolina Malog Rzava prostire na teritoriji opština Ivanjica i Arilje i nalazi se u postupku donošenja akta o zaštiti predela izuzetnih odlika. Mali Rzav se nalazi u središnjem delu zapadne Srbije, pripada regiji Stari Vlah, i zajedno sa Moravicom, Velikim Rzavom, Đetinjom i Skrapežom predstavlja izvorište Zapadne Morave. Izvire u selu Katići, u jugoistočnom podnožju planine Kukutnice. Administrativno, izvorišni deo pripada opštini Ivanjica, a veći deo opštini Arilje, na čijem prostoru se i nalaze značajnije prirodne vrednosti. 

            Kulturno – istorijsko nasleđe:

             Kulturno istorijsko nasleđe predstavljaju: 

  1. Manastir „Svetih Arhngela“ –  Kovilje. Gradnja ovog zdanja smešta se u vreme XII ili XIII veka. Sada u manastiru ima 6 monahinja na čelu sa igumanijom mati Agripinom;
  2. Manastir „Preobraženje“ – Pridvorica. Jedan je od najznačajnijih srednjovekovnih spomenika u moravičkom kraju. Nalazi se na 28 km od Ivanjice i 28 km od Studenice. U početku je bio ženski manastir, zatim crkva, da bi 2007. godine ponovo šproglašen manastirom ali ovoga puta muškim. U manastiru žive nastojatelj i dva iskušenika;
  3. Crkva „Svetih cara Konstantina i carice Jelene“ – Ivanjica. Nalazi se u Ivanjici. Podignuta je tri godine posle nastanka Ivanjice, od 1836-1838. godine prilozima naroda. O njenom napretku starao se lično knez Miloš Obrenović. Živopis i ikonostas su u celini sačuvani, a nedavno je izvršena i njihova restauracija. Prelepo je arhitektonsko zdanje pod zaštitom države;
  4. Crkva „Svetog Nikole“ ili „Bela crkva“ – Brezova. Podigao ju je despot Stefan Lazarević a spominje se i u jednoj povelji cara Dušana. Crkva je udaljena 26 km od Ivanjice i stavljena je pod zaštitu države kao spomenik kulture od velikog značaja;
  5. Crkva „Svetog Nikole“ – Kosovica. Nalazi se na 12 km od Ivanjice u selu Kosovica;
  6. Crkva „Svetog Save“ – Milandža. Nalazi se na 37 km od Ivanjice u Milandži. Podigao ju je užičko kruševački vladika Joanikije 1853. godine, koji je rođen u ovom selu;
  7. Crkva „Svetog Arhistratiga Mihaila“ – Prilike. Nalazi se na 8 km od Ivanjice;
  8. Crkva „Svetog Ilije“ – Kumanica. Nalazi se na 17 km od Ivanjice u selu Kumanica. Crkvi je poklonio zvono kralj Aleksandar Prvi Karađorđević za dan njenog osvećenja 1929. godine. Stavljena je pod zaštitu države kao prostorno kulturno istorijska celina od velikog značaja;
  9. Spomen -obeležje „Major Ilić“ – Javor. Zbog velikog broja borbi i ratova koji su vođeni na ovom prostoru, u različitim vremenskim periodima, Javor je verovatno „najistoriskija“ planina u Srbiji. Spomen kosturnioca poginulima u Javorskom ratu 1876. godine svedočanstvo je o hrabrosti i odvažnosti srpske vojske na Javoru. Ovde je narod podigao 1907. godine spomenik legendarnom majoru Mihailu Iliću koji je  poginuo nedaleko odatle u prvom srpsko-turskom  ratu 1876. godine;
  10. „Škola u Milandži“ je podignuta u selu Milandža 1833. godine. Bila je to prva škola u moravičkom kraju. Nova školska zgrada je podignuta 1872. godine i nastava u njoj je izvođena sve do 1953. godine kada se škola zatorila jer nije imala dovoljno učenika;
  11. „Rimski most“ -Kumanica. Nalazi se na 16-tom kilometru u pravcu prema Goliji. Nemoguće je utvrditi ko je i kada podigao ovaj most.Restauracija je izvršena osamdesetih godina prošlog veka;
  12. „Kameni most“ Ivanjica. Nalazi se na reci moravici u Ivanjici. Projektovao ga je inženjer Milenko Trudić na početku 20. veka. Država ga je finansirala, a izgradnja je poverena poznatom ivanjičaninu Blagoju Lukoviću. Most je završen u jesen 1906. godine. Bio je kažu jedini jednolučni most na Balkanu tog vremena. Zaštićen je kao kulturno dobro od izuzetnog značaja;
  13. „Kušića han“ – Ivanjica. Nalazi se u Ivanjici i jedan je od najstarijih spomenika seoskog neimarstva u Moravičkom kraju. Nekada je služio kao konačište kiridžijama koji su dolazili sa Zlatibora i Sandžaka. Sada je smešten u centru varošice pored spomenika Draži Mihailoviću. Stavljen je pod zaštitu države kao nepokretno kulturno dobro od velikog istorijskog značaja;
  14.  Hidrocentrala „Moravica“ – Ivanjica. Puštena je u rad 1911. godine kao deveta hidrocentrala u Srbiji. Imala je 260 KS i osvetljavala je samo varošicu. Godine 1936. izgrađena je kameno-betonska brana visine 9 a širine 16 metara. Ovaj vodopad je turistička atrakcija i gotovo zaštitni znak Ivanjice. Centrala predstavlja svojevrsni muzej. Trenutno ne proizvodi struju. Nepokretno je kulturno dobro, prostorno kulturno-istorijska celina od velikog značaja. Brana i hidrocentrala su kompletno rekonstruisane i u tu čast je 2011. godine priređena velika svečanost;
  15.  „Jeremića kuća“ – Ivanjica. Najstarija je sačuvana zgrada u Ivanjici i jedna je od 12 koje nisu izgorele  u velikom požaru 1846. godine. Smeštena je na kraju gradskog šetališta i jedan je od vizuelnih simbola Ivanjice. Rekonstruisana je po projektu Zavoda za zaštitu spomenika kulture iz Kraljeva i stavljena je pod zaštitu države kao nepokretno kulturno dobro od velikog istorijskog značaja;
  16. „Stara čaršija“ –  Ivanjica. Strogi centar grada proglašen je 1987. godine za prostorno-istorijsku celinu od velikog značaja. Ambijentalna vrednost stare čaršije je u njenom autentičnom izgledu sa početka XIX veka, kao i u arhitektonsko-istorijskim vrednostima pojedinačnih objekata;
  17. Grob „Boška Jugovića“ – Ivanjica. Nalazi se na 4 km od Ivanjice. Po predanju, povlačeći se ranjen sa Kosova, jedan od braće Jugović – Boško, umire nadomak Ivanjice. Tuga je sahranila majka  Kneginja Milica, a na njegovom grobu je sagradila malu crkvu. Na grobu i na temeljima stare novu crkvu je podigao Blagoje Luković iz Ivanjice 1929. godine i posvetio je Sv. Knezu Lazaru. Posađeno je i 9 novih hrastova koji simbolizuju devet Jugovića. Danas ih ima 7;
  18. „Spomenik revolucije“ – Ivanjica  je mozaik veličine 5 h 2,4 metra. Predstavlja izuzetno umetničko delo i najveći je mozaik na otvorenom  prostoru kod nas. Autor ovog značajnog ostvarenja bio je  ugledni jugoslovenski slikar  Đorđe Andrejević Kun. Otvoren je  1957. godine. Ovaj vojni memorijal u potpunosti je obnovljen 2008. godine. Spomenik revolucije je proglašen za prostorno kulturno istorijsku celinu od velikog značaja;
  19. Spomenik „Đeneral Dragoljub Draža Mihailović“ – Ivanjica. Nalazi se u centru grada. Podignut je aprila 2003. godine na 110-godišnjicu rođenja u znak sećanja na Legendarnog vođu Ravnogorskog pokreta u  II svetskom ratu, đenerala i komandanta jugoslovenske Kraljevske vojske u otadžbini. Pored spomenika je i  „Čičin dom“ koji prerasta u Ravnogorsku biblioteku i muzej ravnogorskog pokreta. Dragoljub Mihailović je rođen u Ivanjici 14. aprila 1893. godine, u matičnoj knjizi zaveden pod tekućim brojem 116 od oca Mijaila i majke Cmiljane Mihailović. Osuđen je na smrt 1946. godine i ubijen u Beogradu. General Mihailović je najodlikovaniji srpski oficir u istoriji.   

            Ovom prilikom nabrojan je samo deo kulturno-istorijskog nasleđa Ivanjice, i nekolicina ličnosti koja je učestvovala u stvaranju istog. 

            Najvažnije kulturne manifestacije u opštini Ivanjica: 1. Sabor lovaca Golije 2. Smotra narodnog stvaralaštva – Zvuci Golije, Javora i Mučnja 3. Festival izvorne srpske pesme – Prilike 4. Festival dečijih folklora – Prilike 5. Javorski sabor dvojničara i starih muzičkih instrumenata Srbije 6. Festval kulture – Nušićijada 

            Geografske specifičnosti: Opština Ivanjica se nalazi u brdsko-planinskom području i oivičena je planinskim vencima Golije, Javora i Mučnja. Planina Golija je Uredbom Vlade Republike Srbije proglašena za Park prirode (2001. godine), i iste godine Aktom UNESKO-a za Rezervat biosfere. Uredbom Vlade RS, 25. januara 2000. godine, Ivanjica je proglašena za vazdušnu banju. Prema tome, značajni prirodni resursi ivanjičke opštine su planine (naveći šumski fond u zemlji), polja (oranice i bašte) i reke (veliki potencijal za gradnju  MHE i akumulacionih jezera).                                                       

            Ruralna infrastruktura: Izgrađenost mreže saobraćajne infrastrukture, prema podacima RZS, za 2021. godinu u okvirima opštinskih granica postoji 404 km puteva, lokalnog, magistralnog i regionalnog karaktera. Prema Uredbi o kategorizaciji državnih puteva („Službeni glasnik RS“, broj: 105/2013, 119/2013 i 93/2015), magistralni i regionalni pravci prekategorizuju se u državne puteve IA, IB i II reda. Ovom Uredbom saobraćajno čvorište na teritoriji opštine Ivanjica čine državni put IB reda, broj 13 (Novi Sad – Ruma – Šabac – Valjevo – Požega – Ivanjica – Sjenica), državni put IB, broj 36 Ivanjica – veza državnim putem broj 15 (Batočina – Kragujevac – Kraljevo – Raška – Novi Pazar – Ribarići – granica sa Crnom Gorom) i državni put II reda, broj 151 Beljina – Guča – Ivanjica. Deonice državnih i lokalnih puteva (regionalnog značaja) na pravcu pružanja kroz teritoriju opštine Ivanjica prekrivene su kvalitetnim asfaltnim zastorom, izuzev dela saobraćajnica na prostoru Parka prirode Golija koji povezuju opštinu Ivanjica sa regionalnim TC Odvraćenica, na deonici Golijska Reka – Odvraćenica, u dužini od 16 km i Ivanjicu sa Dugom Poljanom, na deonici Golijska Reka – Duga Poljana 14 km. U toku su radovi na izgradnji pomenutih pravaca. Pravac pružanja ostalih puteva lokalnog karaktera, predstavlja vezu urbanog i administrativnog centra opštine Ivanjica sa velikim brojem sela i zaselaka. Imajući u vidu, da naseljenost prostora karakteriše 49 naseljenih mesta sa 19 mesnih zajednica na prostoru od 1.090 km², kvalitet lokalnih saobraćajnica determiniše nizak stepen izgrađenosti, nedovoljna razvijenost i prilična zapuštenost uslovljena dugogodišnjom unutrašnjom krizom.   Optimizacija razvoja saobraćaja na teritoriji opštine Ivanjica, prema potrebama lokalne zajednice kao i programima razvoja Repubike Srbije podrazumeva visoka ulaganja koja značajnim delom ulaze u opredeljenja države da se saobraćajna mreža u ovoj regiji učini efikasnom i mestom prelamanja trasporta pogodnim za razvoj i lokaciju industrijskih i turističkih kapaciteta. Izgradnja aerodroma „Morava“ u Lađevcima kod Kraljeva, će doprineti razvoju privrede i turizma na prostoru kojem gravitira 2 miliona stanovnika centralne Srbije. Zatim, u planiranju državne putne mreže Srbije i Crne Gore povezivanje Beograda sa Južnim Jadranom, budući autoput E-763 (veza Jadransko-Jonskog basena sa Panevropskim koridorima X i VII) koji se proteže kroz centralne delove Srbije i Crne Gore, od Beograda do obale Jadranskog mora (Bar), predstavlja najkraću drumsku vezu Beograda i njegovog zaleđa sa Južnim Jadranom. Autoput svojom trasom prolaziće kroz centralni deo teritorije opštine Ivanjica. To će ujedno biti i najkraća veza Mađarske i Rumunije preko Srbije i Crne Gore sa južnom Italijom i Albanijom i zahvataće široko gravitaciono područje sa oko 4,7 miliona stanovnika.  

Komunalna i energetska infrastruktura    

Vodosnabdevanje: Vrednosti indikatora Agencije za zaštitu životne sredine SWQI (Serbian Water Quality Index) koji pokazuje fizičko-hemijski i mikrobiološki kvalitet površinskih voda, prema ispitivanjima Agencije na rekama Moravica i Studenica u potpunosti potvrđuju da je voda u opštini Ivanjica čista i dobrog kvaliteta.

            U sistemu vodosnabdevanja Ivanjice registrovano je 4.866 priključaka – 4.300 stanovništva, 550 male privrede, 11 industrijskih sistema i 5 javnih ustanova. Procenjuje se da vodu za piće iz ovog sistema koristi oko 16.000 stanovnika u mesnim zajednicama Ivanjica i Bukovica. Ostala naselja na području opštine Ivanjica snabdevaju se neprečišćenom vodom sa lokalnih izvorišta, od kojih postoji razvodna mreža koja je uglavnom u lošem stanju, izuzev vodovoda u selu Lisa koji je izgrađen 2006. godine.

            Prema podacima JKP Komunalno finalna potrošnja vode u domaćinstvima iznosila je u 2021. godini 782.033 m3. Ukoliko se kao referentna godina uzme 2021. godina, prosečna godišnja potrošnja vode po stanovniku u opštini Ivanjica, računajući stanovnike priključene na javni vodovod iznosi oko 54 m3 godišnje. Time se dobija da je dnevna potrošnja vode po stanovniku 148 l/pc dan, što je znatno ispod republičkog proseka od 350 l/pc dan. Procenjuje se da je dnevna potrošnja znatno veća u odnosu na iskazani podatak, budući da jedan deo stanovništva plaća vodu paušalno, a određeni broj domaćinstava pored priključenja na javnu vodovodnu mrežu poseduje i sopstvene izvore. Zastarelost vodovodne mreže dovodi do čestih kvarova, velikih gubitaka vode i visokih eksploatacionih troškova. Prema ukupnoj količini proizvedene vode procenjuje se da gubici dostižu i do 50 %. U većem delu gradske vodovodne mreže je neophodno izvršiti potpunu zamenu dotrajalih azbestno-cementnih i pocinkovanih cevi. Postojeći sistem vodosnabdevanja u opštini Ivanjica se zasniva na postrojenju za preradu vode ,,Lučka Reka’’, koje je izgrađeno 1973. godine. Kapacitet ovog vodozahvata je oko 40-60 l/s. Postrojenje ,,Lučka Reka’’ je nedavno rekonstruisano.         

Komunalne vode– Opština Ivanjica nema adekvatno rešeno pitanje sakupljanja, odvođenja i prečišćavanja otpadnih voda. U samom gradskom području postoji kanalizaciona mreža koja pokriva jedan deo naselja. Mreža gradske fekalne kanalizacije je građena u periodu od 1954. do 1968. godine, pa i kasnije, sa širenjem gradskog područja. U ostalim naseljima ne postoje sistemi za sakupljanje, odvođenje i tretman otpadnih voda. Ispuštanje otpadnih voda se vrši individualno, u neadekvatno izvedene septičke jame, kopane bunare ili obližnje vodotokove. Trenutno na gradskoj mreži fekalne kanalizacije postoji preko 3000 priključaka, od čega 2.940 čine priključci stanovništva, 350 male privrede, 5 industrijskih sistema i 5 javnih ustanova. Mreža fekalne kanalizacije je ukupne dužine od oko 22.680 m, od toga je 10.773 m azbestno-cementnih cevi, 6.470 m armirano-betonskih cevi i 4.310 m PVC cevi. Kanalizaciona mreža je dotrajala, sa malim promerima cevi i loše izvedenim spojevima. Kako ne postoji sistem za prečišćavanje otpadnih voda u Ivanjici, gradske otpadne vode se bez prethodnog prečišćavanja ispuštaju u vodotok reke Moravice na četiri mesta. U planu je širenje kanalizacione mreže. Pored širenja kanalizacione mreže, planirana je i izgradnja sistema za prečišćavanje otpadnih voda, za koga bi bio vezan jedinstven sistem kolekcije za gradsko i prigradsko područje.

 Komunalni otpad Opština Ivanjica je u sastavu Regionalnog centra za upravljanje otpadom Duboko iz Užica. Sakupljanje, odvoženje i odlaganje otpada u regonalnu deponiju obavlja JKP „Komunalno“ Ivanjica. Projektovana mesečana količina otpada na teritoriji opštine Ivanjica je 698 t mesečno, tj. 8.376 t godišnje. Međutim, kako su projektovane količine zasnovane na obuhvatu korisnika sa čitavog područja opštine i potencijalnih korisnika u neizgrađenim turističkim centrima na Goliji, sadašnja mesečna količina znatno odstupa od projektovane. Pokriveno je oko 90 % gradskih i prigradskih naselja i oko 40 % sela Međurečje i Prilike, odnosno oko 43 % stanovništva cele opštine.  Industrijski otpad, najčešće drveni otpad poput strugotine, uglavnom se nekontrolisano odlagao na divlje deponije pored reka, puteva i šuma. Rešenje ovog problema pronašlo se u otvaranju preduzeća za preradu sirovina od drveta Biotherm iz Guče i koje od drvenog otpada pravi pelet i slične proizvode. Od septembra 2007. godine je na gradskom području Ivanjice je pokrenuta akcija prikupljanja otpada pogodnog za reciklažu, postavljanjem specijalnih kontejnera za prikupljanje papira i plastične ambalaže. Za sada ne postoji privredno društvo koje se bavi reciklažom, a za prikupljanje otpada za reciklažu je odgovorno JKP ,,Komunalno’’ Ivanjica.

Elektrifikacija, gasifikacija i grejanje –  Trafostanica 110/35 kV Ivanjica, dalekovodi 35 kV i trafostanice 35/10 kV su primarni visokonaponski objekti, putem kojih se vrši distribucija električne energije do potrošača na području opštine Ivanjica. Kapaciteti trafostanice 110/35 kV Ivanjica su zadovoljavajući, ali ne i dovoljni za potrebe dugoročnog razvoja. Napajanje opštine samo putem jednog dalekovoda 110 kV, bez mogućnosti rezervnog napajanja, predstavlja ozbiljan problem, zbog koga opština ponekad, usled redovnog održavanja i remonta mreže, ostaje potpuno bez električne energije. Zahvaljujući intenzivnoj izgradnji novih i rekonstrukciji postojećih mreža u prethodnom periodu, niskonaponske mreže imaju dosta dobru strukturu. Niskonaponska mreža je razvedena na betonskim stubovima, a na gradskom području je uglavnom izvedena kablovima. Stepen elektrifikacije opštine Ivanjica iznosi preko 90 %. Sva naselja na području opštine Ivanjica su elektrificirana i u njima je do sada na elektrodistributivnu mrežu priključeno 12.728 domaćinstava i 1.257 poslovnih potrošača. Pored rekonstrukcije visokonaponske i niskonaponske elektro-mreže, neophodna je izgradnja drugog voda 110 kV iz pravca Guče, izgradnja novih i rekonstrukcija postojećih trafostanica. Imajući u vidu potrebe lokalne zajednice, lokalna samouprava u saradnji sa nadležnim poslovnim jedinicama EPS-a radi na prevazilaženju problema. Dalje, u toku su radovi na sanacija i rekonstrukcija građevinskog dela hidroelektrane Moravica uz modernizaciju i uvođenje sistema daljinskog upravljanja kao i izgradnja malih hidroelektrana.           

Gasna i toplovodna mreža još uvek ne postoje u opštini Ivanjica.

Telekomunikacije –  Statistički podaci RZS za 2021. godinu pokazuju da na teritoriji opštine Ivanjica ima 9 pošta i 11.830 pretplatnika fiksne telefonije. Područje je pokriveno mrežama mobilne telefonije Telenor, Telekom i VIP.         

Pristup javnom informisanju –  Informisanje u opštini Ivanjica organizovano je kroz četiri elektronska medija lokalnog i više medija nacionalnog i regionalnog karaktera. Mediji lokalnog karaktera zastupljeni su i kroz dve radio i jednu televizijsku stanicu. Signal Ivanjičkog radia prostire se na 70 % teritorije opštine Ivanjica, do Požege i Lučana. Radio Javor je pokriva signalom teritoriju cele zapadne Srbije. Jedina televizija lokalnog karaktera u opštini Ivanjica je TV Golija. Osnovana je 2007. godine. U privatnom je vlasništvu i pokriva signalom teritoriju opštine Ivanjica. Medijska pokrivenost gradskog jezgra opštine nacionalnim medijima je potpuna, dok je u ruralnom području pokrivenost osrednja. U Ivanjici postoji kablovska televizija SBB, s tim što je njom pokriven samo širi centar grada. Pristup internetu je na zadovoljavajućem nivou.                                                      .

 Pokazatelji razvoja poljoprivrede

            Poljoprivredno zemljište:

Struktura zemljišta – Obzirom na dominantan planinski karakter prostora, u ukupnim poljoprivrednim površinama preovlađuju prirodni travnjaci sa oko 64,3%, od kojih livade čine 36,8% ili 18.899 ha, a pašnjaci 27,5% ili 14.111 ha. Oranice čine relativno visokih 28,9% ili 14. 823 ha, a voćnjaci 6,8%, odnosno 3.483 ha. Najveći deo poljoprivrednih površina nalazi se u privatnom posedu – 94,1% od ukupnog poljoprivrednog prostora. Ukupno 48.309 ha poljoprivrednih površina nalazi se u privatnom vlasništvu. Prosečna veličina poseda (KPZ) po gazdinstvu iznosi 3,62 ha.  Najveće površine poljoprivrednog zemljišta se nalaze na planinskom i brdskoplaninskom području na velikim nagibima, a veoma mali u dolinama oko reka i rečica. Pedogeneza zemljišta, zbog karakteristika reljefa, na ovom području najčešće se zadržava na stadijumu formiranja, zbog čega ova zemljišta vrlo retko dostignu punu zrelost. Daleko najrasprostranjenija su nedovršena kisela zemljišta na paleozojskim škriljcima, zatim nedovoljno formirano zemljište na krečnjaku, znatno ređe planinske crnice, deluvijumi, a oko Moravice ima i nešto više aluvijalnog zemljišta. Zajednička karakteristika nedovoljno formiranih zemljišta je niska do ekstremno niska ph vrednost,odnosno visok stepen kiselosti, laka su i rastresita zbog relativno visokog procenta učešća podloge u odnosu na glinu, siromašna u hranivima, podložna eroziji i brzom nestajanju, ali i relativno brzoj obnovljivosti zbog mekog matičnog supstrata.  Obzirom na dominantan planinski karakter prostora, u ukupnim poljoprivrednim U ukupnoj površini poljoprivrednog zemljišta najveći udeo ima zemljište VII klase (20.131ha) i zemljište VI klase (17.926 ha). Prema katastarskim podacima opština raspolaže sa svega 34 ha zemlje I klase, 349 ha II klase, 1166 ha III klase, 1624 ha IV klase i 2870 ha zemljišta V katastarske klase. Što se tiče učešća korišćenog poljoprivrednog zemljišta u ukupnoj površini opštine, prema rezultatima Popisa poljoprivrede iz 2012. godine 7.728 poljoprivrednih gazdinstava ima 28.027 ha poljoprivrednog zemljišta. 

            Ukupno navodnjavano zemljište iznosi 242 ha (0,86% od ukupnog poljoprivrednog zemljišta ili 4,96% od površina pod oranicama i baštama, 25,7% površina se navodnjava sistemima „kap po kap“.  Potrebe sektora poljoprivrede u oblasti navodnjavanja  Za teritoriju naše opštine karakterišu se promenljivi klimatski uslovi koji determinišu neujednačenu količinu i raspored padavina. One iz godine u godinu variraju i predstavljaju limitirajući faktor uspešne, intenzivne, i tržišno opredeljene poljoprivredne proizvodnje. Navodnjavanjem se naknađuju neophodne količine za normalan rast i razviće poljoprivrednih kultura u uslovima nedovoljnih padavina i njihovog nepravilnog rasporeda u okviru vegetacionog perioda.  Dostignuti stepen navodnjavanja u Ivanjici ne zadovoljava potrebe stalne i efikasne poljoprivredne proizvodnje. Navodnjavanje još uvek nije obezbedilo svoje pravo mesto u poljoprivredi opštine Ivanjica.Osnovni razlozi tome su:

  • rodna i kišna godina;
  • niska svest;
  • ekonomska nemogućnost;
  • nepostojanje izvorišta voda u neposrednim blizinama sa kojih bi se u uslovima brdsko-planinske poljoprivrede mogli koristiti ovi resursi.

            Površina poljoprivrednog zemljišta u svojini Republike Srbije (državnoj svojini) na teritoriji opštine Ivanjica iznosi  2.673,5785 ha od čega je Godišnjim programom zaštite, uređenja i korišćenja poljoprivrednog zemljišta u državnoj svojini na teritoriji opštine Ivanjica za 2021. godinu predviđeno za izdavanje 661.9258 ha.                                                             .
            Višegodišnji zasadi: Proizvodnja voća je jedna od najznačajnijih segmenata poljoprivrede koja zauzima značajno mesto u bruto društvenom proizvodu poljoprivrednih proizvođača opštine Ivanjica. U voćarskoj proizvodnji je zastupljeno: – jagodasto;  – koštičavo; – jabučasto i  – jezgrasto voće.  Malinarstvo kao grana voćarske proizvodnje, a u okviru jagodastog voćarstva nesumljivo zauzima najznačajnije mesto. Uzgajanje maline karakteristično je za brdsko-planinsko područje opštine Ivanjica. Pod zasadima maline se nalazi preko 1.200  hektara, pri čemu se svake godine povećavaju površine. U normalnim vegetacionim uslovima postižu se visoki prinosi po jedinici površine i plod odličnog kvaliteta. Stepen intenzivnosti ove proizvodnje se povećava iz godine u godinu.Ukupna proizvodnja maline tokom 2021. godine je bila oko 12.000 tona. Što se tiče sortimenta  prednjače Vilamet i Miker sa 95 do 97% zastupljenosti u proizvodnji zbog svojih komparativnih prednosti u odnosu na ostale. Poslednjih godina započinju na zahtev kupca i promene u sortimentu, kao odgovor na kontinuitet u snadbevanju tržišta svežim plodovima. Pored jednorodnih, uvode se u proizvodnju i stalnorađajuće sorte, kao što su Polana, Polka, Tjulamin… Remontantne ili stalnorađajuće maline predstavljaju hit, kako u proizvodnji tako i u potrebama tržišne ekonomije. Po svojim komparativnim osobinama u odnosu na dosadašnje jednorodne maline, predstavljaju značajan iskorak, jer podneblje sa svojim karakreristikama zemljišta koje je već determinisano preliminarnim i komparativnim ogledima, daje odlične ocene za podizanje novih proizvodno-komercijalnih zasada.   Šljiva predstavlja najzastupljenije koštičavo voće sa 66% od ukupnog broja stabala voća, trešnja predstavlja 5% od ukupnog broja stabala, dok procentualno učešće kajsija i breskvi je minorno, uglavnom na okućnicama. Od jabučastog voća najzastupljenija je jabuka sa 23% i kruška sa 5%, od ukupnog broja stabala.  Što se tiče sortimenta jabučastog i koštičavog voća do 2000-e god. uglavnom se može govoriti o starim autohtonim sortama, kombinovanih osobina Ove sorte se uzgajaju u sistemu ekstenzivnog voćarenja sa rastojanjima 5 x 5m, i karakteristične su da imaju mali prosečan prinos po stablu. Zbog neposredne blizine Instituta za voćarstvo u Čačku u poslednjoj deceniji naglo se povećava broj sorti, menja se tehnologija proizvodnje, povećava se gustina, tako da je evidentan veliki broj intenzivnih voćnih zasada pod najsavremenijim sortimentom. Analizom situacije dolazi se do saznanja da visoka rodnost i osetljivost na bolesti i štetočine su prateći elementi, tako da najveći broj zasada ima potrebe za primenu visokih tehnologija u gajenju.                                                       .

            Stočni fond: Iako ivanjički kraj ima dobre preduslove za razvoj stočarstva, velike travnate površine, statistički podaci ukazuju na smanjenje stočnog fonda opštine. Na teritoriji opštine Ivanjica ne postoje objekti koji se bave preradom mleka i mesa, kao ni sušara, što proizvođačima predstavlja probleme u plasmanu stočarskih proizvoda. Na teritoriji opštine otkup mleka vrše mlekare iz Arilja i Raške, a plasman mesa se takođe vrši klanicama na teritoriji Arilja i Sjenice.      Opstanak individualnih poljoprivrednika u brdsko-planinskom području je u direktnoj zavisnosti od postojanja stočnog fonda. Stočarstvo predstavlja osnovni izvor hrane, ali i zbog nemogućnosti primene mehanizacije na terenima koji su izraženog nagiba, stočni fond predstavlja i osnovno sredstvo za rad.  Zbog stalnih oscilacija tržišnih uslova privređivanja (skup repromaterijal a jeftinih gotovih proizvoda stočarstva), uzrokuje se stalnim promenama brojnog stanja kod svih vrsta i kategorija stoke. Samim tim brojno stanje treba uzeti samo kao reper trenutnog stanja koje može biti znatno promenjeno.    

Ono što karakteristiše stočarsku proizvodnju na teritoriji opštine Ivanjica je ekstenzivnost ruralnog područja, koje ima sve zemljišne i druge potencijale da u jedinici vremena napravi značajne pozitivne pomake u savlađivanju brojnih prepreka i dolaska do krajnjih potrošača.    

Brojno stanje u stočarstvu, prema Popisu poljoprivrede 2012. godine, je sledeće:

  • 8.728 goveda
  • 10.765 svinja
  • 24.196 ovaca i koza
  • 56.782 živine
  • 8.307 košnica pčela 

            U pogledu raspoloživosti objekata za smeštaj stoke, prema Popisu poljoprivrede 2012. godine, stanje je sledeće:

  • 3.799 gazdinstava raspolaže sa 3.894 objekata za smeštaj goveda kapaciteta 24.797 mesta;
  • 3.168 gazdinstava raspolaže sa 3.214 objekata za smeštaj svinja kapaciteta 22.139 mesta;
  • 2.824 gazdinstava raspolaže sa 2.874 objekata za smeštaj koka nosilja kapaciteta 75.595 mesta;
  • 1.643  gazdinstava raspolaže sa 1.673 objekata za smeštaj  ostale stoke kapaciteta 44.589 mesta.        

            U poslednjoj deceniji došlo je do promena u rasnom sastavu goveda s jedne strane, a sa druge povećana je proizvodnja po grlu. Individualna gazdinstva najviše se bave kombinovanim tipom proizvodnje  mleko-meso, i najviše je prisutno domaće goveče u tipu simentalca, s tim što se dalje vrši njihovo ukrštanje i oplemenjivanje sa simentalcem. Rezultat ovakvog ukrštanja je da je došlo do poboljšanja kvaliteta mesa,  bržeg i većeg prirasta. Osim u govedarstvu, značajna poboljšanja u pogledu rasnog sastava su prisutna u svinjarstvu i ovčarstvu. U svinjarstvu se sve više primenjuju Jorkšir, Landras i Pietren koji imaju veći procenat udela mesa u odnosu na udeo masti. Sami zahtevi tržišta i usmeravaju proizvođače u pravcu inteziviranja svinjarske proizvodnje. U ovčarstvu je najzastupljenija rasa Sjenička pramenka, zatim  Ile De France i Virtemberg.                               

            Mehanizacija, oprema i objekti:  Brojno stanje poljoprivredne mehanizacije i opreme (prema Popisu poljoprivrede 2012:

•         3.447 traktora (1.192 jednoosovinskih i 2.255 dvoosovinskih);

•         19 kombajna;

•         9.736 priključnih mašina. 

Poljoprivredna gazdinstva na teritoriji opštine Ivanjica (prema Popisu poljoprivrede 2012) raspolažu sa:

•         8.781 objektom za smeštaj stoke,

•         902 objekta za smeštaj poljoprivrednih proizvoda;

•         704 objekta za smeštaj poljoprivrednih mašina i opreme;

•         10 objekata za silažu;

Poljoprivredna gazdinstva poseduju 105 sušara za voće. Preko 95 % poljoprivrednih gazdinstava stajnjak skladišti na otvorenom prostoru pored staje.    

                                                  .
            Radna snaga: Članova gazdinstva i stalno zaposlenih na porodičnim gazdinstvima (uključujući i nosioce) ima 19.260, a na gazdinstvima pravnih lica/preduzetnika 40. 2.764 porodična  gazdinstva angažovala su sezonsku radnu snagu koja je ostvarila 459 godišnjih radnih jedinica, 10 gazdinstava pravnih lica/preduzetnika angažovala su sezonsku radnu snagu koja je ostvarila 5 godišnjih radnih jedinica. Procena je da je prosečna starost poljoprivredne radne snage 45 godina, da 50% poljoprivredne radne snage  ima osnovno i nepotpuno osnovno obrazovanje, 45 % srednje obrazovanje, i 5% više i visoko obrazovanje.             Prema Popisu poljoprivrede 2012, što se tiče nivoa kvalifikacija nosilaca, upravnika, odnosno donosilaca odluka na poljoprivrednim gazdinstvima, 4884 njih ima samo poljoprivredno iskustvo stečeno praksom, 37 ih ima kurseve iz oblasti poljoprivrede, 62 ih ima poljoprivrednu školu, 2383 ih ima neku drugu srednju školu, 53 ih ima višu poljoprivrednu školu ili fakultet, 309 ih ima neku drugu višu školu ili fakultet, a 181 ih je pohađalo kurseve o poljoprivredi u 2012. godini. 


            Struktura poljoprivrednih gazdinstava: Prema Popisu poljoprivrede 2012 ukupan broj poljoprivrednih gazdinstava je 7.728 (10.579 domaćinstava), a njihovo učešće u ukupnom broju domaćinstava je 73 %. Prosečna veličina poseda (korišćenog poljoprivrednog zemljišta) po gazdinstvu je 3,63 ha. Broj uslovnih grla stoke iznosi 14.063.

                                                      
            Proizvodnja poljoprivrednih proizvoda: Procena učešća, tj. odnos biljne i stočarske proizvodnje u stvaranju vrednosti poljoprivredne proizvodnje na području opštine Ivanjica je 80:20 (biljna proizvodnja učestvuje sa 80% a stočarska sa 20%).            

Što se tiče obima proizvodnje važnijih poljoprivrednih proizvoda posebno onih koji imaju najveći značaj za poljoprivredu u opštini Ivanjica, na osnovu podataka kojima raspolažemo u 2021. godini proizvedene su sledeće količine biljnih proizvoda: između 60.000 i 80.000 tona krompira, oko 2.000 tona kukuruza, oko 1.000 tona pšenice, oko 2.000 tona šljiva, oko 700 tona jabuka, oko 12.000 tona malina. U 2021. godini proizvedene su sledeće količine stočarskih  proizvoda: oko 7.000.000 litara mleka, oko 1.000 tona mesa, oko 100 tona meda.

Na teritoriji opštine Ivanjica velike zemljišne površine su nezagađene i spremne da bez konverzije odmah pristupe organskoj proizvodnji. Za sada postoji nekoliko sertifikovanih organskih proizvođača poljoprivrednih proizvoda.

 
            Zemljoradničke zadruge i udruženja poljoprivrednika: Na teritoriji opštine Ivanjica postoji 6 registrovanih zemljoradničkih zadruga, od kojih 4 aktivno funkcionišu i njihove pretežne oblasti angažovanja su:  proizvodnja, otkup i trgovina poljoprivrednih proizvoda, prodaja sadnog materijala, selekcija u stočarstvu.           Na teritoriji opštine Ivanjica postoji 5 udruženja poljoprivrednika u primarnoj poljoprivrednoj proizvodnji, odnosno proizvodnji jagodastog voća i krompira. Trenutno njihova uloga i značaj za unapređenje poljoprivrede na područjuopštine Ivanjica je mala, kao i stepen njihove organizovanosti u pogledu nivoa profesionalizacije i raspolživosti adekvatnog upravljačkog kadra.                                                      .
            Transfer znanja i informacija: Opšti nivo efikasnosti i funkcionalnosti sistema prenosa znanja i informacija u oblasti poljoprivrede koji se ostvaruje putem seminara organizovanih od strane obrazovnih i istraživačkih ustanova i organizacija, poljoprivrednih savetodavnih stručnih službi (PSSS), privatnih konsultatntskih privrednih subjekata, i medija koji imaju pokrivenost na teritoriji opštine Ivanjica, još uvek nije na zadovoljavajućem nivou.                                                    .

TABELARNI PRIKAZ PLANIRANIH MERA
I FINANSIJSKIH SREDSTAVA

       Tabela 1. Mere direktnih plaćanja

Redni brojNaziv mereŠifra merePlanirani budžet za tekuću godinu bez prenetih obaveza (u RSD)Iznos posticaja po jedinici mere (apsolutni iznos u RSD)Iznos podsticaja po korisniku (%) (npr. 30%, 50%, 80%)Maksimalni iznos podrške po korisniku (ako je definisan) (RSD)Prenete obaveze
        
 UKUPNO    


       Tabela 2. Mere kreditne podrške

Redni brojNaziv mereŠifra merePlanirani budžet za tekuću godinu bez prenetih obaveza (u RSD)Iznos posticaja po jedinici mere (apsolutni iznos u RSD)Iznos podsticaja po korisniku (%) (npr. 30%, 50%, 80%)Maksimalni iznos podrške po korisniku (ako je definisan) (RSD)Prenete obaveze
        
 UKUPNO    



       Tabela 3. Mere ruralnog razvoja

Redni brojNaziv mereŠifra merePlanirani budžet za tekuću godinu bez prenetih obaveza (u RSD)Iznos podsticaja po korisniku (%) (npr. 30%, 50%, 80%)Maksimalni iznos podrške po korisniku (ako je definisan) (RSD)Prenete obaveze
1Investicije u fizičku imovinu poljoprivrednih gazdinstava1015.000.000,00650,000,00
2Upravljanje rizicima1046.500.000,001000,000,00
 UKUPNO 11.500.000,00 


       Tabela 4. Posebni podsticaji

Redni brojNaziv mereŠifra merePlanirani budžet za tekuću godinu bez prenetih obaveza (u RSD)Iznos posticaja po jedinici mere (apsolutni iznos u RSD)Iznos podsticaja po korisniku (%) (npr. 30%, 50%, 80%)Maksimalni iznos podrške po korisniku (ako je definisan) (RSD)Prenete obaveze
        
 UKUPNO    



       Tabela 5. Mere koje nisu predviđene u okviru mera direktnih plaćanja, mera kreditne
                 podrške, mera ruralnog razvoja i posebnih podsticaja

Redni brojNaziv mereŠifra merePlanirani budžet za tekuću godinu bez prenetih obaveza (u RSD)Iznos posticaja po jedinici mere (apsolutni iznos u RSD)Iznos podsticaja po korisniku (%) (npr. 30%, 50%, 80%)Maksimalni iznos podrške po korisniku (ako je definisan) (RSD)Prenete obaveze
1Nabavka hrane za ostavljena ženska goveda starosti 12-28 meseci6019.000.000,0020.000,00800,000,00
 UKUPNO 9.000.000,00  



       Tabela 6. Tabelarni prikaz planiranih finansijskih sredstava

BudžetVrednost u RSD
Ukupan iznos sredstava iz budžeta AP/JLS planiranih za realizaciju Programa podrške za sprovođenje poljoprivredne politike i politike ruralnog razvoja (bez prenetih obaveza)  20.500.000,00
Planirana sredstva za direktna plaćanja0,00
Planirana sredstva za kreditnu podršku0,00
Planirana sredstva za podsticaje merama ruralnog razvoja11.500.000,00
Planirana sredstva za posebne podsticaje0,00
Planirana sredstva za mere koje nisu predviđene u okviru mera direktnih plaćanja, kreditne podrške i u okviru mera ruralnog razvoja9.000.000,00
Prenete obaveze0,00

            Ciljna grupa i značaj promene koja se očekuje za korisnike: Ciljna grupa-potencijalni korisnici mera podrške su nosioci registrovanih komercijalnih  poljoprivrednih gazdinstava u aktivnom statusu – fizička lica. Promene koje se očekuju za poljoprivrednike – korisnike mera nakon realizacije programa, imajući u vidu specifičnost sredine u kojoj se Program sprovodi, a to je područje sa otežanim uslovima rada u poljoprivredi, očekuje se da će mere iz programa dovesti do: povećanja nioa kvaliteta proizvodnje i kvaliteta proizvoda, povećanja produktivnosti i konkurentnosti.                                                     .

            Informisanje korisnika o mogućnostima koje pruža Program podrške za sprovođenje poljoprivredne politike i politike ruralnog razvoja: Informisanje potencijalnih korisnika o merama koje su definisane Programom vršiće se putem regionalnih i lokalne televizije, lokalnih radio stanica, sajta lokalne samouprave. Informisanje potencijalnih korisnika vršiće i zaposleni u Odeljenju za poljoprivredu i zaštitu životne sredine Opštinske uprave opštine Ivanjica.                                                    .
           

Monitoring i evaluacija: Proces monitorina i evaluaciju/nadzor realizacije Programa vršiće zaposleni u Odeljenju za poljoprivredu i zaštitu životne sredine Opštinske uprave opštine Ivanjica.

.
II OPIS PLANIRANIH MERA

 2.1. Naziv i šifra mere: 101 Investicije u fizičku imovinu poljoprivrednih gazdinstava

 2.1.1. Obrazloženje: Osnovne karakteristike poljoprivrednog sektora na teritoriji Opštine Ivanjica proizilaze iz nepovoljne strukture poljoprivrednih gazdinstava. Usitnjenost poseda, mali broj grla stoke na porodičnim farmama, neadekvatni proizvodni i smeštajni objekti, slaba primena savremenih tehnologija proizvodnje i uvođenje novog sortimenta su karakteristike ivanjičke poljoprivrede. Jedan od veoma bitnih uzroka nedovoljne konkurentnosti ivanjičke poljoprivrede jeste niska produktivnost koja proizilazi i iz nedovoljne tehničke i tehnološke opremljenosti gazdinstava. Postojeća mehanizacija je zastarela. Brojno stanje stočnog fonda nije na zadovoljavajućem nivou, naročito u govedarstvu. Poljoprivredna gazdinstva, zbog nepovoljnog ekonomskog i socijalnog stanja, nisu u mogućnosti da sama obezbede dovoljno sredstava za modernizaciju proizvodnje i povećanje konkurentnosti. Modernizacijom postojećih objekata, povećanjem brojnog stanja i poboljšanjem rasnog sastava stočnog fonda, kupovinom moderne opreme i savremene mehanizacije, zasnivanjem novih proizvodnih zasada i ulaganjem u skladišne i preradne kapacitete na poljoprivrednim gazdinstvima moguće je poboljšati ekonomske aspekte delovanja i znatno bolje ispunjavati zahteve održavanja prirodnih resursa, zaštite i dobrobiti životinja i bezbednosti hrane. Ova mera je u skladu sa nacionalnom Strategijom poljoprivrede i ruralnog razvoja 2014- 2024 .

Pregled po sektorima u okviru kojih će se intervenisati podsticajnim merama u 2022. godini: Sektori mleko i meso: Sektorom mleka dominiraju mali proizvođači, održive i delimično održive farme. Opšti problem predstavlja nizak nivo proizvodnje po kravi, što dovodi do neprofitabilnog poslovanja proizvođača. Gazdinstva se suočavaju sa lošom tehnologijom u ishrani životinja, nedostatkom kvalitetnog genetskog materijala i lošim uslovima držanja stoke. Postojeće stanje u sektoru mesa takođe ukazuje na pad proizvodnje. Sektorom dominira veliki broj gazdinstava sa niskim intenzitetom proizvodnje koji žele da unaprede i poboljšaju kvalitet stočarskih proizvoda, specijalizuju se u proizvodnji mesa sa fokusom na gajenje ovaca, kao i da poboljšaju produktivnost i konzistentnost u proizvodnji. Gazdinstva koja proizvode meso nisu specijalizovana, ne koriste pravilno pašnjake i kvalitet korišćene stočne hrane nije zadovoljavajući. Takođe, neodgovarajuća je tehnologija ishrane kao i uslovi smeštaja životinja. Efekti sprovedenih mera u ovom sektoru u toku 2018. i 2019. godine kroz subvencionisanje nabavke kvalitetnih priplodnih ovaca su već vidljivi, i beleži se povećanje broja kvalitetnih priplodnih grla ovaca. Tokom ove 2 godine subvencionisana je nabavka 1390 grla ovaca za 139 korisnika. Intervencije u okviru ovih sektora će biti usmerene na unapređenje stanja fizičkih resursa kroz podršku investicijama za unapređenje konkurentnosti, u vidu podsticaja za navaku samohodnih livadskih kosačica.

Sektor voće i povrće: Strukturu biljne proizvodnje seoskog područja opštine Ivanjica karakteriše velika heterogenost, što je posledica usitnjenosti seoskog poseda, nedovoljne edukacije i nedovoljne primene savremene tehnologije proizvodnje. Prosečna površina zasada voća po gazdinstvu je oko četvrtine hektara. Samo 15% zasada su intenzivni zasadi u kojima se primenjuju adekvatne agrotehničke mere. Struktura sortimenta, neadekvatan sadni materijal, nedostatak specijalizovane mehanizacije i nedovoljno površina koje se navodnjavaju dodatno ugrožavaju proizvodnju.U voćarskoj proizvodnji malina je dominantna voćna vrsta. Prema popisu poljoprivrede iz 2012. godine pod zasadima maline nalazi se 1.249 hektara, površine se povećavaju iz godine u godinu i prema trenutnim procenama pod zasadima maline nalazi se između 1.500 i 1.600 hektara. Intervencije u okviru ovog sektora će biti usmerene kroz podršku za investiciona ulaganja u samohodne kosačice za košenje biljne mase između redova u voćnjaku i opremu i mehanizaciju za navodnjavanje koja je neophodna proizvođačima voća, prvenstveno malina, što će uz redovnu primenu savremene agrotehnike dati više, kvalitetne i stabilne prinose. Kada je u pitanju proizvodnja povrća dominantna je proizvodnja krompira po čemu je Ivanjica poznata. Prema podacima kojima raspolažemo godišnja proizvodnja krompira se kreće od 60.000 do 80.000 tona. Intervencije u okviru ovog sektora će biti usmerene i kroz podršku za investiciona ulaganja u opremu za vađenje krompira – vadilice.

Sektor pčelarstvo: Pčelarstvo predstavlja malu ali izuzetno atraktivnu poljoprivrednu delatnost, koja poslednjih godina počinje tržišno da se usmerava u pravcu prihvatanja uslova i standarda EU. Društvo pčelara Ivanjica je registrovano 1985. godine. Prema podacima iz u 2020. godine društvo broji 113 članova (97 su članovi SPOS-a) koji poseduju 7.103 pčelinjih društava, sa prosečnom godišnjom proizvodnjom koja varira u zavisnosti od godine od 50.000 do 90.000 kg meda. Opština Ivanjica je u saradnji sa EVROPSKIM PROGRESOM u 2017. godini podsticala razvoj pčelarstva kroz podršku nabavci košnica i rojeva za žene početnice u pčelarstvu. Takođe u 2018., 2019., i 2021. godini subvencionisana je nabavka opreme za pčelarstvo za 108 korisnika. Ove mere rezultirale su povećanjem broja pčelinjih društava i povećanjem proizvedene količine meda u odnosu na prethodne godine. Intervencije u okviru ovog sektora će biti usmerene na podršku za investiciona ulaganja u pčelarsku opremu.

2.1.2. Ciljevi mere: Opšti ciljevi: stabilnost dohotka poljoprivrednih gazdinstava, povećanje proizvodnje, poboljšanje produktivnosti i kvaliteta proizvoda, smanjenje troškova proizvodnje, unapređenje tehničko-tehnološke opremljenosti, održivo upravljanje resursima, rast konkurentnosti uz prilagođavanje zahtevima domaćeg i inostranog tržišta. Specifični ciljevi u svim sektorima su: Povećanje efikasnosti, konkurentnosti i održivosti proizvodnje na gazdinstvima, i unapređenje stanja specijalizovane opreme na gazdinstvu.

2.1.3. Veza mere sa nacionalnim programima za ruralni razvoj i poljoprivredu: Mera je u skladu sa Nacionalnim programom ruralnog razvoja. Opština Ivanjica vodi službenu evidenciju o korisnicima sredstava tako da je nemoguće da korisnik koristi sredstva po istom osnovu iz lokalnog i nacionalnog programa.

2.1.4. Krajnji korisnici: Krajnji korisnici mere su fizička lica – nosioci registrovanog poljoprivrednog gazdinstva.

2.1.5. Ekonomska održivost: Za ovu meru nije potrebno da podnosilac zahteva dokaže ekonomsku održivost ulaganja kroz određenu formu biznis plana ili projekta.

2.1.6. Opšti kriterijumi za korisnike:

– Da je nosilac registrovanog komercijalnog poljoprivrednog gazdinstva u aktivnom statusu; – Da ima prebivalište na teritoriji opštine Ivanjica;

– Da se parcele upisane u Registar poljoprivrednih gazdinstava korisnika nalaze na teritoriji opštine Ivanjica;

– Samo jedna investicija može biti predmet zahteva za korišćenje podsticaja;

– Može se konkurisati isključivo sa predračunom za nabavku predmetne investicije izdatim u periodu od 01.01.2022. godine do isteka javnog poziva;

– Za investiciju za koju podnosi zahtev ne sme koristiti podsticaje po nekom drugom osnovu (subvencije, podsticaji, donacije), odnosno da ista investicija nije predmet drugog postupka za korišćenje podsticaja, osim podsticaja u skladu sa posebnim propisom kojim se uređuje kreditna podrška registrovanim poljoprivrednim gazdinstvima;

– Da nema evidentiranih a neizmirenih poreskih obaveza kod Lokalne poreske administracije; – Da namenski koristi i da ne otuđi niti da drugom licu na korišćenje investiciju koja je predmet zahteva u periodu od 3 godine od dana nabavke/realizacije investicije;

– Da nema evidentiranih dospelih neizmirenih dugovanja prema jedinici lokalne samouprave, po osnovu ranije ostvarenih podsticaja, subvencija;

– Da podnosilac zahteva i prodavac – izdavalac predračuna ne predstavljaju povezana lica u smislu Javnog poziva pri čemu se povezanim licima smatraju lica u slučaju kada je podnosilac zahteva sa prodavcem povezan na neki od sledećih načina: 1) nosilac gazdinstva i članovi istog porodičnog poljoprivrednog gazdinstva; 2) Krvni srodnici u prvoj liniji, krvni srodnici u pobočnoj liniji zaključno sa trećim stepenom srodstva; 3) supružnici, vanbračni partneri, njegov supružnik i vanbračni partner i njihovi krvni srodnici zaključno sa prvim stepenom srodstva; 4) usvojilac ili usvojenik, kao i potomci usvojenika; 5) druga lica koja sa tim licem žive u zajedničkom domaćinstvu. – Da isto lice ne može biti podnosilac zahteva za podsticaje odnosno kupac i prodavac drugom podnosiocu zahteva za podsticaje.

2.1.7. Specifični kriterijumi:

Prihvatljivi korisnici ove mere po sektorima u okviru kojih će sintervenisati:

Sektor mleko: Poljoprivredna gazdinstva koja imaju do 19 krava.

Sektor meso: Poljoprivredna gazdinstva koja imaju ukupni kapacitet objekta upisanog u Registar objekata, odnosno Registar odobrenih objekata, u skladu sa zakonom kojim se uređuje veterinarstvo, i to: do najviše 19 goveda i/ili do najviše 149 ovaca i koza i/ili do najviše 29 krmača i/ili do najviše 99 tovnih svinja po turnusu i/ili do najviše 3,999 brojlera po turnusu i/ili do najviše 399 tovnih ćurki po turnusu.

Sektor voće: Poljoprivredna gazdinstva koja: 1) u RPG imaju upisano poljoprivredno zemljište pod proizvodnjom odgovarajućih biljnih kultura; 2) u momentu podnošenja zahteva za korišćenje podsticaja imaju manje od 2 ha jagodičastog voća i hmelja; odnosno manje od 5 ha drugog voća; odnosno 0,1 – 50 ha cveća, odnosno 0,2 – 100 ha vinove loze.

Sektor pčelarstvo: Poljoprivredna gazdinstva koja u RPG i Centralnoj bazi podataka o obeležavanju životinja kod Uprave za veterinu ima prijavljeno 5 – 1000 košnica pčela.

2.1.8. Lista investicija u okviru mere:

Šifra investicijeNaziv investicije
101.1.16Nabavka ostale opreme (GPS navigacija i dr.)
101.2.17Nabavka ostale opreme (GPS navigacija i dr.)
101.4.25Mašine za ubiranje odnosno skidanje useva
101.4.27Nabavka ostale opreme (GPS navigacija i dr.)
101.4.28Mašine, uređaji i oprema za navodnjavanje useva
101.6.2Nabavka opreme za pčelarstvo

2.1.9. Kriterijumi selekcije:

  R.br.  Tip kriterijuma za izbor    Da/Ne  Bodovi
1Gazdinstvo podnosioca zahteva ima 1-2 članaDa10
2Gazdinstvo podnosioca zahteva ima 3-4 članaDa20
3Gazdinstvo podnosioca zahteva ima 5 i više članovaDa30
4Podnosilac zahteva je koristio podsticaje u poljoprivredi kod Opštine u prethodnih 5 godina  Da  0
5Podnosilac zahteva je koristio podsticaje u poljoprivredi kod Opštine u prethodnih 5 godina  Ne  20
6Podnosilac zahteva je mlađi od 40 godinaNe20
7Podnosilac zahteva je mlađi od 40 godinaDa30
8Podnosilac zahteva se bavi isključivo poljoprivrednom proizvodnjom (osiguranik je Fonda PIO kao poljoprivrednik)  Ne  0
9Podnosilac zahteva se bavi isključivo poljoprivrednom proizvodnjom (osiguranik je Fonda PIO kao poljoprivrednik)  Da  20

2.1.10. Intenzitet pomoći: Intenzitet pomoći je 50% od vrednosti predračuna bez PDV-a za podnosioce zahteva sa prebivalištem u KO Ivanjica, a 65% za ostale katastarske opštine.

Maksimalni iznosi podsticaja u okviru investicija:

– za investicije 101.1.16, 101.2.17 i 101.4.27 Nabavka ostale opreme (odnosi se na nabavku samohodnih kosačica sa prednjom kosom (reznim alatom), maksimalan iznos podsticaja po korisniku je 100.000,00 dinara

– za investiciju 101.4.25 Mašine za ubiranje odnosno skidanje useva (odnosi se na vadilice krompira), maksimalan iznos podsticaja po korisniku je 100.000,00 dinara

 – za investiciju 101.4.28 Mašine, uređaji i oprema za navodnjavanje, maksimalan iznos podsticaja po korisniku je 35.000,00 dinara

 – za investiciju 101.6.2 Nabavka opreme za pčelarstvo, maksimalan iznos podsticaja po korisniku je 35.000,00 dinara

2.1.11. Indikatori/pokazatelji:

Redni brojNaziv pokazatelja
1Broj podržanih gazdinstava
2Broj novonabavljene opreme
3Broj zainteresovanih gazdinstava za meru

2.1.12. Administrativna procedura: Opštinska uprava opštine Ivanjica raspisaće Javni poziv kojim će biti precizno definisani uslovi i koja je dokumentacija neophodna. Dostavljeni zahtevi će biti administrativno provereni od strane zaposlenih u Odeljenju za poljoprivredu i zaštitu životne sredine Opštinske uprave opštine Ivanjica, u smislu kompletnosti, administrativne usaglašenosti Štampano iz platforme za programe podrške AP/JLS: 04.03.2022 14:42:06 – strana 15/21 i prihvatljivosti investicije, u skladu sa odredbama javnog poziva. Zahtevi koji ispunjavaju uslove i prihvatljivi su, biće rangirani na osnovu kriterijuma za bodovanje podnetih zahteva. U slučaju istog broja bodova prednost ima podnosilac zahteva ženskog pola, ukoliko nije ženskog pola onda mlađi podnosilac zahteva, a u slučaju iste starosti prednost ima podnosilac sa više članova domačinstva. Opštinska uprava opštine Ivanjica, na predlog Odeljenja za poljoprivredu i zaštitu životne sredine, donosi Odluku o ispunjenosti uslova za dodelu podsticaja i utvrđuje Preliminarnu rang listu podnosilaca zahteva. Nakon isteka roka za prigovor na utvrđenu rang listu, Opštinsko veće opštine Ivanjica odlučuje o eventualnim prigovorima i daje saglasnost na navedenu odluku, nakon čega će biti utvrđena Konačna rang lista i doneta rešenja o ostvarenom pravu na podsticaje rangiranim korisnicima do visine sredstava opredeljenih za svaku investiciju. Korisnicima će pravo na podsticaje biti utvrđeno rešenjem o odobravanju prava na podsticaje koje donosi načelnik Opštinske uprave opštine Ivanjica i istim će biti određen rok u kojem korisnici treba da realizuju predmetnu investiciju, i podnesu zahtev za isplatu podsticaja uz koji dostavljaju dokaze o tome, nakon čega će istima biti isplaćen rešenjem utvrđeni iznos podsticaja. Međusobna prava i obaveze između Opštine Ivanjica i korisnika biće definisana ugovorom koji zaključuje predsednik Opštine sa korisnicima. Obaveza korisnika je da namenski koristi i da ne otuđi niti da drugom licu na korišćenje investiciju koja je predmet zahteva u periodu od 3 godine od dana nabavke/realizacije investicije,. Kontrolu namenskog korišćenja podsticaja vrši Odeljenje za poljoprivredu i zaštitu životne sredine. U slučaju nenamenskog korišćenja, korisnici su u obavezi da u celosti vrate dodeljena sredstva.

2.2. Naziv i šifra mere: 104 Upravljanje rizicima                                                    .

2.2.1. Obrazloženje: Ova Mera je od posebnog značaja za područje opštine Ivanjica. Razlozi za izdvajanje sredstva za ovu namenu su u činjenici da je poljoprivredna delatnost na području opštine Ivanjica veoma podložna uticaju vremenskih nepogoda (grad, suša, poplave) od kojih se ne može zaštititi ili ne postoji ekonomska isplativost uspostavljanja efikasne zaštite. Sistem protivgradne zaštite na području opštine Ivanjica čine 22 protivgradne stanice na kojima je angažovano 44 strelaca. Sezona odbrane od grada  traje 6 meseci (od 15.04. do 15.10. tekuće godine). Kako bi sistem protivgradne zaštite što efikasnije funkcionisao, Opština Ivanjica u kontinuitetu izdvaja sredstva za sufinansiranje opremanja protivgradnih stanica u vidu dotacije u neto iznosu od 72.000,00  dinara, za šest meseci po strelcu (12.000,00 mesečno), i pripadajućim doprinosima za PIO, za 44 strelca. Ova mera je u skladu sa smernicama za izradu Strategije razvoja poljoprivrede na teritoriji opštine Ivanjica za period 2015-2020 donetim na sednici SO-e Ivanjica, 01 broj 06-6/2015 od 04.03.2015. godine, i u skladu sa Odlukom Skupštine opštine Ivanjica o isplati stimulativnih naknada za rad protivgradnih strelaca na teritoriji opštine Ivanjica, broj: 400-48/2013-01 od 14.06.2013. godine. Planirana Mera ima potpunu opravdanost, jer je u pitanju zaštita imovine i poljoprivrednih površina od elementarne nepogode- grada. Iskustva pokazuju da bi u slučaju nesprovođenja ove Mere i dejstva vremenskih nepogoda posledice mogle biti katastrofalne u smislu velike i neprocenjive materijalne štete u poljoprivredi. Za slučaj nesprovođenja ove Mere ne postoje odgovarajuća, alternativna rešenja.


2.2.2. Ciljevi mere: Ova Mera doprinosti preventivnoj zaštiti poljoprivredne proizvodnje od elementarne nepogode – grada i u tom smislu proizvođačima predstavlja vid sigurnosti.                                                     .
2.2.3. Veza mere sa nacionalnim programima za ruralni razvoj i poljoprivredu: Nije primenljivo.                                                    .

2.2.4. Krajnji korisnici: Korisnik ove mere je Opština Ivanjica.

2.2.5. Ekonomska održivost: Nije primenjivo.                                                    .

2.2.6. Opšti kriterijumi za korisnike: Opšti kriterijumi za korisnike ove mere ne postoje.                                                    .
2.2.7. Specifični kriterijumi: Specifični kriterijumi za korisnike ove mere ne postoje.                                                   

2.2.8. Lista investicija u okviru mere:

Šifra investicijeNaziv investicije
104.1Ulaganje u zaštitu od elementarnih nepogoda, nepovoljnih klimatskih prilika i katastrofalnih događaja


2.2.9. Kriterijumi selekcije: Nema kriterijuma selekcije.                                                    .

2.2.10. Intenzitet pomoći: Intezitet pomoći je 100%.

 2.2.11. Indikatori/pokazatelji:

Redni brojNaziv pokazatelja
1Procenat gazdinstava koja u pretrpela štetu od elementarne nepogode-grada u odnosu na ukupan broj gazdinstava


2.2.12. Administrativna procedura: Realizaciju ove Mere će sprovoditi Opštinska uprava opštine Ivanjica – Odeljenje za finansije.   Dotacija za podršku rada protivgradnih stanica će se izvršiti na osnovu Odluke Skupštine opštine Ivanjica o isplati stimulativnih naknada za rad protivgradnih strelaca na teritoriji opštine Ivanjica, broj: 400-48/2013-01 od 14.06.2013. godine.  

2.3. Naziv i šifra mere: 601 Nabavka hrane za ostavljena ženska grla goveda starosti 12-28 meseci

2.3.1. Obrazloženje: Pokazatelj stepena razvijenosti ukupne poljoprivredne proizvodnje zavisi od učešća stočarske proizvodnje u prozvodnoj strukturi poljoprivrede. Stočarstvo i stočarska proizvodnja poslednih godina beleži permanentno opadanje broja grla. Kako je stočarstvo grana poljoprivredne delatnosti od koje zavisi razvoj biljne i ukupne poljoprivredne proizvodnje neophodno je u narednim godinama povećati učešće stočarstva u ukupnoj poljoprivrednoj proizvodnji, čime bi se omogućila efikasnija valorizacija stočarskih proizvoda i povećanje ukupnih prihoda od prodaje poljoprivrednih proizvoda. Pored navedenog ova mera je posebno značajna u ovoj godini kada su kao posledica visokih temperatura i sušnog perioda u letnjim mesecima prethodne godine značajno umanjeni prinosi biljaka za stočnu hranu i odgajivači su u velikom problemu i prinuđeni da kao posledicu nedostatka stočne hrane smanjuju stočni fond, a odgajivači za obnovu ili uvećanje svojih stada najradije koriste grla iz sopstvenog podmladka primenom veštačkog osemenjavanja jer im je na taj način poznata genetika, mogu direktno uticati na ženjeni genotip i na pozitivne osobine gajenih grla kao i aklimatizaciju istih, što bi smanjenjem broja grla stvorilo dodatne probleme. Merom je predviđeno da poljoprivredni proizvođači koji na gazdinstvu imaju ženska grla goveda starosti od 12 do 28 meseci dobijaju podsticaj za nabavku stočne hrane.

2.3.2. Ciljevi mere: Opšti ciljevi: Održanje i uvećanje stočnog fonda kod fizičkih lica iz sopstvenog podmladka na području opštine. Specifični ciljevi: Smanjenje pada broja gajenih grla goveda.

2.3.3. Veza mere sa nacionalnim programima za ruralni razvoj i poljoprivredu: Nije primenljivo.

2.3.4. Krajnji korisnici: Krajnji korisnici mere su fizička lica – nosioci registrovanog poljoprivrednog gazdinstva.

2.3.5. Ekonomska održivost: Za ovu meru nije potrebno da podnosilac zahteva dokaže ekonomsku održivost ulaganja kroz određenu formu biznis plana ili projekta.

2.3.6. Opšti kriterijumi za korisnike:

  • Da je nosilac registrovanog komercijalnog poljoprivrednog gazdinstva u aktivnom statusu
  • Da ima prebivalište na teritoriji opštine IvanjicaDa se parcele upisane u Registar poljoprivrednih gazdinstava korisnika nalaze na teritoriji opštine Ivanjica
  • Za investiciju za koju podnosi zahtev, ne sme koristiti podsticaje po nekom drugom osnovu (subvencije, podsticaji, donacije), odnosno da ista investicija nije predmet drugog postupka za korišćenje podsticaja, osim podsticaja u skladu sa posebnim propisom kojim se uređuje kreditna podrška registrovanim poljoprivrednim gazdinstvima;
  • Nema evidentiranih dospelih neizmirenih dugovanja prema jedinici lokalne samouprave, po osnovu ranije ostvarenih podsticaja, subvencija  
  • U veterinarskoj bazi podataka i u Registru poljoprivrednih gazdinstava ima prijavljen odgovarajući stočni fond (podatke o vrsti, broju i starosti životinja, i broju gazdinstva (HID) na kojima se drže ili uzgajaju) o čemu se uz zahtev za odobravanje prava na podsticaj dostavljaju dokazi iz RPG-a i veterinarske baze podataka;
  • Korisnici mere uz zahtev za odobravanje prava na podsticaj dostavljaju dokaze od nabavke stočne hrane

2.3.7. Specifični kriterijumi: Prihvatljivi korisnici su nosioci registrovanog poljoprivrednog gazdinstva koji u svom vlasništvu, odnosno u vlasništvu člana RPG poseduju ženska grla goveda starosti 12-28 meseci, i koji nisu bili korisnici ove mere u 2021. godini.

2.3.8. Lista investicija u okviru mere:

Šifra investicijeNaziv investicije
601Nabavka hrane za ženska grla goveda starosti od 12 do 28 meseci

2.3.9. Kriterijumi selekcije: Nema kriterijuma selekcije.

2.3.10. Intenzitet pomoći: 30-80 % od osnovne vrednosti priloženih računa za kupljenu stočnu hranu (bez PDV-a), u zavisnosti od broja podnetih zahteva za ovu meru, a maksimalno 20.000 dinara po grlu.

2.3.11. Indikatori/pokazatelji:

Redni brojNaziv pokazatelja
1Broj grla za koje je ostvareno pravo na podsticaj
2Broj gazdinstava obuhvaćenih merom

2.3.12. Administrativna procedura: Mera će biti sprovedena od strane Odeljenja za poljoprivredu i zaštitu životne sredine Opštinske uprave opštine Ivanjica, na osnovu Javnog poziva koji raspisuje načelnik Opštinske uprave. Javnim pozivom će biti propisani uslovi i kriterijumi za ostvarivanje prava na ovaj podsticaj, rok i način podnošenja zahteva, neophodna dokumentacija i postupak odobravanja zahteva. Dostavljeni zahtevi će biti administrativno provereni od strane zaposlenih u Odeljenju za poljoprivredu i zaštitu životne sredine Opštinske uprave opštine Ivanjica, u smislu kompletnosti, administrativne usaglašenosti i prihvatljivosti investicije, u skladu sa odredbama javnog poziva. Podnosiocima zahteva koji ispunjavaju uslove rešenjem Opštinske uprave opštine Ivanjica biće priznato pravo na podsticaj do visine sredstava naznačenih za ovu meru shodno napred navedenom intenzitetu pomoći. Na rešenje Opštinske uprave može se izjaviti prigovor Opštinskom veću opštine Ivanjica u roku od 8 dana od dana prijema, na adresu V. Marinkovića 1, 32250 Ivanjica, preporučenom poštom ili neposredno preko pisarnice Opštinske uprave opštine Ivanjica (šalter broj 1 u Uslužnom centru). Isplata sredstava biće izvršena na namenske račune korisnika.

III  IDENTIFIKACIONA KARTA

Tabela: Opšti podaci i pokazatelji

Naziv pokazateljaVrednost, opis pokazateljaIzvor podatka i godina
OPŠTI PODACI
Administrativni i geografski položaj
Autonomna pokrajina/rzs*
RegionŠumadija i Zapadna Srbijarzs*
OblastMoravička oblastrzs*
Grad ili opštinaIvanjicarzs*
Površina1.090 km2rzs*
Broj naselja49rzs*
Broj katastarskih opština42rzs*
Broj područja sa otežanim uslovima rada u poljoprivredi (POURP)48 
Demografski pokazatelji
Broj stanovnika31.963rzs**
Broj domaćinstava10.579rzs*
Gustina naseljenosti (broj stanovnika/površina, km²)29 
Promena broja stanovnika 2011:2002 (2011/2002*100 – 100)-9,82rzs**
  – u ruralnim područjima AP/JLS-2,07rzs**
Stanovništvo mlađe od 15 godina (%)13,75rzs**
Stanovništvo starije od 65 godina (%)18,2rzs**
Prosečna starost43rzs*
Indeks starenja135rzs*
Bez školske spreme i sa nepotpunim osnovnim obrazovanjem (%)18,37rzs*
Osnovno obrazovanje (%)24,6rzs*
Srednje obrazovanje (%)36,28rzs*
Više i visoko obrazovanje (%)6,72rzs*
Poljoprivredno stanovništvo u ukupnom broju stanovnika (%)60,38Procena
Prirodni uslovi  
Reljef (ravničarski, brežuljkasti, brdski, planinski)planinskiInterni
        Preovlađujući pedološki tipovi zemljišta i bonitetna klasanedovoljno formirano zemljište na flišu i na krečnjaku, aluvijalno zemljište (III-V klase), deluvijalno zemljište (III-V klase)planinska crnica, parapodzol, lesivirano        Interni
Klima (umereno-kontinentalna, subplaninska …)planinska, kontinentalnaInterni
Prosečna količina padavina (mm)920 mmInterni
Srednja godišnja temperatura (oS)11,9 ºCInterni
    Hidrografija (površinske i podzemne vode)reke Moravica, Studenica i Nošnica,  3 jezera,  (od 3,2 do 8 m dubine)Interni
Površina pod šumom (ha)57.759 harzs*
Površina pod šumom u ukupnoj površini AP/JLS (%)49,54 %rzs*
Pošumljene površine u prethodnoj godini (ha)45,39 harzs*
Posečena drvna masa (m3)119.964 m³rzs*
POKAZATELJI RAZVOJA POLJOPRIVREDE
Stanje resursa
Ukupan broj poljoprivrednih gazdinstava:7.728rzs***
Broj registrovanih poljoprivrednih gazdinstava (RPG):5.776Uprava za trezor
  – porodična poljoprivredna gazdinstva (%)99,79 % 
  – pravna lica i preduzetnici (%)0,21 % 
Korišćeno poljoprivredno zemljište  – KPZ (ha)28.027 harzs***
Učešće KPZ u ukupnoj površini JLS (%)25,71 % 
      Oranice i bašte, voćnjaci, vinogradi, livade i pašnjaci, ostalo(18) (ha, %)877 ha (17,40 %), oranice i bašte; 19.627 ha ( 70,02 %), livade i pašnjaci; 3.276 ha (11,68 %), voćnjaci; 0 ha (0 %), vinogradi; 245 ha (0,87%), ostalorzs***
      Žita, industrijsko bilje, povrće, krmno bilje, ostalo(19) (ha, %)1.836 ha (6,55 %), žita; 648 ha (2,31%), krmno bilje; 2.166 ha (7,73%), povrće; 2 ha (0,0071%), industrijsko bilje; 221 ha (0,79%) ostalorzs***
Prosečna veličina poseda (KPZ) po gazdinstvu (ha)3,62 harzs***
    Obuhvaćenost poljoprivrednog zemljišta komasacijom (ha)nema poljoprivrednog zemljišta obuhvaćenog komasacijomInterni
    Obuhvaćenost zemljišta nekim vidom udruživanja (ha)nema poljoprivrednog zemljišta obuhvaćenog nekim vidom udruživanjaInterni
Broj poljoprivrednih gazdinstava koja navodnjavaju KPZ580rzs***
Odvodnjavana površina KPZ (ha)0Interni
Navodnjavana površina KPZ (ha)242rzs***
Površina poljoprivrednog zemljišta u državnoj svojini na teritoriji AP(20) (ha)2.644 haInterni
Površina poljoprivrednog zemljišta u državnoj svojini koja se daje u zakup (ha):661.92 haInterni
  – fizička lica (%)661.92 haInterni
  – pravna lica  (%)0 haInterni
  Goveda, svinje, ovce i koze, živina, košnice pčela (broj)8.728 goveda; 10.765 svinja; 24.196 ovaca i koza; 56.782 živine; 15.560 košnica pčelarzs***
Traktori, kombajni, priključne mašine (broj)3.447 traktora;  19 kombajna; 9.736 priključnih mašinarzs***
Poljoprivredni objekti (broj)10.387rzs***
  hladnjače, sušare, staklenici i plastenici (broj)13 hladnjača; 278 sušara; 4 staklenila; 655 plastenikarzs***
    Upotreba mineralnog đubriva, stajnjaka i sredstava za zaštitu bilja (ha, broj PG)7.041 ha (6.701 PG), mineralna đubriva; 3.721 ha (5.131 PG), stajnjak; 4.455 ha (6.716 PG), sredstva za zašt.biljarzs***
Broj članova gazdinstva i stalno zaposlenih na gazdinstvu:19.300rzs***
(na porodičnom PG: na gazdinstvu pravnog lica/preduzetnika) (ha) rzs***
Godišnje radne jedinice (broj)9416rzs***
Zemljoradničke zadruge i udruženja poljoprivrednika (broj)9Interni
Proizvodnja poljoprivrednih proizvoda(količina):  
     – biljna proizvodnja (t)60.000 do 80.000 krompir; oko 2.000 kukuruz; oko 1.000 pšenica; oko 2.000 šljiva; oko 700 jabuka; oko 12.000 malinarzs***
     – stočarska proizvodnja (t, lit, kom.)oko 7.000.000 litara mleka; oko 1.000 tona mesa; oko 100 tona meda;Interni
POKAZATELJI RURALNOG RAZVOJA
Ruralna infrastruktura
Saobraćajna infrastruktura
Dužina puteva(26) (km)404 kmrzs*
Pošte i telefonski pretplatnici (broj)9; 11.830rzs*
Vodoprivredna infrastruktura
Domaćinstva priključena na vodovodnu mrežu (broj)5.789rzs*
Domaćinstva priključena na kanalizacionu mrežu (broj)2.974rzs*
Ukupne ispuštene otpadne vode (hilj.m3)1.047 hilj.m³rzs*
Prečišćene otpadne vode (hilj.m3)rzs*
Energetska infrastruktura
  Proizvodnja i snabdevanje električnom energijom (broj)1 hidrocentrala koja ne radi  termoelektrana nema 267 trafostanicaInterni
Socijalna infrastruktura
Objekti obrazovne infrastrukture (broj)1 predškolska ustanova; 11 osnovnih i srednjih škola;  visokih škola i fakulteta nemarzs*
Broj stanovnika na jednog lekara694rzs*
Broj korisnika socijalne zaštite1113rzs*
Diverzifikacija ruralne ekonomije  
      Zaposleni u sektorima poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede (broj)19.378 (na gazdinstvu fizičkih lica:19.260+na gazdinstvu pravnog lica/ preduzetnika: 40+ u privrednim društvima: 78)rzs* rzs***
Gazdinstva koja obavljaju druge profitabilne aktivnosti(30) (broj)1.667rzs***
      Turisti i prosečan broj noćenja turista na teritoriji AP/JLS (broj)10.446 domaćih turista;      605 stranih turista 46.595 noćenja domaćih  turista;    8.084 noćenje stranih turistarzs*
Transfer znanja i informacija
Poljoprivredna savetodavna stručna služba (da/ne)PSSS KraljevoInterni
          Poljoprivredna gazdinstva uključena u savetodavni sistem (broj)Broj odabranih poljoprivrednih gazdinstava koja se intenzivno prate više puta godišnje je 45. Broj ostalih poljoprivrednih gazdinstava koja se uključuju u savetodavni sistem na druge načine, uglavnom preko učešća na grupnim predavanjima je 200-250 godišnje.PSSS

SKUPŠTINA OPŠTINE IVANJICA

01 Broj: 06-14/2022

U Ivanjici, 21.04.2022. godine

Predsednik SO Ivanjica
Vladimir Bojanović

О Аутору

WEB MASTER